Translate

Τήμενος

-
Εικονική αναπαράσταση

Κατά την ελληνική μυθολογία ο Τήμενος ήταν ο μεγαλύτερος γιος του Αριστομάχου και επομένως τρισέγγονος του Ηρακλή.

Ο Τήμενος ήταν αδελφός του Κρεσφόντη και του Αριστοδήμου, και ορίσθηκε αρχηγός της τρίτης καθόδου των Ηρακλειδών. Καταλαμβάνοντας και οχυρώνοντας στρατηγική θέση παρά την Λέρνη της Αργολίδας, νίκησε τον βασιλιά των Αχαιών Τισαμενό και κατόπιν οι τρεις αδελφοί μοίρασαν μεταξύ τους τη νότια Πελοπόννησο. Ο Τήμενος πήρε το Άργος και έγινε ιδρυτής της δυναστείας των Τημενιδών, ο Κρεσφόντης με δόλο την Μεσσηνία και τα παιδιά του τρίτου που είχε εν τω μεταξύ σκοτωθεί, ο Ευρυσένης και ο Προκλής, την Λακωνική.

Άλωση της Πελοποννήσου
Ο Τήμενος και τα αδέρφια του παραπονέθηκαν στο μαντείο ότι οι οδηγίες του είχαν αποδειχθεί μοιραίες για όσους τους ακολούθησαν (το μαντείο είχε πει στον Υλλα να επιτεθεί μέσω του στενού περάσματος όταν είχε ωριμάσει ο τρίτος καρπός). Έλαβαν την απάντηση ότι με τον «τρίτο καρπό» εννοείται η «τρίτη γενιά», και ότι το «στενό πέρασμα» δεν ήταν ο ισθμός της Κορίνθου, αλλά τα στενά της Πάτρας.

Κατά συνέπεια, έχτισαν στόλο στη Ναύπακτο, αλλά πριν αποπλεύσουν, ο Αριστόδημος χτυπήθηκε από κεραυνό (ή πυροβολήθηκε από τον Απόλλωνα) και ο στόλος καταστράφηκε, επειδή ένας από τους Ηρακλείδες είχε σκοτώσει έναν Ακαρνάνο μάντη. Ο χρησμός, τον οποίο συμβουλεύτηκε και πάλι ο Τήμενος, του ζήτησε να προσφέρει εξιλαστήρια θυσία και να διώξει τον δολοφόνο για δέκα χρόνια και να προσέξει έναν άντρα με τρία μάτια για να λειτουργήσει ως οδηγός.

Κατά την επιστροφή του στη Ναύπακτο, ο Τήμενος έπεσε με τον Όξυλο, έναν Αιτωλό, που είχε χάσει το ένα του μάτι, καβάλα σε άλογο (ή μουλάρι) (αποτελώντας έτσι τα τρία μάτια) και τον πίεσε αμέσως στην υπηρεσία του. Οι Ηρακλείδες επισκεύασαν τα πλοία τους, έπλευσαν από τη Ναύπακτο στο Αντίρριο και από εκεί στο Ρίο της Πελοποννήσου.

Μια αποφασιστική μάχη δόθηκε με τον Τισαμενό, γιο του Ορέστη, τον αρχηγό της χερσονήσου, ο οποίος ηττήθηκε και σκοτώθηκε. Οι Ηρακλείδες, που έγιναν έτσι ουσιαστικά κύριοι της Πελοποννήσου, προχώρησαν στη διανομή της επικράτειάς τους μεταξύ τους με κλήρο. Το Άργος έπεσε στον Τήμενο, η Λακεδαίμων στον Προκλή και τον Ευρυσθένη, τους δίδυμους γιους του Αριστόδημου. και η Μεσσήνη στον Κρεσφόντη. Η εύφορη συνοικία της Ήλιδας είχε δεσμευτεί κατόπιν συμφωνίας για τον Όξυλο. Οι Ηρακλείδες κυβέρνησαν στη Λακεδαίμονα μέχρι το 221 π.Χ., αλλά εξαφανίστηκαν πολύ νωρίτερα στις άλλες περιοχές.

Αυτή η κατάκτηση της Πελοποννήσου από τους Δωριείς, κοινώς αποκαλούμενη «Επιστροφή των Ηρακλείδων», αντιπροσωπεύεται ως η ανάκτηση από τους απογόνους του Ηρακλή της νόμιμης κληρονομιάς του ήρωα προγόνου τους και των γιων του. Οι Δωριείς ακολούθησαν το έθιμο άλλων ελληνικών φυλών διεκδικώντας ως πρόγονο για τις άρχουσες οικογένειες τους έναν από τους θρυλικούς ήρωες, αλλά οι παραδόσεις δεν πρέπει για αυτό το λόγο να θεωρηθούν ως εντελώς μυθικές. Αντιπροσωπεύουν μια κοινή εισβολή στην Πελοπόννησο από Αιτωλούς και Δωριείς, οι τελευταίοι που εκδιώχθηκαν νότια από την αρχική βόρεια πατρίδα τους υπό την πίεση των Θεσσαλών.

Είναι αξιοσημείωτο ότι δεν υπάρχει κυρίαρχη αναφορά για αυτές τις Ηρακλείδες ή την εισβολή τους στον Όμηρο ή τον Ησίοδο. Ο Ηρόδοτος (στ. 52) κάνει λόγο για ποιητές που είχαν γιορτάσει τα έργα τους, αλλά αυτά περιορίζονταν σε γεγονότα αμέσως μετά το θάνατο του Ηρακλή. Η ιστορία ενισχύθηκε για πρώτη φορά από τους Έλληνες τραγικούς, οι οποίοι πιθανώς άντλησαν την έμπνευσή τους από τους τοπικούς θρύλους, οι οποίοι δόξασαν τις υπηρεσίες που παρείχε η Αθήνα στους ηγεμόνες της Πελοποννήσου.

Γενόμενος έτσι ο Τήμενος ο μυθικός ιδρυτής της δυναστείας των Τημαινιδών αλλά και ο πρώτος νομοθέτης του Άργους, τελικά σκοτώθηκε από τους γιούς του, Κείσο, Φάλκη, Κερύνη και Αργαίο (κατ' άλλους ένας από τους γιους του ονομαζόταν Ευρύπυλος), επειδή υποπτεύθηκαν ότι ήθελε να τον διαδεχθεί στον θρόνο με διαθήκη ο γαμπρός του Δηιφόντης σύζυγος της αδελφής τους Υρνηθούς που λάτρευε ιδιαίτερα ο πατέρας τους. Στη συνέχεια οι τέσσερις γιοι έδιωξαν την Υρνηθώ και ανεκήρυξαν βασιλιά τον μεγαλύτερο αδελφό τους, τον Κείσο.

Από την θρυλική αυτή ιστορία εμπνεύσθηκε αργότερα ο Ευριπίδης και έγραψε τη ομώνυμη τραγωδία του, Τήμενος.

Ο Τήμενος είχε πολλά παιδιά, συμπεριλαμβανομένων των Αρχέλαου, Κείσου, Φάλκη, Αγραίου, Υρνηθούς, Ευρύπυλου, Κερύνη, Καλλία, Κλύτου, Ίσθμιου, Αγέλαου, Καράνου και Φείδωνα Α΄. Ο Αρχέλαος διαδέχθηκε τον Τήμενο ως βασιλιάς του Άργους.

Πηγές
Bibliotheca ii. 8.
Diodorus Siculus, iv. 57, 58.
Pausanias, i. 32, 41, ii. 13, 18, iii. I, iv. 3, v. 3.
Euripides, Heracleidae.
Pindar, Pythians, ix. 137.
Herodotus, ix. 27.
Karl Otfried Müller. Dorians, Part I, Chapter 3.
Thirlwall. History of Greece, Chapter VII.
Grote. History of Greece, Part I, Chapter XVIII.
Georg Busolt. Griechische Geschichte, Part I, Chapter 11, Section 7, where a list of authorities is given.

Σχόλια

Δημοσίευση σχολίου