Κεφάλι αγάλματος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, 2 - 3 αιών. π. Χ.
© Μουσείο Ακρόπολης
Κεφάλι αγάλματος του Μεγάλου Αλεξάνδρου
Τοποθεσία Αρχαιολογικό Μουσείο Ακρόπολης Αθηνών, Ελλάδα
Δημιουργός Λεωχάρης
Είδος Έργο πλαστικής
Κλασική εποχή Μετά το 338 π.Χ.
Διαστάσεις Ύψος: 0,35 μ. Μήκος: 0,23 μ. Πλάτος: 0,245 μ.
Υλικό Μάρμαρο Πεντέλης
Περιγραφή
Βρέθηκε το 1886 κοντά στο Ερέχθειο, στην Ακρόπολη. Ο Μέγας Αλέξανδρος εικονίζεται σε νεαρή ηλικία, όπως θα ήταν την εποχή της μοναδικής επίσκεψής του στην Αθήνα, μετά τη μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.Χ.
Τα βαθιά τοποθετημένα στις κόγχες μάτια, το στραμμένο προς τα επάνω βλέμμα, τα μισάνοιχτα χείλη και τα μαλλιά που σχηματίζουν στο μέτωπο αναστολή, είναι τα κατεξοχήν γνωρίσματα του Αλεξάνδρου. Τα ίχνη κόκκινης βαφής που διατηρούνται στα μαλλιά προέρχονται πιθανότατα από το υπόστρωμα για την εφαρμογή της τελικής, χρυσής τους απόχρωσης ενώ η διαμόρφωσή τους στο πίσω μέρος δείχνει, ίσως, ότι κάποτε τα στόλιζε στεφάνι ή ταινία, φτιαγμένη από άλλο υλικό.
Το άγαλμα θεωρείται πρωτότυπο έργο του Λεωχάρη, που φιλοτέχνησε και άλλα πορτρέτα του Αλεξάνδρου στα πανελλήνια ιερά της Ολυμπίας και των Δελφών. Υπάρχουν ωστόσο και διαφορετικές απόψεις σχετικά με τη χρονολόγηση του γλυπτού, μία από τις οποίες το τοποθετεί στον 2ο αι. π.Χ.
© Μουσείο Ακρόπολης
© Μουσείο Ακρόπολης
© Μουσείο Ακρόπολης
© Μουσείο Ακρόπολης
Βιβλιογραφία
Klein, W., «Νεανική Κεφαλή εκ της Ακροπόλεως», Αρχαιολογική Εφημερίς 1900, σελ. 1-6, εικ. 1
Furtwängler, A., «Ancient Sculptures at Chatsworth House», Journal of Hellenic Studies 21, 1901, σελ. 214
Schreiber, T., Studien über das Bildniss Alexanders des Grossen, Leipzig, 1903, σελ. 88
Bernouilli, J.J., Die erhaltenen Darstellungen Alexanders des Grossen: ein Nachtrag zur griechischen Ikonographie, München, 1905, σελ. 40, εικ. 3
Hekler, Α., Greek and Roman portraits, Cornell University, 1912, σελ. 315, εικ. 63
Casson, S., Brooke, D., Catalogue of the Acropolis Museum. Sculpture and Architectural Fragments, with a section upon the Terracottas, II, Cambridge, 1921, σελ. 232-234
Hölscher, T., Ideal und Wirklichkeit in den Bildnissen Alexanders des Grossen, Heidelberg, 1971, σελ. 10, 25, 29-30, εικ. 1
Ashmole, B. 1951, Demeter of Cnidus, σελ. 15-19, εικ. XI-XII, XVI
Μπρούσκαρη, Μ., Μουσείον Ακροπόλεως. Περιγραφικός κατάλογος, Αθήνα, 1974, σελ. 179, εικ. 352-353
Delivorrias, A. (επιμ.), Greece and the Sea, De Nieuwe Kerk, Amsterdam, 29 October - 10 December 1987, Amsterdam, 1987, σελ. 216, αρ. κατ. 113
Himmelmann, N. (επιμ.), Herrscher und Athlet: Die Bronzen vom Quirinal, Akademisches Kunstmuseum, Bonn, 20. Juni - 5. September 1989, Milano, 1989, σελ. 88, 92, εικ. 28
Stewart, A., Faces of Power: Alexander's image and Hellenistic politics, Berkeley, 1993, σελ. 106-113, εικ. 1
Moreno, P. (επιμ.), Alessandro Magno. Storia e mito, Catalogo della mostra di Palazzo Ruspoli, Roma, 21 dicembre 1995 - 21 maggio 1996, Roma, 1995, σελ. 209, αρ. κατ. 6
Boardman, J., Greek Sculpture. The Late Classical Period and Sculpture in Colonies and Overseas, London, 1995, σελ. 106, εικ. 111
Βουτυράς, Ε., «Οι απεικονίσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Αρχαία Τέχνη», στο Δ. Παντερμαλής (επιμ.), Αλέξανδρος και Ανατολή. Κατάλογος της έκθεσης του Οργανισμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, Θεσσαλονίκη, 1997, σελ. 18-23, εικ. 4
Τριάντη, Ι., Το Μουσείο Ακροπόλεως, Ο Κύκλος των Μουσείων, Αθήνα, 1998, σελ. 398-399, εικ. 428-429
Harisson, E.B., «Macedonian Identities in two Samothracian Coffers», στο Δ. Τσιαφάκη (επιμ.), Άγαλμα. Μελέτες για την Αρχαία Ελληνική Πλαστική προς τιμήν του Γ. Δεσπίνη, Αθήνα, 2001, σελ. 285-390
Pandermalis, D., The portraits of Alexander, στο D. Pandermalis (επιμ.), Alexander the Great: Treasures from an Epic Era of Hellenism, New York, Onassis Cultural Center, Dec. 10, 2004-Apr. 16, 2005, New York, 2004, σελ. 18-19
Παντερμαλής, Δ., Ελευθεράτου, Σ., Βλασσοπούλου, Χ., Μουσείο Ακρόπολης. Οδηγός, Αθήνα, 2016, σελ. 286-288, εικ. 346
Kiilerich, B., «The Head Posture of Alexander the Great», ActaArchaeolArtHist XXIX, 2016, σελ. 1-2, εικ. 1
Στεφανίδου-Τιβερίου, Θ., «Οι απεικονίσεις του Αλεξάνδρου. Καινοτομίες και πολιτικά μηνύματα», Θέματα Αρχαιολογίας 2(3), 2018, σελ. 430, 433, εικ. 2
Leventi, I., «The Great Masters of the Fourth Century», στο O. Palagia (επιμ.), Handbook of Greek Sculpture, Ancient Greek and Roman Art and Architecture, Berlin, 2019, σελ. 370-371, εικ. 13.5
Παλαγγιά, Ό., «Ο Αλέξανδρος της Ακροπόλεως και τα πορτραίτα του Αλεξάνδρου στην Αθήνα», Ανθέμιον 30, 2020, σελ. 37-45
Palagia, O., «Alexander the Great and the Athenians: Deification and Portraiture», στο M. D'Agostini, E. Anson, F. Pownall (επιμ.), Affective Relations and Personal Bonds in Hellenistic Antiquity: Studies in honor of Elizabeth D. Carney, 2020, σελ. 267-283
Σταμπολίδης, Ν., Φάππας Ι. (επιμ.), ΚΑΛΛΟΣ. Η Υπέρτατη Ομορφιά, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, 29/09/2021-16/01/2022, Αθήνα, 2021, σελ. 463, αρ. κατ. 76
Σχόλια