Γεωργία Ταρσούλη

Η Γεωργία Ταρσούλη (1916–1986), λόγια και λειτουργός των γραμμάτων, υπήρξε εξέχουσα μορφή στον χώρο της παιδικής λογοτεχνίας και της λαογραφίας κατά τον 20ό αιώνα. Γεννήθηκε στην Αθήνα το έτος 1916, καταγόμενη εκ πατρός εκ της ιστορικής Κορώνης της Μεσσηνίας, κόρη του ιατρού Ιωάννη Ταρσούλη.

Από νεαράς ηλικίας ενεδήθη τα νάματα της κλασικής παιδείας, φοιτήσασα εις τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η πνευματική της ανησυχία την ώθησε να συνεχίσει τις σπουδές της στο εξωτερικό, σε πανεπιστημιακά και καλλιτεχνικά ιδρύματα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, του Καναδά και της Γαλλίας, μεταξύ των οποίων και η Σχολή Λαϊκής Τέχνης του Μουσείου του Λούβρου, απ’ όπου άντλησε ερεθίσματα και επιρροές για το μετέπειτα έργο της.

Η σταδιοδρομία της στον χώρο της δημοσιογραφίας υπήρξε πλούσια και καρποφόρος. Από το 1935 έως το 1947 εργάστηκε αρχικώς ως συντάκτρια και εν συνεχεία ως αρχισυντάκτρια του ιστορικού περιοδικού Η Διάπλασις των Παίδων, ενός εκ των σημαντικότερων εντύπων που σημάδεψαν τη νεανική και παιδική λογοτεχνία στην Ελλάδα. Παράλληλα, συνεργάστηκε με άλλα περιοδικά, με την Ελληνική Ραδιοφωνία (ΕΡΤ), ενώ υπήρξε και συντάκτρια σε εφημερίδες, μεταξύ των οποίων και το «Ελληνικό Αίμα».

Ιδιαιτέρως σημαντική υπήρξε η συμβολή της και στον τομέα της λαογραφίας. Εργάστηκε επί σειράν ετών στο Λαογραφικό Αρχείο της Ακαδημίας Αθηνών, συμβάλλοντας στην καταγραφή και διαφύλαξη της ελληνικής άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς.

Η λογοτεχνική της δημιουργία επικεντρώθηκε κυρίως στην παιδική και νεανική λογοτεχνία, την οποία υπηρέτησε με συνέπεια και ευαισθησία. Υπήρξε μέλος της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, τεκμήριο της αναγνώρισης του έργου και της προσφοράς της στο ελληνικό γράμμα.

Η Γεωργία Ταρσούλη κατέλιπε ένα έργο διακριτικό αλλά ουσιαστικό, όπου συνυφαίνονται η αγάπη για την παιδική ψυχή, η προσήλωση στην ελληνική λαϊκή παράδοση και η επιμέλεια της γλώσσας.

Ανάμεσα στο πολυσχιδές έργο της Γεωργίας Ταρσούλη, εξέχουσα θέση κατέχουν πληθώρα εκδόσεων που καλύπτουν ευρύ φάσμα θεματικών, από την παιδική λογοτεχνία έως τη λαογραφική και ιστορική τεκμηρίωση.

Σημαντικά δείγματα της συγγραφικής της παραγωγής αποτελούν τα έργα: Μωραΐτικα τραγούδια Κορώνης και Μεθώνης (1944), στο οποίο καταγράφονται με φιλολογική επιμέλεια δημοτικά άσματα της ιδιαίτερης πατρίδας της· Τα πρώτα μου παραμύθια (1948), ένα από τα πρωιμότερα έργα της στον χώρο της παιδικής αφήγησης· Τήνος (1957), Δελφοί (1958) και Αργολίς (1958), τα οποία εντάσσονται στο πλαίσιο μιας εκδοτικής προσπάθειας περιηγητικού και μορφωτικού χαρακτήρα· Μύθοι του Αισώπου (1960), έργο που αποδίδει με γλωσσική φροντίδα τους κλασικούς αλληγορικούς μύθους για νεανικό κοινό· Μιστράς–Σπάρτη (1961) και Μεσσηνία (1962), τα οποία ενσωματώνουν ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία· Παραμύθια απ’ την αρχαία Ελλάδα (1963), μια προσπάθεια γεφύρωσης του μυθολογικού παρελθόντος με τη νεανική φαντασία· Δύο ελληνόπουλα στα χρόνια του Νέρωνος (1969), ιστορικό παιδικό αφήγημα με ρωμαϊκό φόντο· Το βιβλίο που μ’ αρέσει (1970), Τα παραμύθια π’ αγαπώ (1972) και Ένα χαρούμενο λίγο απ’ όλα (1974), έργα που φανερώνουν την ευαισθησία της για τις αναγνωστικές ανάγκες των παιδιών· τέλος, το Τη υπερμάχω στρατηγώ (1975), τίτλος εμφορούμενος από εκκλησιαστικό και εθνικό φρόνημα.

Εξάλλου, ιδιαιτέρως δημοφιλής υπήρξε η σειρά βιβλίων με τον τίτλο Ήμουν κι’ εγώ εκεί, την οποία συνέγραψε κατά τη δεκαετία του 1960. Στη σειρά αυτή, η Ταρσούλη υιοθετεί την τεχνική της προσωπικής μαρτυρίας και της αφηγηματικής εμπλοκής, οδηγώντας τον νεαρό αναγνώστη σε βιωματική προσέγγιση ιστορικών και εθνικών γεγονότων.

Το έργο της χαρακτηρίζεται από φιλολογική φροντίδα, γλωσσική καθαρότητα και παιδευτικό σκοπό, στοιχεία που της προσέδωσαν ξεχωριστή θέση στον ελληνικό πνευματικό χώρο του 20ού αιώνα.

Βραβεία και Διακρίσεις

Το 1978, η Γεωργία Ταρσούλη τιμήθηκε από το Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη για τη συνολική προσφορά της στην παιδική λογοτεχνία, αναγνωρίζοντας το πολυετές και ποιοτικό έργο της στον χώρο. Την ίδια χρονιά, της απονεμήθηκε βραβείο για την ερευνητική της εργασία με τίτλο Τα παιχνίδια μας, η οποία φώτισε πτυχές της ελληνικής παιδικής παράδοσης και λαογραφίας.

Η Γεωργία Ταρσούλη, λόγια, λαογράφος και παιδαγωγός με πλούσιο και πολύπλευρο έργο, απεβίωσε στις 2 Ιουνίου 1986, σε ηλικία 70 ετών. Η εκδημία της σήμανε το τέλος μιας δημιουργικής διαδρομής που διέπνευσε η αφοσίωση στην παιδεία, στη φιλολογική καλλιέργεια και στην προβολή της ελληνικής παράδοσης.

Η Διάπλαση των Παίδων

Η Διάπλασις των Παίδων υπήρξε το μακροβιότερο ελληνικό παιδικό περιοδικό, με πρώτη του έκδοση τον Φεβρουάριο του 1879. Ιδρυτής, διευθυντής και εκδότης του ήταν ο Νικόλαος Παπαδόπουλος. Μετά τον θάνατό του, τη διεύθυνση ανέλαβε ο συγγραφέας Γρηγόριος Ξενόπουλος.

Για περίπου επτά δεκαετίες, το περιοδικό κυριάρχησε στον χώρο της παιδικής λογοτεχνίας και αποτέλεσε πρότυπο για μεταγενέστερα έντυπα. Στόχος του ήταν να συνδυάσει τη διαπαιδαγώγηση με την ψυχαγωγία των νεαρών αναγνωστών.

Ήδη από το 1902, η ίδια η Διάπλαση αναφέρει ότι το περιοδικό το αγόραζαν κυρίως παιδιά εύπορων οικογενειών, ενώ τα παιδιά φτωχών οικογενειών το διάβαζαν είτε δανεισμένο είτε μέσω ενός ειδικού ταμείου ενίσχυσης, το οποίο είχαν δημιουργήσει τα ίδια τα πλουσιότερα παιδιά με την παρότρυνση του περιοδικού.

Το περιεχόμενο της Διάπλασης περιλάμβανε αναγνώσματα για μικρά παιδιά, μυθιστορήματα σε συνέχειες, διηγήματα, ποιήματα, σκίτσα, μονολόγους, κωμωδίες, διαγωνισμούς, αλληλογραφία με τους αναγνώστες, δημοψηφίσματα και πολλά άλλα. Η ενεργή συμμετοχή των παιδιών στο περιοδικό –μέσω αλληλογραφίας, ερωτήσεων και απαντήσεων– ήταν ένα από τα χαρακτηριστικά που την ξεχώριζαν.

Η Διάπλαση υπηρετούσε σταθερά την παιδική λογοτεχνία, με σκοπό τη μόρφωση των παιδιών, είτε μέσα από αφηγήματα γνώσεων είτε μέσω της μυθοπλασίας. Παράλληλα, δημοσίευε μεταφρασμένα έργα ξένων συγγραφέων, φέρνοντας σε επαφή τα ελληνόπουλα με τις λογοτεχνικές τάσεις της Ευρώπης του 19ου αιώνα. Αυτή η πολιτισμική "γέφυρα" συνέβαλε σημαντικά στη γνωριμία των παιδιών με τη διεθνή λογοτεχνία.

Το 1895, αρχισυντάκτης του περιοδικού έγινε ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, ο οποίος, όπως σημείωσε η Γεωργία Ταρσούλη το 1951, ανανέωσε ριζικά το περιοδικό και έδωσε έμφαση σε ιστορίες που προορίζονταν αρχικά για ενήλικες, αλλά διασκευάζονταν για το παιδικό κοινό, όπως συνέβαινε στη δυτική Ευρώπη.

Η Διάπλαση των Παίδων φιλοξένησε έργα πολλών σημαντικών συγγραφέων, ανάμεσα στους οποίους ήταν και η Γεωργία Ταρσούλη.

Το 1879 οι συνδρομητές του περιοδικού υπολογίζονταν σε περίπου 3.000, ενώ μέχρι το 1897 είχαν φτάσει τους 5.000.