Ευαγγελία Καλογήρου (Ευαγγελία Σαμιωτάκη)

Ευαγγελία Σαμιωτάκη (1935–2017): Πορεία ζωής και προσφορά στο ελληνικό θέατρο

Η Ευαγγελία Σαμιωτάκη, με το πραγματικό της όνομα Ευαγγελία Καλογήρου, το γένος Σακούλα, υπήρξε μια από τις σημαντικότερες γυναικείες μορφές του ελληνικού θεάτρου του 20ού αιώνα. Γεννήθηκε στη Λαμία στις 3 Ιουνίου 1935, σε οικογένεια με καταγωγή από τη Σάμο, νησί με μακρά ιστορική και αγωνιστική παράδοση, αφού ο προπάππος της υπήρξε οπλαρχηγός κατά την Απελευθέρωση της Σάμου το 1840. Πατέρας της ήταν ο λαϊκός τραγουδιστής Κώστας Σαμιωτάκης, από τον οποίο πιθανότατα κληρονόμησε την καλλιτεχνική ευαισθησία και την έφεση προς τη σκηνική τέχνη.

Μετά την ολοκλήρωση της βασικής εκπαίδευσης στη Θήβα, εισήχθη στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, όπου καλλιέργησε το ταλέντο της και έθεσε τα θεμέλια της υποκριτικής της σταδιοδρομίας. Η πρώτη της εμφάνιση στο θέατρο πραγματοποιήθηκε το 1955, στο έργο Ερωτόκριτος του Νίκου Χατζίσκου. Από τότε και για δεκαεπτά συνεχή έτη, αφοσιώθηκε στη σκηνική παρουσίαση αρχαίων κωμωδιών, με έμφαση στο έργο του Αριστοφάνη, λαμβάνοντας μέρος σε παραστάσεις που παρουσιάζονταν στον ιερό χώρο της Επιδαύρου. Ξεχώρισε ιδιαίτερα στον ρόλο της Λαμπιτούς στη Λυσιστράτη, υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση του Αλέξη Σολωμού, ο οποίος τη θεωρούσε αγαπημένη του πρωταγωνίστρια.

Από το 1965 συνεργάστηκε στενά με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, ενώ από το 1978 στράφηκε προς το ελεύθερο θέατρο, αναλαμβάνοντας η ίδια την παραγωγή θεατρικών έργων επί δεκαεπτά έτη. Οι δραστηριότητές της επεκτάθηκαν και εκτός Ελλάδος, καθώς περιόδευσε σε χώρες με έντονη ελληνική παρουσία, όπως η Αυστραλία, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και ο Καναδάς, μεταφέροντας το ελληνικό θεατρικό ήθος στις παροικίες του απόδημου Ελληνισμού.

Συμμετείχε, επίσης, σε πληθώρα κινηματογραφικών και τηλεοπτικών παραγωγών, τόσο ελληνικής όσο και διεθνούς προελεύσεως, αφήνοντας ανεξίτηλο το στίγμα της και στη μικρή και τη μεγάλη οθόνη. Παράλληλα με την ενεργό συμμετοχή της στην υποκριτική, αφιερώθηκε και στη διδασκαλία, μεταλαμπαδεύοντας την εμπειρία και τη γνώση της σε νεότερους ηθοποιούς μέσα από τη Δραματική Σχολή του Διομήδη Φωτιάδη.

Από το 1952 μέχρι τον θάνατό του το 2009, υπήρξε σύζυγος του επίσης γνωστού ηθοποιού Σπύρου Καλογήρου, με τον οποίο μοιράστηκε κοινή πορεία τόσο στη ζωή όσο και στην τέχνη. Κατά τα τελευταία έτη της ζωής της αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα υγείας, ιδίως στο αριστερό της πόδι. Έφυγε από τη ζωή στην Αθήνα, στις 11 Μαρτίου 2017, σε ηλικία 81 ετών, αφήνοντας πίσω της σημαντικό καλλιτεχνικό έργο και μια βαριά σκηνική κληρονομιά.

Θεατρική Διαδρομή της Ευαγγελίας Σαμιωτάκη μέσα από τον Ελληνικό Σκηνικό Χώρο

Η Ευαγγελία Σαμιωτάκη διέγραψε αξιοσημείωτη και πολυσχιδή πορεία στον χώρο του θεάτρου, με συμμετοχές σε πλήθος παραστάσεων του Εθνικού Θεάτρου και του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, ερμηνεύοντας ποικίλους ρόλους που αποτύπωσαν τη δραματουργική της ευρύτητα και τη βαθιά της σκηνική καλλιέργεια.

Κατά την θεατρική περίοδο 1960–1961, η Σαμιωτάκη εμφανίστηκε σε τρεις παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου της Ελλάδος, που στεγαζόταν στο ιστορικό Κτήριο Τσίλερ. Συγκεκριμένα, συμμετείχε στο έργο Τα Εκατομμύρια του Μάρκο Πόλο υπό τη σκηνοθεσία του Αλέξη Σολωμού, στον ρόλο της Α΄ Καλεσμένης. Την ίδια περίοδο, συνεργάστηκε με τον Αλέξη Μινωτή στην εμβληματική παράσταση Η Επίσκεψη της Γηραιάς Κυρίας, ενσαρκώνοντας τον ρόλο της Πρώτης Γυναίκας, ενώ έλαβε μέρος και στη Γέρμα του Λόρκα, ως ΣΤ' Πλύστρα, ξανά σε σκηνοθεσία Σολωμού.

Στη θεατρική περίοδο 1962–1963, συνέχισε τη συνεργασία της με τον Μινωτή, ερμηνεύοντας τον ρόλο της Πρώτης Γυναίκας στο Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα, αποδίδοντας με δύναμη τη φωνή του γυναικείου εγκλωβισμού και της καταπιεσμένης επιθυμίας.

Κατά τις θεατρικές περιόδους 1964–1966, η Σαμιωτάκη προσέφερε ερμηνείες υψηλής υποκριτικής θερμοκρασίας στις αρχαίες τραγωδίες και κωμωδίες. Ειδικότερα, στο πλαίσιο του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, ανέλαβε τον ρόλο της Αφροδίτης στον Ιππόλυτο, σε παράσταση στο Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων, υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση του Σωκράτη Καραντινού. Στην ίδια περίοδο, και με τον ίδιο σκηνοθέτη, ερμήνευσε τον χαρακτηριστικό ρόλο της Λαμπιτώς στη Λυσιστράτη, έργο που απέδωσε με χιούμορ, ενέργεια και σκηνική ακρίβεια, σε παραστάσεις που δόθηκαν σε περιοδεία.

Τέλος, την περίοδο 1970–1971, εμφανίστηκε ξανά στο Εθνικό Θέατρο, στο έργο Τριαντάφυλλο στο Στήθος του Τένεσι Ουίλιαμς, σε σκηνοθεσία του Αλέξη Σολωμού, όπου απέδωσε τον ρόλο της Πεπίνας, προσδίδοντας δραματική ευαισθησία και συναισθηματική ένταση.

Η θεατρική διαδρομή της Ευαγγελίας Σαμιωτάκη μαρτυρά όχι μόνον τη συνέπειά της στην τέχνη, αλλά και την καλλιτεχνική της ευρύτητα, αφού κινήθηκε με άνεση τόσο στον χώρο του αρχαίου δράματος όσο και της νεότερης ευρωπαϊκής και αμερικανικής δραματουργίας. Οι ερμηνείες της, διαποτισμένες από σκηνική πειθαρχία και βαθιά συναισθηματική εμπλοκή, παραμένουν ζωντανό μέρος της ιστορίας του ελληνικού θεάτρου.

Φιλμογραφία
Κινηματογράφος
Έτος Τίτλος
1959 Ζάλογγο, το κάστρο της λευτεριάς
1963 Αμόκ 
1969 Η νεράιδα και το παλικάρι 
1969 Η Παριζιάνα πελάτισσα Πελαγίας 
1970 Βαβυλωνία
1970 Ο Θανάσης, η Ιουλιέτα και τα λουκάνικα
1972 Η Αλίκη δικτάτωρ
1972 Πώς καταντήσαμε, Σωτήρη
1973 20 γυναίκες κι εγώ
1973 Δικτάτωρ καλεί Θανάση 
1973 Ο αστερισμός της Παρθένου 
1973 Ο τσαρλατάνος 
1973 Ο άνθρωπος που έτρεχε πολύ
1973 Η γυναικοκρατία
1973 Ακρόπολις εξπρές 
1979 Ο παλαβός κόσμος του Θανάση
1979 Ο φαλακρός μαθητής
1980 Καθένας με την τρέλα του
1983 Πες τα χρυσόστομε
1984 Μάντεψε τι κάνω τα βράδια
1984 Τρελλός είμαι ό,τι θέλω κάνω!..
1986 Κλεφτρόνι και τζέντλεμαν 
2001 Ο καλύτερός μου φίλος
2002 Η ιστορία της Λίλυ
2003 Η Λίζα και όλοι οι άλλοι
2005 Αγρύπνια

Τηλεοπτική Παρουσία της 

Εκτός από τη σπουδαία θεατρική της πορεία, άφησε έντονο αποτύπωμα και στον χώρο της τηλεόρασης, με συμμετοχές σε πλήθος τηλεοπτικών σειρών που καλύπτουν σχεδόν όλες τις περιόδους της ελληνικής τηλεοπτικής ιστορίας, από την ασπρόμαυρη εποχή έως τα χρόνια της ιδιωτικής τηλεόρασης.

Ανάμεσα στις πρώτες της εμφανίσεις συγκαταλέγονται σειρές όπως:

– «Μπολσόι Ιβάν και Μπιγκ Τζον», όπου η Σαμιωτάκη κινείται μέσα σε ένα ιδιόμορφο αφηγηματικό πλαίσιο με κοινωνικές και πολιτισμικές αιχμές,

– και το κλασικό «Λούνα Παρκ», μία από τις πρώτες έγχρωμες σειρές της ΕΡΤ, με κοινωνικά και λαογραφικά στοιχεία.

Ακολούθησαν έργα με αστικό και συναισθηματικό χαρακτήρα, όπως:

– «Μια Αθηναία στην Αθήνα»,

– και η δραματική μεταφορά του μυθιστορήματος του Σωτήρη Πατατζή «Μεθυσμένη Πολιτεία», που απέσπασε την προσοχή κοινού και κριτικών.

Ξεχωριστή ήταν η παρουσία της στις σειρές:

– «Ο Θείος μας ο Μίμης»,

– και το μνημειώδες έργο του Στρατή Τσίρκα «Ακυβέρνητες Πολιτείες», όπου η ερμηνευτική της ωριμότητα συνέβαλε στην επιτυχία μιας από τις πιο φιλόδοξες λογοτεχνικές μεταφορές της δημόσιας τηλεόρασης.

Μετέπειτα, συμμετείχε σε πιο καθημερινές και λαϊκές σειρές, που συχνά έφεραν κωμικά ή δραματικά στοιχεία της ελληνικής κοινωνίας:

– «Το Σπίτι της Θείας»,

– «Εμείς και οι Άλλοι»,

– «Ο Πέτρος και τα Κορίτσια του»,

– «Καληνύχτα Μαμά»,

– και «Οι Άντρες δεν Υπάρχουν πια».

Στις πιο σύγχρονες εμφανίσεις της, διατηρούσε την εκφραστική της δύναμη και τη σεμνότητα που τη διέκρινε πάντοτε, σε σειρές όπως:

– «Αλίκη»,

– «Σαν Χειμωνιάτικη Λιακάδα»,

– «Η Σειρήνα και ο Μπάτσος»,

– «Μόνη εξ Αμελείας»,

– και «Εκείνες και Εγώ», κλείνοντας τον κύκλο της παρουσίας της στη μικρή οθόνη με ήθος, συνέπεια και αξιοπρέπεια.

Το τηλεοπτικό έργο της δεν περιορίζεται στην ποσότητα των εμφανίσεών της, αλλά στη συνέπεια με την οποία υπηρέτησε την τέχνη της και τη συμβολή της στη διαμόρφωση ενός προτύπου ερμηνευτικής λιτότητας και εσωτερικής έντασης που χαρακτήρισε μια ολόκληρη γενιά Ελλήνων ηθοποιών.