Αλέξανδρος Τουφερής

Ο Αλέξανδρος Τουφερής (γαλλ. Pierre Alexandre Tuffèri, 8 Ιουνίου 1876 – 14 Μαρτίου 1958) υπήρξε από τους σημαντικότερους Έλληνες αθλητές στίβου των πρώτων Ολυμπιακών αγώνων της σύγχρονης εποχής. Πανελληνιονίκης και ολυμπιονίκης με τη σημαία της Γαλλίας, συνδύασε τον αθλητισμό με μια διακριτή επαγγελματική πορεία στον τραπεζικό τομέα, αφήνοντας το αποτύπωμά του τόσο στα αθλητικά πράγματα όσο και στην κοινωνική ζωή της εποχής του.

Γεννήθηκε στην Αθήνα από Γάλλο πατέρα και Ελληνίδα μητέρα. Αν και έζησε και δραστηριοποιήθηκε κυρίως στην Ελλάδα, έλαβε μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 στην Αθήνα και του 1900 στο Παρίσι εκπροσωπώντας τη Γαλλία, λόγω της άρνησης της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής να τον αποδεχθεί ως μέλος της ελληνικής αποστολής. Στους Μεσολυμπιακούς του 1906, που διεξήχθησαν επίσης στην Αθήνα, αγωνίστηκε πλέον με τα ελληνικά χρώματα.

Κατά την πρώτη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896 στην Αθήνα, ο Τουφερής κατέλαβε τη δεύτερη θέση στο άλμα τριπλούν με επίδοση 12,70 μέτρα, πίσω από τον Αμερικανό Τζέιμς Κόνολι. Στο αγώνισμα συμμετείχαν επτά αθλητές και, δεδομένου ότι επρόκειτο για το πρώτο που ολοκληρώθηκε στο πλαίσιο των Αγώνων, ο Τουφερής θεωρείται ο πρώτος «β΄ ολυμπιονίκης» της σύγχρονης εποχής, αλλά και ο πρώτος αθλητής που χάρισε ολυμπιακή διάκριση στη Γαλλία. Στην ίδια διοργάνωση έλαβε μέρος και στο άλμα εις μήκος, χωρίς όμως να σημειώσει επιτυχία. Στους Ολυμπιακούς του 1900 στο Παρίσι αγωνίστηκε και πάλι στο τριπλούν, όπου κατετάγη έκτος.

Το 1906, στους Μεσολυμπιακούς της Αθήνας, συμμετείχε με την ελληνική αποστολή. Έτρεξε στα 110 μέτρα με εμπόδια, χωρίς να προκριθεί στον τελικό, και αγωνίστηκε στο μήκος άνευ φοράς, καταλαμβάνοντας την 7η θέση με επίδοση 2,85 μέτρα.

Στο πλαίσιο των εθνικών αγώνων, ο Τουφερής κατέγραψε σημαντικές διακρίσεις. Το 1901 και το 1902 κατέκτησε την πρώτη θέση στο άλμα εις μήκος, με επιδόσεις 5,98,5 μ. και 5,90 μ. αντίστοιχα, ενώ την ίδια χρονιά (1902) νίκησε και στο άλμα τριπλούν με 13,16 μ. Επιπλέον, στέφθηκε πανελληνιονίκης στα 110 μέτρα με εμπόδια, σημειώνοντας 17,6 δευτερόλεπτα το 1902 και 19,2 δευτερόλεπτα το 1906. Από τα πρώτα του βήματα είχε ξεχωρίσει στους επαρχιακούς αγώνες των Τηνίων (1895), διακρινόμενος στα 100 μέτρα και στο άλμα τριπλούν.

Ο Τουφερής υπήρξε, επίσης, κάτοχος πανελληνίων ρεκόρ στο άλμα τριπλούν και στο άλμα εις ύψος. Εκτός σταδίου, εργάστηκε ως τραπεζικός υπάλληλος και διετέλεσε διευθυντής τραπέζης στην Ξάνθη, όπου έζησε για μεγάλο μέρος της ζωής του. Από το 1924 ανέλαβε την προεδρία του πολιτιστικού και αθλητικού συλλόγου «Ορφέας Ξάνθης», συμβάλλοντας ενεργά στην τοπική πολιτιστική ζωή.

Η πολύπλευρη διαδρομή του Αλέξανδρου Τουφερή, αθλητική και κοινωνική, τον κατατάσσει ανάμεσα στις πιο ιδιαίτερες φυσιογνωμίες της πρώτης Ολυμπιακής περιόδου, φέροντας διπλή ταυτότητα — ελληνική και γαλλική — σε μια εποχή που οι έννοιες της εθνικής εκπροσώπησης βρίσκονταν ακόμα υπό διαμόρφωση.

Οι αθλητικές διακρίσεις του Αλέξανδρου Τουφερή είναι ενδεικτικές της πολυσχιδούς του παρουσίας στον στίβο τόσο σε διεθνές όσο και σε εθνικό επίπεδο. Στους Α΄ Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 1896 κατέκτησε το αργυρό μετάλλιο στο άλμα τριπλούν, πετυχαίνοντας μια ιστορική διάκριση, καθώς ήταν ο πρώτος αθλητής που ανέβηκε στο δεύτερο σκαλί του βάθρου στην ιστορία των σύγχρονων Ολυμπιάδων.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, στους Ολυμπιακούς του Παρισιού το 1900, συμμετείχε εκ νέου στο ίδιο αγώνισμα, καταλαμβάνοντας την έκτη θέση.

Ο Αλέξανδρος Τουφερής τιμήθηκε το 1937 με τον τίτλο του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής, μία από τις ανώτατες διακρίσεις της Γαλλικής Δημοκρατίας, αναγνωρίζοντας την προσφορά του τόσο στον αθλητισμό όσο και στην κοινωνική ζωή.

Μετά την αθλητική του πορεία, υπηρέτησε ως διευθυντής της Τράπεζας Αθηνών στη Θήβα, συνεχίζοντας τη σταδιοδρομία του στον τραπεζικό τομέα. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1940, ανέλαβε τη θέση του προέδρου της Επιτροπής των Ελευθέρων Γάλλων στην Αθήνα, συμβάλλοντας στη στήριξη του γαλλικού αντιστασιακού κινήματος στην κατεχόμενη Ευρώπη.

Διακρίσεις

Σε επίπεδο Πανελληνίου Πρωταθλήματος, ο Τουφερής διακρίθηκε επανειλημμένα: το 1902 κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στο άλμα τριπλούν με επίδοση 13,16 μέτρα, ενώ στο άλμα εις μήκος αναδείχθηκε πρωταθλητής το 1901 και το 1902 με επιδόσεις 5,98,5 μέτρα και 5,90 μέτρα αντίστοιχα. Επίσης, στις κούρσες των 110 μέτρων με εμπόδια σημείωσε σημαντική επιτυχία, κερδίζοντας το χρυσό μετάλλιο το 1902 (με χρόνο 17,6 δευτερόλεπτα) και επαναλαμβάνοντας τη νίκη του το 1906 (με 19,2 δευτερόλεπτα). Οι επιδόσεις αυτές καθιστούν τον Τουφερή μία από τις εξέχουσες φυσιογνωμίες του ελληνικού κλασικού αθλητισμού της πρώτης Ολυμπιακής περιόδου..