Λεωνίδας Σουρέας (Κώστας Παρορίτης)

Ο Λεωνίδα Σουρέα (φιλολογικό ψευδώνυμο Κώστας Παρορίτης. 1878–1931) , γεννήθηκε την 1η Ιουνίου 1878 στο Παρόρι ή Παρόρειο της Λακωνίας και πέθανε στην Αθήνα στις 10 Νοεμβρίου 1931. Υπήρξε ένας από τους συνεπέστερους εκφραστές του δημοτικιστικού κινήματος και εκ των πρώτων που συνέδεσαν τη λογοτεχνική δημιουργία με τη σοσιαλιστική ιδεολογία στην Ελλάδα.

Πρώτα χρόνια και σπουδές

Ο Σουρέας σπούδασε φιλολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, από όπου αποφοίτησε το 1898 με τον τίτλο του διδάκτορα. Νωρίτερα είχε ήδη κάνει τα πρώτα του βήματα στη λογοτεχνία, δημοσιεύοντας ποιήματα στο περιοδικό Νουμάς, τη σημαίνουσα έκφραση του δημοτικιστικού αγώνα στην Ελλάδα. Μετά τις σπουδές του υπηρέτησε ως ελληνοδιδάσκαλος σε χωριά της Λακωνίας και από το 1907 έως το 1916 εργάστηκε ως σχολάρχης στην Ύδρα, ένα διάστημα καθοριστικό για την ιδεολογική του συγκρότηση.

Ιδεολογική στράτευση και συγγραφικό έργο

Κατά την παραμονή του στην Ύδρα, ο Σουρέας ήρθε σε επαφή με το έργο του Ψυχάρη και τις ριζοσπαστικές γλωσσικές και κοινωνικές ιδέες που αυτό κομίζει. Παράλληλα, η αλληλογραφία του με τον Κωνσταντίνο Χατζόπουλο, τον πρωτεργάτη του σοσιαλιστικού κινήματος στα γράμματα, που τότε διέμενε στο Μόναχο, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πνευματική του πορεία. Η ιδεολογική του ταυτότητα, συνδυάζοντας τον δημοτικισμό με το σοσιαλιστικό όραμα, αποτυπώθηκε έντονα στο πρώτο του βιβλίο, τη συλλογή διηγημάτων Οι νεκροί της ζωής (1908), με την οποία και εγκαινίασε επίσημα τη λογοτεχνική του σταδιοδρομία.

Η κοινωνική τόλμη της συλλογής αυτής οδήγησε στην προσωρινή παύση του από τα καθήκοντά του από το Εκπαιδευτικό Συμβούλιο, το οποίο σε σχετική του απόφαση καυτηρίασε το γεγονός ότι ο συγγραφέας «παρουσιάζει πρόσωπα της κατωτέρας κοινωνικής ιεραρχίας ως αδικούμενα» και προειδοποίησε για τον κίνδυνο να παρασυρθεί η ελληνική κοινωνία από «τας νέας κοινωνικάς ιδέας» που συγκλονίζουν τη Δύση.

Από τον Νουμά στον Ριζοσπάστη

Ο Σουρέας ήταν από τους παλαιότερους και πλέον αφοσιωμένους συνεργάτες του Νουμά, ακόμα και όταν υπηρετούσε στη δημόσια εκπαίδευση ως καθηγητής. Η πολιτικοκοινωνική του σκέψη βαθαίνει σταδιακά, ιδίως μετά το 1909, οπότε και γίνεται μέλος της Σοσιαλιστικής Δημοτικιστικής Ένωσης. Εκείνη την περίοδο αρχίζει να μελετά εντατικά τη σοσιαλιστική θεωρία, ενώ βλέπει στη λογοτεχνία ένα πεδίο κοινωνικής στράτευσης και μετασχηματισμού. Η Οκτωβριανή Επανάσταση (1917) τον συγκινεί βαθιά και από τότε ακολουθεί στενά τους αγώνες του ελληνικού εργατικού κινήματος.

Η σημαντικότερη συμβολή του, τόσο σε πολιτικό όσο και σε αισθητικό επίπεδο, παραμένει η καλλιέργεια του κοινωνικού διηγήματος. Το κορυφαίο έργο του, το μυθιστόρημα Ο Κόκκινος Τράγος (1924), αποτυπώνει τον κοινωνικό του προβληματισμό και κατατάσσεται στα σημαντικότερα δείγματα της ελληνικής κοινωνικής πεζογραφίας του Μεσοπολέμου.

Κατά την ίδια περίοδο, δημοσιεύει διηγήματα και άρθρα σε σειρά εντύπων: από τον Νουμά, το Εθνικόν Ημερολόγιον του Σκόκου, τους Νέους Βωμούς, τη Μούσα, τον Πυρσό, το Μικρασιατικό Ημερολόγιο, έως τα Γράμματα Αλεξανδρείας, και αργότερα στις εφημερίδες Ελεύθερος Λόγος, Δημοκρατία, και ιδίως στον Ριζοσπάστη. Στον τελευταίο καθιερώνει το λογοτεχνικό χρονογράφημα, αλλά και γνωρίζει σφοδρή αμφισβήτηση από ορισμένους εκπροσώπους της εργατικής τάξης, που έφθασαν στο σημείο να του αρνούνται κάθε λογοτεχνική αξία. Ιδιαίτερα στο διάστημα μετά το 1921, όταν ο Ριζοσπάστης έγινε επίσημο όργανο του ΚΚΕ υπό τη διεύθυνση του Γιάνη Κορδάτου, ο Σουρέας βρέθηκε στο επίκεντρο αντιπαραθέσεων για την ιδεολογική φυσιογνωμία της σοσιαλιστικής τέχνης.

Ο Σουρέας υπήρξε συγγραφέας, μεταρρυθμιστής, δημοτικιστής, σοσιαλιστής. Η συμβολή του στην καλλιέργεια της κοινωνικά προσανατολισμένης λογοτεχνίας υπήρξε πρωτοποριακή. Δίχως ποτέ να διαχωρίσει τη γλωσσική από την κοινωνική χειραφέτηση, έμεινε πιστός στις αρχές του δημοτικισμού. Η παρουσία του στην αθηναϊκή λογοτεχνική και πνευματική σκηνή – είτε μέσα από τις συνεργασίες του, είτε από την έντονη πολιτική και παιδευτική του δράση – άφησε ένα αποτύπωμα βαθύ, που δεν έσβησε με τον θάνατό του το 1931, αλλά συνέχισε να τροφοδοτεί τη σκέψη και τη δημιουργία στις δεκαετίες που ακολούθησαν.

Κριτική του έργου του Σουρέα: Ιδεολογικός προσανατολισμός και λογοτεχνική εξέλιξη

Ο Σουρέας κατέχει ιδιαίτερη θέση στην ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας ως εκ των πρώτων συγγραφέων που διατύπωσαν λογοτεχνικό λόγο με σαφή προσανατολισμό προς τον κομμουνισμό. Το έργο του φέρει εμφανή τα ίχνη της ιδεολογικής του ταύτισης με τις αρχές του εργατικού κινήματος, και εντάσσεται, από άποψη περιεχομένου και στόχευσης, στην κατηγορία της κοινωνικά στρατευμένης λογοτεχνίας.

Η λογοτεχνική του παραγωγή αντλεί τη θεματική της από τη ζωή των λαϊκών και εργατικών στρωμάτων, αποσκοπώντας στην ανάδειξη των κοινωνικών ανισοτήτων και στην προβολή του συλλογικού αγώνα. Η απήχηση των έργων του στους εργατικούς κύκλους κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα συνδέθηκε με την ευρύτερη πολιτισμική και πολιτική άνοδο του κομμουνιστικού κινήματος στην Ελλάδα, και ειδικότερα με την προσέγγιση της τέχνης προς τις αρχές του Κομμουνιστικού Κόμματος.

Αν και υπήρξε για μεγάλο διάστημα συνεργάτης του Ριζοσπάστη, στα ύστερα χρόνια της ζωής του δέχθηκε κριτική από το ίδιο το έντυπο, γεγονός που του προκάλεσε απογοήτευση, χωρίς ωστόσο να μεταβάλει τη βασική του ιδεολογική θέση.

Η λογοτεχνική του εξέλιξη ξεκινά από την ηθογραφία και φέρει, στα πρώτα στάδια, επιρροές από το ρομαντικό ιδεώδες, ιδίως όπως αυτό εκφράστηκε στο έργο του Γκαίτε. Με την πάροδο του χρόνου, ο Σουρέας στράφηκε στη μυθιστορηματική απεικόνιση της ζωής των εσωτερικών μεταναστών και των περιθωριακών μορφών της αστικής ζωής, κυρίως της Αθήνας. Η συγγραφική του προσέγγιση επηρεάστηκε από τη γαλλική και ρωσική λογοτεχνία του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, χωρίς ωστόσο να ενταχθεί πλήρως στο αισθητικό και θεωρητικό της πλαίσιο.

Το έργο του Σουρέα τοποθετείται στο ίδιο πνευματικό και κοινωνικό περιβάλλον με εκείνο των Δημοσθένη Βουτυρά και Κωνσταντίνου Θεοτόκη, συγγραφέων που προώθησαν μια ρεαλιστική και δημοτικιστική λογοτεχνία με προοδευτικό χαρακτήρα. Σε αντίθεση, ωστόσο, με τους πρώιμους σοσιαλιστές λογοτέχνες όπως ο Κωνσταντίνος Χατζόπουλος και ο Κλέων Ταγκόπουλος, ο Σουρέας απέρριψε τη θεωρητική προσήλωση στον νατουραλισμό, ειδικά ως προς την πρωτεύουσα σημασία του περιβάλλοντος και της κληρονομικότητας στην ανθρώπινη μοίρα. Αντίθετα, έδωσε έμφαση στον ρόλο της ταξικής συνείδησης και στην αναγκαιότητα της ενεργού συμμετοχής των λαϊκών στρωμάτων για τη συγκρότηση μιας νέας κοινωνικής πραγματικότητας.

Εργογραφία

Δημοσίευσε δύο σειρές διηγημάτων, με τον τίτλο «Από την ζωή ενός δειλινού» και «Οι Νεκροί της Ζωής». Έργο του ήταν επίσης το κοινωνικό ρομάντσο «Στο άλμπουρο».

Διηγήματα

Από Την Ζωή Ενός Δειλινού (Προκάλεσε μεγάλη εντύπωση και κοινωνικό προβληματισμό θίγοντας κοινωνικά θέματα και άλλα θέματα σε μια εποχή που κυριαρχεί ή ηθογραφία 1906, διήγημα)

Οι Νεκροί Της Ζωής (Προκάλεσε σάλο με της τολμηρές ιδέες του όντας σχολάρχης στο σχολαρχείο στην Ύδρα και ή ιδεολογική στράτευση της οποίας οδήγησε στην παύση του για ένα μήνα από το Εκπαιδευτικό Συμβούλιο το 1908, διήγημα), 1907..

Διηγήματα(Συγκεντρωτική έκδοση, Αθήνα, Οδυσσέας), 1982.

Οι νεκροί της ζωής (Αθήνα, Νεφέλη), 1988.

Από την ζωή του δειλινού (Αθήνα, Σύγχρονη Εποχή), 1989.

Οί νεκροί της ζωής (Αθήνα, Νεφέλη), 1990.

Οί νεκροί της ζωής (Αθήνα, Σύγχρονη εποχή), 2013.

Μυθιστορήματα

Στο Άλμπουρο (Κοινωνικό ρομάντσο Θίγει κοινωνικά θέματα και άλλα θέματα προκαλώντας πολύ μεγάλη εντύπωση 1910, μυθιστόρημα)

Ημερολόγιον Σκόκου(Αθήνα, εκ του τυπογραφείου των καταστημάτων Ανέστη Κωνσταντινίδου), 1912.

Το Μεγάλο Παιδί (Θίγει κοινωνικά θέματα και άλλα θέματα προκαλώντας πολύ μεγάλη εντύπωση 1916, μυθιστόρημα)

Πατέρας (1921, διήγημα)

Ό Κόκκινος Τράγος (Το κορυφαίο έργο του εμπνευσμένο από τους αγώνες της εργατικής τάξης πρόβαλλαν την ανάγκη της κοινωνικής επανάστασης 1924, μυθιστόρημα)

Οι Δύο Δρόμοι (εμπνευσμένο από τους αγώνες της εργατικής τάξης πρόβαλλαν την ανάγκη της κοινωνικής επανάστασης 1927, μυθιστόρημα)

Το μεγάλο παιδί(Αθήνα, Σύγχρονη εποχή), 1990.

Στο άλμπουρο(Αθήνα, πελεκάνος), 2005.

Ό κόκκινος τράγος(Αλεξάνδρεια, πελεκάνος), 2007.

Χριστουγεννιάτικες ιστορίες( Αθήνα, Καστανιώτη), 2009.

Το μεγάλο παιδί(Αθήνα, πελεκάνος), 2011.

Ό κόκκινος τράγος(Αθήνα, πελεκάνος), 2011.

Το μεγάλο παιδί(Αθήνα, πελεκάνος), 2012.

Ό κόκκινος τράγος(Αθήνα, πελεκάνος), 2012.

Χριστούγεννα και χιονιάς(Αθήνα, Νάρκισσος), 2013.

Οί δύο δρόμοι(Ά Τόμος Αθήνα, πελεκάνος), 2013.

Οί δύο δρόμοι(΄Β Τόμος Αθήνα, πελεκάνος), 2013.

Ο Κόκκινος τράγος(Αθήνα, Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε.), 2013.

Ό Κόκκινος τράγος(Αθήνα, Σύγχρονη εποχή), 2016.

Δοκίμια

Εισαγωγή εις την οκτωβριανήν επανάστασιν(Τετράτομο, Αθήνα, Νουμάς), 1916.

Ή Ιστορία της οκτωβριανής επανάστασης (Οχτάτομο, Αθήνα, Νουμάς), 1918.

Μεταφράσεις Έργων

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Ή Τριλογία των τριών πόλεων:Λονδίνο,Ρώμη και Παρίσι(Αθήνα, Νουμάς), 1912.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Καρποφορίας(Αθήνα, Νουμάς), 1914.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Τερέζα Ρακέν(Αθήνα, Νουμάς), 1915.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Ή τύχη του Ρούγκονς(Αθήνα, Νουμάς), 1916.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Ή παράβαση του Μουρέτ(Αθήνα, Νουμάς), 1917.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Την πλυμμήρα(Αθήνα, Νουμάς), 1918.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Σπερμικά(Αθήνα, Νουμάς), 1919.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Ή βιασύνη για τα λάφυρα(Αθήνα, Νουμάς), 1920.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Καυτή!(Αθήνα, Νουμάς), 1921.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Το έδαφος(Αθήνα, Νουμάς), 1922.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Το όνειρο(Αθήνα, Νουμάς), 1923.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Ό δόκτωρ Πασκάλ(Αθήνα, Νουμάς), 1924.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Ό παράδεισος των κυριών(Αθήνα, Νουμάς), 1925.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Μυθιστόρημα Εξοχότητα(Αθήνα, Νουμάς), 1926.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Τα Χρήματα(Αθήνα, Νουμάς), 1927.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Ή χαρά της ζωής(Αθήνα, Νουμάς), 1928.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Εργασία(Αθήνα, Νουμάς), 1929.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Αλήθεια(Αθήνα, Νουμάς), 1930.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Ένα επεισόδιο αγάπης(Αθήνα, Νουμάς), 1931.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Το κόμμα στο Κόκουβιλ ή Κόκουεβίλ(Αθήνα, Νουμάς), 1932.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Ή Εξαλογία Ρούγκον Μακουάρτ:Ή τύχη του Ρούγκον, Ό ιερέας, Ή κοιλιά του παρισιού, Ή κατάκτηση του Πλάσσανς, Ή υπαιτιότητα

του πατέρα Μέσερ, Ή εξοχότητα του Έουτζεν Ρούγκον(Αθήνα, Νουμάς), 1933.

Εμίλ Ζολά Δραματικό Μυθιστόρημα Νανά(Αθήνα, Νουμάς), 1934.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Ή Τριλογία των τεσσάρων ευαγγελίων:Γονιμότητας,Εργασίας,Αλήθειας και Δικαιοσύνης(Αθήνα, Νουμάς), 1935.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Φράγμα ζάκ και άλλες ειδήσεις(Αθήνα, Νουμάς), 1936.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Ή επίθεση του μύλου(Αθήνα, Νουμάς), 1937.

Εμίλ Ζολά Μυθιστόρημα Φράγμα ζάκ και άλλες ειδήσεις(Αθήνα, Νουμάς), 1938.

Εμίλ Ζολά Νουβέλα Ό δολοφόνος(Αθήνα, Νουμάς), 1939.

Εμίλ Ζολά Νουβέλα Δοχείο κούπα(Αθήνα, Νουμάς), 1940.

Εμίλ Ζολά Νουβέλα Στην ευτυχία των κυριών(Αθήνα, Νουμάς), 1941.

Εμίλ Ζολά Νουβέλα Ή χαρά της διαβίωσης(Αθήνα, Νουμάς), 1942.

Εμίλ Ζολά Νουβέλα Το έργο(Αθήνα, Νουμάς), 1943.

Εμίλ Ζολά Νουβέλα Γή(Αθήνα, Νουμάς), 1944.

Εμίλ Ζολά Νουβέλα Το ανθρώπινο θηρίο(Αθήνα, Νουμάς), 1945.

Εμίλ Ζολά Νουβέλα Ή πανωλεθρία(Αθήνα, Νουμάς), 1946.

Γκόργκι Μαξίμ Μυθιστορήματα Πάβελ Γκορμάϊκα(Αθήνα, Ίκαρος), 1947.

Γκόργκι Μαξίμ Μυθιστορήματα Φόμα Γκορντέγιεφ(Αθήνα, Ίκαρος), 1947.

Γκόργκι Μαξίμ Μυθιστορήματα Τρείς από αυτούς(Αθήνα, Ίκαρος), 1948.

Γκόργκι Μαξίμ Μυθιστορήματα Ή Μητέρα(Αθήνα, Ίκαρος), 1948.

Γκόργκι Μαξίμ Μυθιστορήματα Ή Ζωή ενός άχρηστου ανθρώπου(Αθήνα, Ίκαρος), 1949.

Γκόργκι Μαξίμ Μυθιστορήματα Μια ομολογία(Αθήνα, Ίκαρος), 1949.

Γκόργκι Μαξίμ Μυθιστορήματα Το Οκούροβ σίτυ(Αθήνα, Ίκαρος), 1950.

Γκόργκι Μαξίμ Μυθιστορήματα Ή Ζωή του Ματβέϊ Κοζχεμιάκιν ή Κοζχεμάϊάκιν(Αθήνα, Ίκαρος), 1951.

Γκόργκι Μαξίμ Μυθιστορήματα Ή Επιχείρηση Αρτμανόνοβ(Αθήνα, Ίκαρος), 1952.

Γκόργκι Μαξίμ Μυθιστορήματα Ή Τριλογία της Ζωής του Κλίφ Σάμτζιν ή Σάμγκιν:Ό Θεατής, ό Μαγνήτης,Άλλες πυρκαγιές και Το Φάντασμα(Αθήνα, Ίκαρος), 1953.

Γκόργκι Μαξίμ Νουβέλα Τσέλκας(Αθήνα, Ίκαρος), 1956.

Γκόργκι Μαξίμ Νουβέλα Κονοβάλοφ(Αθήνα, Ίκαρος), 1957.

Γκόργκι Μαξίμ Νουβέλα Το Όρλοφς(Αθήνα, Ίκαρος), 1958.

Γκόργκι Μαξίμ Νουβέλα Πλάσματα που καποτε ήτανε άντρες(Αθήνα, Ίκαρος), 1958.

Γκόργκι Μαξίμ Νουβέλα Καλοκαίρι(Αθήνα, Ίκαρος), 1959.

Γκόργκι Μαξίμ Νουβέλα Μεγάλη αγάπη(Αθήνα, Ίκαρος), 1959.

Γκόργκι Μαξίμ Μεγάλη φανταστική ιστορία Makar Chudra[Τουλάχιστον ισοπαλία](Αθήνα, Ίκαρος), 1960.

Γκόργκι Μαξίμ Μεγάλη φανταστική ιστορία Παλιά Ιζεργκίλ ή Ιζεργκάϊλ(Αθήνα, Ίκαρος), 1961.

Γκόργκι Μαξίμ Μεγάλη φανταστική ιστορία Μάλβα(Αθήνα, Ίκαρος), 1961.

Γκόργκι Μαξίμ Μεγάλη φανταστική ιστορία Εικοσιέξι άντρες και ένα κορίτσι(Αθήνα, Ίκαρος), 1962.

Γκόργκι Μαξίμ Μεγάλη φανταστική ιστορία Τραγούδι ενός γερακιού(Αθήνα, Ίκαρος), 1962.

Γκόργκι Μαξίμ Δράμα Οί ακαλλιέργητοι(Αθήνα, Ίκαρος), 1963.

Γκόργκι Μαξίμ Δράμα Τα χαμηλότερα βάθη(Αθήνα, Ίκαρος), 1963.

Γκόργκι Μαξίμ Δράμα Καλοκαιρινή λαϊκή(Αθήνα, Ίκαρος), 1964.

Γκόργκι Μαξίμ Δράμα Παιδιά του ήλιου(Αθήνα, Ίκαρος), 1964.

Γκόργκι Μαξίμ Δράμα Οί βάρβαροι(Αθήνα, Ίκαρος), 1965.

Γκόργκι Μαξίμ Δράμα Εχθροί(Αθήνα, Ίκαρος), 1965.

Γκόργκι Μαξίμ Δράμα Οί τελευταίοι(Αθήνα, Ίκαρος), 1966.

Γκόργκι Μαξίμ Δράμα Παιδιά(Αθήνα, Ίκαρος), 1966.

Γκόργκι Μαξίμ Δράμα Αλλόκοτοι άνθρωποι(Αθήνα, Ίκαρος), 1967.

Γκόργκι Μαξίμ Δράμα Βάζα Ζελέζνόβα(Αθήνα, Ίκαρος), 1967.

Γκόργκι Μαξίμ Δράμα Πλαστά χρήματα(Αθήνα, Ίκαρος), 1968.

Γκόργκι Μαξίμ Δράμα Ό Γέρος ή ό Δικαστής(Αθήνα, Ίκαρος), 1968.

Γκόργκι Μαξίμ Δράμα Ό Εργασιομανής Σλοβοτέκοβ(Αθήνα, Ίκαρος), 1969.

Γκόργκι Μαξίμ Δράμα Ό Σόμοβ και οί άλλοι(Αθήνα, Ίκαρος), 1969.

Γκόργκι Μαξίμ Δράμα Ιγκόρ Μουλίτσοφ ή Μπουλάϊτσοφ και άλλοι(Αθήνα, Ίκαρος), 1970.

Γκόργκι Μαξίμ Δράμα Ντοστιγκάγιεφ ή Ντοστιγκάϊγιεβ και άλλοι(Αθήνα, Ίκαρος), 1970.

Γκόργκι Μαξίμ Δράμα Το τραγούδι του θυελλώδη Πέτρελ(Αθήνα, Ίκαρος), 1971.

Γκόργκι Μαξίμ Αυτοβιογραφία Ή Παιδική ηλικία μου(Αθήνα, Ίκαρος), 1971.

Γκόργκι Μαξίμ Αυτοβιογραφία Στον κόσμο(Αθήνα, Ίκαρος), 1972.

Γκόργκι Μαξίμ Αυτοβιογραφία Τα πανεπιστήμια μου(Αθήνα, Ίκαρος), 1972.

Γκόργκι Μαξίμ Ποίημα Το τραγούδι του θυελλώδη Πέτρελ(Αθήνα, Ίκαρος), 1973.

Γκόργκι Μαξίμ Μη φανταστικά Μυθιστορήματα Chaliapin[Τσαλιάπιν] άρθρα σε επετηρίδα(Αθήνα, Ίκαρος), 1973.

Γκόργκι Μαξίμ Μη φανταστικά Μυθιστορήματα Ανέγκαιρες σκέψεις και άρθρα(Αθήνα, Ίκαρος), 1974.

Γκόργκι Μαξίμ Μη φανταστικά Μυθιστορήματα Οί αναμνήσεις μου από τον Τολστόϊ(Αθήνα, Ίκαρος), 1974.

Γκόργκι Μαξίμ Μη φανταστικά Μυθιστορήματα Αναμνήσεις του Τσέχωφ, του Τολστόϊ και του Αντρέγιεφ(Αθήνα, Ίκαρος), 1975.

Γκόργκι Μαξίμ Μη φανταστικά Μυθιστορήματα Βλαδίμηρος Ίλιτς Ουλιάνοφ Λένιν[V.I.Lenin](Αθήνα, Ίκαρος), 1975.

Γκόργκι Μαξίμ Μη φανταστικά Μυθιστορήματα Ό Όρος Ιωσήφ Βησαριόνοβιτς Τζουγκασβίλι Στάλιν-Λευκή θάλασσα-Διώρυγα της

Βαλτικής θάλασσας(Αθήνα, Ίκαρος), 1976.

Γκόργκι Μαξίμ Συλλογή Διηγημάτων Σκίτσα και ιστορίες(Τρίτομο, Αθήνα, Ίκαρος), 1976.

Γκόργκι Μαξίμ Συλλογή Διηγημάτων Παραμύθια της Ιταλίας(Αθήνα, Ίκαρος), 1977.

Γκόργκι Μαξίμ Συλλογή Διηγημάτων Μέσω της Ρωσίας(Αθήνα, Ίκαρος), 1978.

Γκόργκι Μαξίμ Συλλογή Διηγημάτων Πλάσματα που κάποτε ήταν άνδρες, ιστορίες στην αγγλική μετάφραση(Τρίτομο, Αθήνα, Ίκαρος

αυτό περιείχε μια εισαγωγή από τον Gilbert.Keith.Chesterton[Γκίλμπερτ Κέϊθ Τσέστερτον], Ο ρωσικός τίτλος κυριολεκτικά 

«προηγούμενοι άνθρωποι ») κέρδισε τη δημοτικότητα ως έκφραση στην αναφορά στους ανθρώπους που έπεσαν σοβαρά στην κοινωνική θέση τους), 1979.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Προμηθέας(Αθήνα, Νεφέλη), 1914.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Γκέντς Φόν Μπερλινχίνγκεν(Αθήνα, Νεφέλη), 1915.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου(Αθήνα, Νεφέλη), 1916.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Ό Βασιλιάς της Θούλης(Αθήνα, Νεφέλη), 1917.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Στέλλα(Αθήνα, Νεφέλη), 1918.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Έγκμοντ(Αθήνα, Νεφέλη), 1919.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Επιστημονική Πραγματεία Προσπάθεια εξήγησης της Μεταμόρφωσης των Φυτών(Αθήνα, Νεφέλη), 1920.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Τορκουάτο Τάσσο(Αθήνα, Νεφέλη), 1921.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Ποίημα Ρωμαϊκές ελεγείες(Αθήνα, Νεφέλη), 1922.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Ραϊνέκε Φούκς(Αθήνα, Νεφέλη), 1923.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Μυθιστόρημα Τα χρόνια της μαθητείας του Βίλελμ Μάιστερ(Αθήνα, Νεφέλη), 1924.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Ποίημα Ό Μαθητευόμενος μάγος(Αθήνα, Νεφέλη), 1925.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Ποίημα Ή Μνηστή της Κορίνθου(Αθήνα, Νεφέλη), 1925.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Επικό Ποίημα Χέρμαν και Δωροθέα(Αθήνα, Νεφέλη), 1926.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Ποίημα Ή πρώτη βαλπουργία νύχτα(Αθήνα, Νεφέλη), 1926.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Δράμα Ή Νόθος κόρη(Αθήνα, Νεφέλη), 1927.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Δράμα Φάουστ Ά Μέρος[Το κορυφαίο λεργο του](Αθήνα, Νεφέλη), 1927.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Μυθιστόρημα Εκλεκτικές συγγένειες(Αθήνα, Νεφέλη), 1928.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Αυτοβιογραφικό έργο Από την ζωή μου:Ποίηση και αλήθεια(Αθήνα, Νεφέλη), 1928.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Μυθιστορηματικά Ημερολόγια Περί των χρωμάτων(Αθήνα, Νεφέλη), 1929.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Επιστημονική πραγματεία Ιταλικό ταξίδι(Αθήνα, Νεφέλη), 1929.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Ποίημα Δυτικό-Ανατολικό Ντιβάν:Πόίηση κατά μίμηση των μουσουλμάνων μυστικιστών(Αθήνα, Νεφέλη), 1930.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Μυιστόρημα Τα χρόνια της περιπλάνησης του Βίλελμ Μάϊστερ(Αθήνα, Νεφέλη), 1930.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Ποίημα Ή Ελεγεία του Μαρίενμπάντ(Αθήνα, Νεφέλη), 1931.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Επιστημονική πραγματεία Ιταλικό ταξίδι(Αθήνα, Νεφέλη), 1931.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Δράμα Φάουστ ΄Β Μέρος(Αθήνα, Νεφέλη), 1932.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Επιστημονική Πραγματεία Αφορισμοί και διαλογισμοί(Αθήνα, Νεφέλη), 1932.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Μυθιστόρημα Περί τέχνηςί(Αθήνα, Νεφέλη), 1933.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Μυθιστόρημα Υπάρχουν όρια(Αθήνα, Νεφέλη), 1933.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Μυθιστόρημα Ό Πενηντάρης(Αθήνα, Νεφέλη), 1934.

Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε Μυθιστόρημα-Νουβέλα Ή Νουβέλα του λιονταριού(Αθήνα, Νεφέλη), 1934.

Λέον Τολστόϊ Πόλεμος και Ειρήνη[Το κορυφαίο μυθιστορημά του και ένα από τα καλύτερα όλων των εποχών](Τετράτομο, Αθήνα, Καστανιώτη), 1935.

Μαρτυρίες και κρίσεις για τον Κώστα Παρορίτη: Σχέσεις, ιδεολογία και συγγραφικό έργο

Ο Κώστας Παρορίτης υπήρξε στενότατος συνεργάτης του δημοτικιστικού περιοδικού Νουμάς. Ο εκδότης του περιοδικού Δημήτρης Ταγκόπουλος, σε κείμενό του το 1921, καταγράφει τη μακρά και σταθερή σχέση του συγγραφέα με το περιοδικό, σημειώνοντας ότι η πρώτη επικοινωνία χρονολογείται από το 1903, όταν ο Παρορίτης υπηρετούσε ως ελληνοδιδάσκαλος σε χωριό του Ταΰγετου. Από εκείνη τη χρονιά και έπειτα, με αποστολές άρθρων και διηγημάτων από τη Σπάρτη, την Ύδρα και αργότερα από την Αθήνα, εδραίωσε την παρουσία του στον Νουμά, εντασσόμενος στους σταθερούς του συνεργάτες.

Η ιδεολογική του ταύτιση με το γλωσσικό κίνημα του Ψυχάρη καταγράφεται ως απόλυτη και αμετακίνητη, με τον Παρορίτη να ακολουθεί το «ορθόδοξο» δημοτικιστικό πρότυπο. Η στάση του απέναντι στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση αξιολογείται από τις πηγές υπό το πρίσμα της αφοσίωσής του στο ψυχαρικό γλωσσικό ιδεώδες, στο οποίο προσέδιδε δογματικό χαρακτήρα. Εν τούτοις, κατά τα τελευταία έτη της ζωής του και αφού ο Ψυχάρης δημοσίως διατύπωσε πολιτικές απόψεις που χαρακτηρίστηκαν αντικοινωνικές και αντιδημοκρατικές, ο Παρορίτης φέρεται να αναθεώρησε τη στάση του και να προσέγγισε περισσότερο το εργατικό και σοσιαλιστικό κίνημα.

Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, σε αποτίμηση του έργου του Παρορίτη το 1932, αναφέρεται στον συγγραφέα ως έντονα προσανατολισμένο στον σοσιαλισμό και την ανατροπή του κοινωνικού συστήματος. Χαρακτηρίζει τα μυθιστορήματά του ως έργα προπαγάνδας, τα οποία – παρά τις αισθητικές τους αδυναμίες – διακρίνονται για την κοινωνική τους στόχευση. Ο Ξενόπουλος τα εντάσσει στα πρώτα ελληνικά μυθιστορήματα που διαπραγματεύονται με συνέπεια το «μέγα κοινωνικόν πρόβλημα», διαφοροποιούμενα από τις καθιερωμένες ψυχολογικές ή φιλοσοφικές προσεγγίσεις της εποχής.

Ο Μήτσος Παπαϊωάννου, σε αναφορά του στο χρονογραφικό έργο του Παρορίτη, τονίζει την πολιτική και κοινωνική του στόχευση μέσα από τη στήλη «Κόκκινες πινελιές» στον Ριζοσπάστη. Ο Παρορίτης αποτυπώνει σκηνές της καθημερινής ζωής (από απεργίες, στρατοδικεία, τραμ, καφενεία), συνδέοντας τη λογοτεχνική έκφραση με τις θέσεις του Κομμουνιστικού Κόμματος. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην ανταπόκρισή του σε διεθνή γεγονότα όπως η Σοβιετική Επανάσταση, η λιμοκτονία στη Ρωσία και η αποδοχή της έκκλησης του Μαξίμ Γκόργκι από Έλληνες λογοτέχνες το 1921, με την οποία ζητούσαν τη συνδρομή του ελληνικού λαού για τη διάσωση του ρωσικού πληθυσμού.

Η σχέση του Παρορίτη με τον Ριζοσπάστη, ωστόσο, δεν υπήρξε χωρίς εντάσεις. Οι Νέοι Πρωτοπόροι αναφέρονται στις διαφωνίες που προέκυψαν μεταξύ του συγγραφέα και της συντακτικής γραμμής της εφημερίδας. Όπως καταγράφεται, οι αντιθέσεις άλλοτε αποκρύπτονταν και άλλοτε εκδηλώνονταν εμφανώς. Η διακοπή της συνεργασίας του Παρορίτη με το κομματικό όργανο αποδίδεται σε προσωπική του επιλογή, ύστερα από τη μετάβαση του Ριζοσπάστη σε νέο ιστορικό και πολιτικό ρόλο ως υπεύθυνος εκφραστής της ταξικής συνείδησης. Ο Παρορίτης τότε επανήλθε στον Νουμά, κλείνοντας έτσι τον κύκλο της σύνδεσής του με τον τύπο της εργατικής Αριστεράς.