Εισβολή του βουλγαρικού στρατού στη Μακεδονία. Παράδοση του οχυρού Ρούπελ στους Βουλγάρους, 13 Μαΐου 1916

Εφημερίδα Μακεδονία. Φύλλο: 14/5/1916, Σελίδα: 3

Στις 13 Μαΐου 1916, ξεκινά η εισβολή του βουλγαρικού στρατού στη Μακεδονία κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου, που είχε ως αποτέλεσμα την Βουλγαρική κατοχή ελληνικών εδαφών (1916-1918). Την ημέρα αυτή, εκτυλίχθηκε ένα από τα πιο θλιβερά και αμφιλεγόμενα επεισόδια της ελληνικής ιστορίας κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου: η αναίμακτη παράδοση του οχυρού Ρούπελ στους Βουλγάρους.

Εκείνο το πρωί, ένα βουλγαρικό σύνταγμα εμφανίστηκε ξαφνικά στην περιοχή του Μπέλλες και κατευθύνθηκε προς το ελληνικό φρούριο Ρούπελ, κοντά στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Ο Βούλγαρος διοικητής απαίτησε την άμεση παράδοση του φρουρίου από τον Έλληνα φρούραρχο.

Αν και ο Έλληνας διοικητής αρχικά αρνήθηκε, ζητώντας χρόνο για να επικοινωνήσει με τους ανωτέρους του, τελικά –ύστερα από σχετικές διαταγές της κυβέρνησης των Αθηνών– δόθηκε εντολή να παραδοθεί το φρούριο χωρίς αντίσταση. Οι Έλληνες στρατιώτες υποχώρησαν με βαριά καρδιά, αφήνοντας πίσω τους το σημαντικό οχυρό, χωρίς να πέσει ούτε μία τουφεκιά..

Η παράδοσή του, χωρίς την παραμικρή αντίσταση, θεωρήθηκε από πολλούς ως πράξη εθνικού εξευτελισμού. Η κυβέρνηση των «Γερόντων» –όπως αποκαλούνταν τότε η προσωρινή κυβέρνηση υπό τον βασιλιά Κωνσταντίνο– δέχθηκε έντονη κριτική ότι άφησε τα εδάφη της Μακεδονίας εκτεθειμένα στους Βουλγάρους, επιδιώκοντας ουδετερότητα στον πόλεμο, ενώ ο αντίπαλος επεκτεινόταν.

Η κατάληψη του Ρούπελ από τους Βουλγάρους άνοιξε τον δρόμο για τη βαθύτερη εισβολή τους στην Ανατολική Μακεδονία. Ακολούθησε η κατάληψη και άλλων φρουρίων, με παρόμοιο τρόπο. Οι πράξεις αυτές οδήγησαν σε όξυνση της πολιτικής κρίσης στην Ελλάδα, ενίσχυσαν το Εθνικό Διχασμό και άνοιξαν τον δρόμο για την Αντιβενιζελική και Βενιζελική αντιπαράθεση που καθόρισε την εποχή.

Για τον λαό της Μακεδονίας και για τους απλούς στρατιώτες, η ημέρα εκείνη δεν ξεχάστηκε ποτέ. Θυμίζει πώς, σε κρίσιμες στιγμές της ιστορίας, οι πολιτικές αποφάσεις μπορούν να σημαίνουν περισσότερα από τα όπλα και οι υποχωρήσεις χωρίς μάχη μπορούν να στοιχίσουν ακριβά μιας και τα επόμενα χρόνια ήταν ίσως από τα χειρότερα στην ιστορία της Μακεδονίας.

Η εφημερίδα Μακεδονία ανέφερε:

ΟΙ ΓΕΡΟΝΤΕΣ ΕΞΕΥΤΕΛΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΠΑΡΑΔΙΔΟΥΝ ΤΑ ΦΡΟΥΡΙΑ ΜΑΣ ΣΤΟΥΣ ΒΟΥΛΓΑΡΟΥΣ

Οι εγκληματικές ανοχές της κυβέρνησης των «Γερόντων» απέναντι στους πανάρχαιους εχθρούς του ελληνικού έθνους, τους Βούλγαρους, τους έχουν αποθρασύνει σε τέτοιο βαθμό, ώστε κάνουν πλέον πράξεις που βυθίζουν τον πατριωτικό ελληνικό λαό σε απελπισία για το μέλλον της πατρίδας.

Ατιμώρητοι, απήγαγαν Έλληνες πολίτες. Ατιμώρητοι, παραβίασαν επανειλημμένα συμφωνίες. Ατιμώρητοι, επιτέθηκαν στους ελληνικούς πληθυσμούς της Σερβίας. Ατιμώρητοι, διέλυσαν ελληνικές αρχές. Ατιμώρητοι, έφτασαν στο σημείο να ασκούν έλεγχο πάνω στους Έλληνες πολίτες. Ατιμώρητοι, διεξάγουν ανενόχλητοι προπαγάνδα μέσα στην καρδιά της Ελλάδας.

Η στάση της ελληνικής κυβέρνησης απέναντι στη βουλγαρική θρασύτητα είναι πρωτοφανής και καταστροφική. Το πραξικόπημα των Βουλγάρων, με την κατάληψη ελληνικών φρουρίων που ανοίγουν τον δρόμο για τις πολύπαθες περιοχές μας, είναι πράξη εθνικής προδοσίας.

Τρέμουμε μπροστά στους κινδύνους που δημιουργεί αυτό το πραξικόπημα για την Ελλάδα και αγανακτούμε για την άθλια κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η πατρίδα μας. Και δεν αγανακτούμε με τους Βουλγάρους – αυτοί κοιτάνε το συμφέρον τους. Αγανακτούμε με αυτούς που ευθύνονται για το μεγάλο αυτό πραξικόπημα: την ίδια την κυβέρνηση, που κυβερνά σήμερα την Ελλάδα.

Αυτοί εξίσωσαν τους συμμάχους μας Άγγλους και Γάλλους με τους Βούλγαρους. Αυτοί ανέχθηκαν τους Βουλγάρους κατασκόπους. Αυτοί είχαν το θράσος να δηλώσουν στον Στρατηγό Σαρρή ότι θα αφήσουν τους Γερμανοβουλγάρους να εισβάλουν σε ελληνικό έδαφος!

Ο ελληνικός λαός της Μακεδονίας, του οποίου τις σκέψεις και τους πόθους εκφράζει πιστά η εφημερίδα «Μακεδονία», καταδικάζει την κυβέρνηση αυτή της ταπείνωσης και της καταστροφής της πατρίδας.

ΤΟ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ

Ιδού οι γνωστές μέχρι το βράδυ λεπτομέρειες του πραξικοπήματος:

Ένα βουλγαρικό σύνταγμα εθεάθη τα ξημερώματα να κατεβαίνει από το Μπέλλες. Το μεσημέρι το σύνταγμα είχε παραταχθεί απέναντι από το φρούριο Ρούπελι. Λίγο αργότερα, ο Βούλγαρος διοικητής παρουσιάστηκε στον Έλληνα διοικητή και ζήτησε την παράδοση του φρουρίου.

ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ 2 ΩΡΩΝ

Ο Έλληνας διοικητής αρνήθηκε κατηγορηματικά να παραδώσει το φρούριο, τονίζοντας πως κάθε απόπειρα κατάληψής του από τους Βουλγάρους θα οδηγούσε σε επίθεση. Όταν ο Βούλγαρος επέμεινε, ο Έλληνας απάντησε ότι θα αναφέρει το γεγονός στους ανωτέρους του για οδηγίες. Ο Βούλγαρος τότε έδωσε προθεσμία δύο ωρών και αποχώρησε.

ΑΠΟΧΩΡΗΣΗ ΜΕ ΚΑΤΗΦΕΙΑ

Ο διοικητής του φρουρίου, αφού επικοινώνησε με τις ανώτερες αρχές και έλαβε διαταγές να παραδώσει το φρούριο, διέταξε τους στρατιώτες του να υποστείλουν τη γαλανόλευκη σημαία και να αποχωρήσουν. Όταν ο Βούλγαρος επέστρεψε μετά από δύο ώρες, βρήκε το φρούριο άδειο, εγκαταλελειμμένο από τους Έλληνες στρατιώτες που έφευγαν με σκυμμένο κεφάλι και δάκρυα από την ταπείνωση που τους επέβαλε η κυβέρνηση.

ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΦΡΟΥΡΙΑ

Έτσι οι Βούλγαροι κατέλαβαν το σημαντικό αυτό φρούριο, στο οποίο υψώθηκε η βουλγαρική σημαία – η σημαία που οι Έλληνες φαντάροι κάποτε είχαν σκίσει με περηφάνια. Αμέσως μετά, κατέλαβαν και τα ανατολικότερα φρούρια, στο Δραγκοτίν και το Τσιγγέλ, με τον ίδιο τρόπο.

Έτσι οι Βούλγαροι κατέλαβαν όλα τα φρούρια που εμείς κατασκευάσαμε για να προστατεύσουμε την περιοχή Δεμίρ Ισσάρ της περιοχής των Σερρών.

Αυτοί είναι οι καρποί της πολιτικής των «Γερόντων».

Εφημερίδα Μακεδονία. Φύλλο: 14/5/1916, Σελίδα: 2

Επίσης την ίδια μέρα υπήρχαν πληροφορίες για συμπλοκές στα σύνορα. 

Εφημερίδα Μακεδονία. Φύλλο: 14/5/1916, Σελίδα: 4

Η Ελλάδα ήταν έτοιμη και δεν περίμενε μια εισβολή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι διαγωνισμοί του Δήμου Σερρών που αποφασίστηκαν λίγες μέρες πριν την εισβολή και συνέχισαν να δημοσιεύονται και την επομένη της εισβολής.

Εφημερίδα Εμπρός. Φύλλο: 14/5/1916, Σελίδα: 4

Την επομένη (14/5/1916), οι Αθηναϊκές εφημερίδες πέρασαν την είδηση στα "μικρά γράμματα" προς στήριξη της κυβέρνησης και της απόφασής της αλλά και λόγω άγνοιας.

Εφημερίδα Εμπρός. Φύλλο: 15/5/1916, Σελίδα: 1

Ενώ στις 15/5/1916 είχαν πρωτοσέλιδο τις διαμαρτυρίες της κυβέρνησης σε μια ακόμη προσπάθεια στήριξη της κυβέρνησης και της απόφασής της να παραδώσει το οχυρό Ρούπελ άνευ αγώνα αδιαφορώντας τελείως για τον τοπικό πληθυσμό. 

Η τραγική κυβέρνηση Σκουλούδη η οποία επέμενε σε ουδετερότητα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά  ουσιαστικά παρέδωσε την Μακεδονία στις Κεντρικές Δυνάμεις (Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Βουλγαρία), ήταν η αιτία του Εθνικού Διχασμού.