Αρχέλαος Αντώναρος

Ο Αρχέλαος Αντώναρος, γνωστός απλώς ως Αρχέλαος, γεννήθηκε τον Φεβρουάριο του 1921 στη Θεσσαλονίκη και πέθανε στις 29 Απριλίου 1998. Υπήρξε ένας από τους πιο αναγνωρίσιμους και αγαπητούς Έλληνες γελοιογράφους, με πολυδιάστατη προσφορά στην τέχνη, τον σχολιασμό της επικαιρότητας και τη σάτιρα.

Πρώιμα χρόνια και σπουδές

Αφού ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στη Θεσσαλονίκη, μετακόμισε στην Αθήνα όπου σπούδασε φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών για τρία χρόνια. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση ως φοιτητής, κάτι που επηρέασε βαθιά τη μεταγενέστερη θεματολογία και πολιτική του ευαισθησία.

Καλλιτεχνική σταδιοδρομία

Ο Αρχέλαος άρχισε να ασχολείται με το σκίτσο από το 1936, σε ηλικία μόλις 15 ετών, συνεργαζόμενος αρχικά με την εφημερίδα «Μακεδονία». Μετακόμισε στην Αθήνα και εργάστηκε σε πολυάριθμες εφημερίδες και περιοδικά, όπως:

«Μπουκέτο»

«Θησαυρός»

«Ρομάντζο»

«Φαντάζιο»

«Πάνθεον»

«Αθηναϊκή»

«Ριζοσπάστης» (όπου δημοσίευσε τα πρώτα του πολιτικά σκίτσα τον Οκτώβριο του 1944)

Ίδρυσε το πρώτο σατιρικό περιοδικό με τίτλο «Τραστ του Γέλιου», το οποίο έγινε ιδιαίτερα δημοφιλές. Δημιούργησε σειρά από χαρακτηριστικούς ήρωες και καλλιτεχνικές σειρές, με πιο γνωστούς:

«Βαρελόφρονες»

«Τροχονόμοι»

«Η Χοντρή και ο Ζαχαρίας»

Η τεχνική του ήταν μοναδική: ήταν αμφίχειρας, γεγονός που του επέτρεπε να σχεδιάζει ταυτόχρονα και με τα δύο χέρια συμμετρικές εικόνες – κάτι εξαιρετικά σπάνιο και εντυπωσιακό.

Δίωξη για γελοιογραφία

Το 1952, καταδικάστηκε σε οκτώ μήνες φυλάκιση, με αναστολή, εξαιτίας δύο σκίτσων του που σατίριζαν τον Αλέξανδρο Παπάγο και τον Σπύρο Μαρκεζίνη. Η υπόθεση αυτή αποτέλεσε ιστορικό προηγούμενο, καθώς ήταν η πρώτη φορά που γελοιογράφος δικάστηκε για το έργο του. Ο πρόεδρος του δικαστηρίου τον αποκάλεσε «μεγάλο παιδί», τον αθώωσε τελικά και η υπόθεση έλαβε ευρεία δημοσιότητα.

Εκδοτικό έργο

Ο Αρχέλαος εξέδωσε πληθώρα λευκωμάτων και βιβλίων γελοιογραφίας, μεταξύ των οποίων:

«Σας αρέσει ο Αρχέλαος» (1964)

«Νταλίκες» (1988)

«Καμπινέ Στόρυ» (1988)

«Γέλα καρδιά μου, γέλα» (1993)

«Βαρελόφρονες» (1993, εκδ. Βαβέλ)

Τα έργα του συχνά συνδύαζαν τη σάτιρα με κοινωνικό και πολιτικό προβληματισμό, αλλά πάντοτε με σεβασμό στον αναγνώστη και διατήρηση του ανθρωπιστικού του ύφους.

Εκθέσεις και αναγνώριση

Ο Αρχέλαος συμμετείχε σε όλες τις ομαδικές εκθέσεις γελοιογραφίας στην Ελλάδα μετά το 1950, ενώ το έργο του εκπροσωπήθηκε και στο εξωτερικό, με συμμετοχές σε διεθνείς εκθέσεις:

Καναδά

Βέλγιο

Μόσχα

Έκανε επίσης δύο μεγάλες αναδρομικές εκθέσεις:

Στο Δημοτικό Θέατρο Καλλιθέας (1988)

Στον Μύλο της Θεσσαλονίκης (1994)

Δραστηριότητες και άλλες δεξιότητες

Υπήρξε πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Γελοιογράφων

Ήταν μέλος της ΕΣΗΕΑ (Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών)

Ασχολήθηκε και με τη φωτογραφία, για την οποία βραβεύτηκε από την Ελληνική Φωτογραφική Εταιρεία

Μιλούσε ιταλικά

Ήταν φίλαθλος του Εθνικού Πειραιώς

Προσωπική ζωή και θάνατος

Κατοικούσε μόνιμα στην Καλλιθέα Αθηνών. Ο Αρχέλαος ήταν πατέρας δύο παιδιών, του Μάνου και του Ευάγγελου Αντώναρου. Ο τελευταίος διετέλεσε αναπληρωτής κυβερνητικός εκπρόσωπος (2004–2008) και κυβερνητικός εκπρόσωπος (2008–2009).

Ο Αρχέλαος απεβίωσε στις 29 Απριλίου 1998, αφήνοντας πίσω του μια βαθιά παρακαταθήκη στην ελληνική γελοιογραφία και στον δημόσιο διάλογο.