Μεταμόρφωση του Σωτήρος: Τί γιορτάζουμε σήμερα
ΟΧ | Νέα | Κείμενα | Εορτασμοί | Αποφθέγματα | Πρόσωπα | Θαύματα | Διάφορα
Η Μεταμόρφωση του Σωτήρος είναι γεγονός από τη ζωή του Ιησού Χριστού, κατά το οποίο ο Χριστός, ύστερα από ανάβαση στο όρος Θαβώρ μαζί με τους μαθητές του Πέτρο, Ιωάννη και Ιάκωβο, μεταμορφώθηκε και φωτοβολούσε με δόξα. Περιγράφεται στα Συνοπτικά Ευαγγέλια (Ματθαίος 17:1-8, Μάρκος 9:2-8, Λουκάς 9:28-36), ενώ αναφέρεται και στην Β΄ Επιστολή Πέτρου (1:16-18). Επίσης, θεωρείται ότι η αρχή του Κατά Ιωάννη Ευαγγελίου αναφέρεται σε αυτή.
Σύμφωνα με αυτές τις αναφορές, ο Ιησούς μαζί με τρεις από τους αποστόλους, τον Πέτρο, τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη, ανέβηκαν σε ένα βουνό (το όρος της Μεταμορφώσεως, το οποίο παραδοσιακά αναγνωρίζεται ως το όρος Θαβώρ) για προσευχή. Εκεί οι τρεις απόστολοι έκατσαν να ξεκουραστούν και κοιμήθηκαν. Όταν ξύπνησαν είδαν τον Ιησού να φωτοβολεί με λαμπρό φως και τα ρούχα του είχαν γίνει λευκά. Μαζί του βρίσκονταν και συνομιλούσαν δύο άντρες, ο Μωυσής και ο Προφήτης Ηλίας. Στη συνέχεια τους κάλυψε νέφος και ακούστηκε μια φωνή από τον ουρανό να αναφέρει «Οὗτος ἐστὶν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός· αὐτοῦ ἀκούετε», δηλαδή αυτός είναι ο γιος μου, να τον ακούτε.
Η Μεταμόρφωση του Σωτήρος τιμάται σε πολλές χριστιανικές εκκλησίες ως σημαντική δεσποτική γιορτή. Στην ορθόδοξη εκκλησία τιμάται στις 6 Αυγούστου κάθε χρόνου.
Το ευαγγελικό ανάγνωσμα δεν αφήνει καμιά αμφιβολία για την ιστορικότητα του γεγονότος της μεταμόρφωσης του Χριστού. Ο Κύριος παραλαμβάνει τρεις από τους μαθητές του, τον Πέτρο, τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη και μεταμορφώνεται«έμπροσθεν αυτών».
Η Μεταμόρφωση του Σωτήρος ως ιστορικό γεγονός
Για τη Μεταμόρφωση του Σωτήρος, η μαρτυρία των τριών είναι ιδιαίτερα σημαντική. Δεν πρόκειται, επομένως, για θεολογικό μύθο. Βέβαια πρόκειται για μια πνευματική εμπειρία των τριών μαθητών του Ιησού, όμως η εμπειρία αυτή εδράζεται σε ιστορικό γεγονός και συνδέεται με εξωτερικά εύληπτα φαινόμενα. Βλέπουν τον Κύριο στην κορυφή του όρους να λάμπει το πρόσωπο του «ως ο ήλιος» και τα ενδύματα του να γίνονται «λευκά ως το φως». Παρατηρούν δίπλα στον μεταμορφούμενο Διδάσκαλο να παρίστανται ως «μάρτυρες» του γεγονότος δύο σημαντικά πρόσωπα της ιουδαϊκής αποκαλυπτικής και της εσχατολογικής παράδοσης του Ισραηλιτικού λαού, τον Μωυσή και τον Ηλία. Όλα αυτά φανερώνουν ένα είδος θεοφάνειας μέσα στον μεσσιανολογικό χαρακτήρα του γεγονότος.
Παράλληλα ο λαός είναι συγκεντρωμένος, κατά τη διήγηση της περικοπής, κάτω στους πρόποδες του Όρους, μαζί με τους υπόλοιπους μαθητές και περιμένουν τον Κύριο να κατέβει από το Θαβώρ, να τους κηρύξει τη νέα πίστη και να θεραπεύσει τους βασανισμένους ασθενείς τους. Όλη η ευαγγελική περικοπή έχει μια θαυμαστή ρεαλιστική προσέγγιση του γεγονότος. Δεν αφήνει περιθώρια για καμιά αμφισβήτηση, ότι εδώ πρόκειται για μια απλή αλλά γεμάτη σαφήνεια περιγραφή ενός πραγματικού ιστορικού συμβάντος. Αυτό το συμβάν πραγματοποιείται «έμπροσθεν» όχι μόνο των μαθητών αλλά και του λαού και επομένως δεν επιδέχεται καμιά αμφισβήτηση. Αντίθετα ένα τέτοιο ιστορικό γεγονός υπόκειται σε ιστορική διερεύνηση και θεολογική ερμηνεία, ώστε να εξαχθούν τα κατάλληλα συμπεράσματα προς ενίσχυση της πίστεως και της οικοδομής των πιστών.
Τα ευαγγελικά ιστορικά γεγονότα δεν πρέπει να απομονώνονται και να τα επενδύουμε με το ένδυμα του θεολογικού μύθου. Είναι μέρος της γενικότερης ιστορίας της ανθρωπότητας, η δε αποκάλυψη τους έχει άμεση σχέση με την παγκόσμια ιστορία και ιδιαίτερα με την ιστορία του σχεδίου της θείας Οικονομίας. Το γεγονός της μεταμορφώσεως, μάλιστα, έχει άμεση σχέση με το ιστορικό γίγνεσθαι και με την ιστορική πορεία της ανθρωπότητας προς την τελείωση και τη θέωση.
Εορτασμός
Διάφορες χριστιανικές ομολογίες γιορτάζουν τη γιορτή της Μεταμόρφωσης. Η προέλευση της γιορτής παραμένει αβέβαιη. μπορεί να προήλθε από την αφιέρωση τριών βασιλικών στο όρος Θαβώρ. Η γιορτή υπήρχε σε διάφορες μορφές μέχρι τον 9ο αιώνα. Στη Δυτική Εκκλησία, ο Πάπας Κάλλιστος Γ' (1455-1458) την καθιέρωσε ως καθολική γιορτή, που εορτάζεται στις 6 Αυγούστου, για να τιμήσει τη λύση της πολιορκίας του Βελιγραδίου τον Ιούλιο του 1456.
Τα Συριακά Ορθόδοξα, Ινδικά Ορθόδοξα και Αναθεωρημένα Ιουλιανά ημερολόγια εντός των Ανατολικών Ορθοδόξων, Ρωμαιοκαθολικών, Παλαιών Καθολικών και Αγγλικανικών εκκλησιών τοποθετούν τη γιορτή της Μεταμόρφωσης στις 6 Αυγούστου. Στις ορθόδοξες εκκλησίες που συνεχίζουν να ακολουθούν το Ιουλιανό Ημερολόγιο, η 6η Αυγούστου στο εκκλησιαστικό ημερολόγιο πέφτει στις 19 Αυγούστου στο πολιτικό (Γρηγοριανό) ημερολόγιο. Η Μεταμόρφωση κατατάσσεται ως μια σημαντική γιορτή, που συγκαταλέγεται στις δώδεκα μεγάλες γιορτές στη βυζαντινή ιεροτελεστία. Σε όλες αυτές τις εκκλησίες, αν το πανηγύρι πέφτει Κυριακή, η λειτουργία του δεν συνδυάζεται με την κυριακάτικη, αλλά την αντικαθιστά εντελώς.
Στη ρωμαϊκή ιεροτελεστία, η ευαγγελική περικοπή της μεταμόρφωσης διαβάζεται τη δεύτερη Κυριακή της Σαρακοστής - η λειτουργία τονίζει τον ρόλο που είχε η μεταμόρφωση στην ανακούφιση των Δώδεκα Αποστόλων, δίνοντάς τους ισχυρή απόδειξη της θεϊκότητας του Χριστού και ένα προοίμιο της δόξας της ανάστασης το Πάσχα και την τελική σωτηρία των οπαδών του ενόψει της φαινομενικής αντίφασης της σταύρωσης και του θανάτου του. Ο Πρόλογος για εκείνη την ημέρα επεξηγεί αυτό το θέμα.