Οδυσσέας Δημητριάδης
Κατά τη διάρκεια της 70χρονης καριέρας του, ο Οδυσσέας διηύθυνε πολλές από τις κορυφαίες ορχήστρες του κόσμου, ενώ υπηρέτησε και ως επικεφαλής μαέστρος της Γεωργίας, της Σοβιετικής κρατικής ορχήστρας και της ορχήστρας του Θεάτρου Μπολσόι. Το 1980 διηύθυνε στις τελετές έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων της Μόσχας. Έχει λάβει πολλές διακρίσεις και τίτλους, όπως Πρέσβης του Ελληνισμού, Εθνικός Καλλιτέχνης της Σοβιετικής Ένωσης και Χρυσό Μετάλλιο της Αθήνας.
Ο Δημητριάδης γεννήθηκε στο Μπατούμι σε οικογένεια Ποντίων Ελλήνων. Ο πατέρας του ήταν ο Αχιλλέας (ο οποίος είχε έρθει από την Τραπεζούντα στο Μπατούμι το 1886) και η μητέρα του ήταν η Καλλιόπη Εφραιμίδη.
Δεν είχε κλείσει τα πέντε του χρόνια όταν εμφανίστηκε το πάθος του για τη μουσική. Προσπάθησε να παίξει αγαπημένες μελωδίες στο πιάνο, χωρίς καμία γνώση της μουσικής σημειογραφίας. Η συστηματική μελέτη της μουσικής ξεκίνησε το 1918, όταν ο νεαρός Οδυσσέας έγινε μαθητής του μεγάλου βιολιστή Τιζενγκάουζεν. Δυστυχώς, ο Τιζενγκάουζεν αναγκάστηκε να μεταναστεύσει. Ο νέος δάσκαλος ήταν επίσης μεγάλος βιολιστής και συνθέτης, ο Λεγέρ.
Το κύριο πρόβλημα της νεότητας του ήταν ότι ο πατέρας του ήταν «λίσεντς», άνθρωπος με ιδιωτική περιουσία (το οποίο απαγορευόταν αυστηρά τα πρώτα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης). Γι' αυτόν τον λόγο ο πατέρας του συμβούλεψε τον Οδυσσέα να μετακομίσει στο Σούχουμι, όπου ζούσε ο μεγαλύτερος αδελφός του Νικόλαος και υπηρετούσε στο δημόσιο, αμέσως μετά την αποφοίτησή του από το γυμνάσιο το 1925.
Μετά από έναν χρόνο στο Σούχουμι, ο Οδυσσέας πήγε στο Τυφλίδα, όπου εισήλθε στο κονσερβατόριο.
Από το 1926 έως το 1930, ο Οδυσσέας Δημητριάδης σπούδασε στο Κονσερβατόριο του Τυφλίδας, εστιάζοντας στη μουσική θεωρία και σύνθεση. Η μουσική του πορεία συνέχισε να εξελίσσεται, καθώς το 1930 ανέλαβε τη θέση του διευθυντή στο μουσικό κολέγιο του Σούχουμι, όπου παρέμεινε μέχρι το 1933. Στη συνέχεια, συνέχισε τις σπουδές του στο Κονσερβατόριο του Λένινγκραντ (1933-1936), όπου διδάχτηκε διεύθυνση ορχήστρας από δύο κορυφαίους δασκάλους, τους Αλεξάντρ Γκάουκ και Ιλία Μούσιν.
Μία από τις πιο σημαντικές στιγμές της καριέρας του υπήρξε η συνάντησή του με τον Δημήτρη Μητρόπουλο, τον οποίο ο Σοστακόβιτς είχε αποκαλέσει «έναν από τους μεγαλύτερους μαέστρους του κόσμου». Ο Οδυσσέας Δημητριάδης είχε τη μοναδική ευκαιρία να παρακολουθήσει και να εμπνευστεί από τις ερμηνείες του Μητρόπουλου, κατά τη διάρκεια της περιοδείας του στο Λένινγκραντ το 1936.
Από το 1937 έως το 1965, ο Οδυσσέας υπηρέτησε ως κύριος μαέστρος στο Θέατρο Όπερας και Μπαλέτου Ζαχαρία Παλιασβίλι του Τυφλίδας, ενώ δίδασκε και στο Κονσερβατόριο του Τυφλίδας. Η δουλειά του αυτή καθιέρωσε το όνομά του ως έναν από τους σπουδαιότερους μουσικούς της Σοβιετικής Ένωσης.
Το 1958 τιμήθηκε με τον τίτλο του Λαϊκού Καλλιτέχνη της Σοβιετικής Ένωσης και το 1959 επισκέφθηκε την Ελλάδα ως επικεφαλής της οργάνωσης πολιτιστικών σχέσεων Σοβιετικής Ένωσης - Ελλάδας, ενώ συναντήθηκε και με τα αδέλφια του, που είχαν μεταναστεύσει στη χώρα 30 χρόνια νωρίτερα.
Από το 1965 έως το 1973, ο Δημητριάδης διατέλεσε κύριος μαέστρος στο Θέατρο Μπολσόι, όπου η φήμη του εκτοξεύθηκε, με την Κρατική Ορχήστρα της Σοβιετικής Ένωσης να περιοδεύει διεθνώς υπό τη διεύθυνσή του. Ταυτόχρονα, δίδασκε στο Κονσερβατόριο της Μόσχας. Το 1973, επιστρέφει στη Γεωργία και μέχρι την αποχώρησή του από την ενεργό δράση το 1991, υπηρέτησε ως κύριος μαέστρος της Γεωργίας και καθηγητής του Κονσερβατόριου του Τυφλίδας.
Μία από τις τελευταίες διακρίσεις της καριέρας του ήταν η τιμή να διευθύνει τις τελετές έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων του 1980 στη Μόσχα, επιβεβαιώνοντας την παγκόσμια αναγνώριση του ταλέντου του και την προσφορά του στη μουσική σκηνή.
Διεθνής Δραστηριότητα
Μετά την επανάσταση του 1974 στην Ελλάδα, ο Οδυσσέας Δημητριάδης επισκεπτόταν ετησίως την ιστορική του πατρίδα. Στην Ελλάδα, διηύθυνε διάφορες ορχήστρες, ίδρυσε διεθνείς σχέσεις και πήρε σημαντικό μέρος στην προώθηση Ελλήνων συνθετών, όπως οι Μανώλης Καλομοίρης, Σπυρίδων Σαμάρας, Αντίοχος Ευαγγελάτος και Μίκης Θεοδωράκης στην διεθνή σκηνή.
Στις 9 Απριλίου 1989, ο δήμαρχος Αθηνών Μιλτιάδης Έβερτ τίμησε τον Οδυσσέα με το Χρυσό Μετάλλιο της Αθήνας.
Το 1998 του απονεμήθηκε η τιμητική διάκριση "Πρέσβης του Ελληνισμού".
Κατάλογος Ορχηστρών που Διηύθυνε
Κατά τη διάρκεια της 70χρονης καριέρας του, ο Οδυσσέας διηύθυνε περισσότερες από εκατό ορχήστρες από διαφορετικές ηπείρους. Ανάμεσά τους περιλαμβάνονται:
Κρατική Συμφωνική Ορχήστρα Σοβιετικής Ένωσης
Κρατική Συμφωνική Ορχήστρα Ελλάδας
Συμφωνική Ορχήστρα Θεάτρου Μπολσόι
Συμφωνική Ορχήστρα Βιέννης
Ορχήστρα Όπερας Τυφλίδας
Ορχήστρα Συμφωνίας Τυφλίδας
Συμφωνική Ορχήστρα Αθήνας
Συμφωνική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης
Συμφωνική Ορχήστρα Βερολίνου
Συμφωνική Ορχήστρα Πράγας
Εθνική Φιλαρμονική Ορχήστρα Ουγγαρίας
Φιλαρμονική Ορχήστρα Αγίας Πετρούπολης
Συμφωνική Ορχήστρα Βουκουρεστίου
Ορχήστρα Εσταμπλέ του Θεάτρου Κολόν, Μπουένος Άιρες (Αργεντινή)
Τελευταία Χρόνια
Ο Μαέστρος Δημητριάδης πέρασε τα τελευταία του χρόνια τόσο στην Αθήνα όσο και στο Τυφλίδα. Εκανε σπάνιες εμφανίσεις και δημόσιες παρουσίες (κυρίως στο Τυφλίδα, με τον Τζανσούγκ Καχίτζε).
Στις 28 Απριλίου 2005, σε ηλικία 97 ετών, ο Δημητριάδης πέθανε στο σπίτι του στο Τυφλίδα. Ταφήκε με τιμές κοντά στο Θέατρο Όπερας και Μπαλέτου του Τυφλίδας, στη βασική λεωφόρο της πόλης. Ο Πρωθυπουργός και Υπουργός Πολιτισμού Κώστας Καραμανλής δήλωσε σε ανακοίνωσή του ότι ο Οδυσσέας Δημητριάδης «είχε το μοναδικό προνόμιο στη μακρά ζωή του να μιλήσει με την διαπολιτισμική γλώσσα της μουσικής στις καρδιές των λαών της τότε Σοβιετικής Ένωσης, της Ελλάδας και της Γεωργίας».
Βραβεύσεις και τίτλοι
Λαϊκός Καλλιτέχνης της Γεωργιανής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας (1954)
Λαϊκός Καλλιτέχνης της Σοβιετικής Ένωσης (1958)
Κρατικό Βραβείο Γεωργιανής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας (1989)
Τάγμα Τιμής (1996)
Τάγμα Τιμής (1993)
Τάγμα Εργατικής Κόκκινης Σημαίας (1950)
Τάγμα «Σήμα Τιμής»
Μετάλλιο «Για την Εργατική Ανδρεία» (14 Νοεμβρίου 1980) – για την σημαντική δουλειά στην προετοιμασία και διεξαγωγή των Αγώνων της 22ης Ολυμπιάδας
Χρυσό Μετάλλιο πόλης Αθηνών (1989
Μετάλλιο Δημοτικού Συμβούλιου Αθήνας, απονεμήθηκε από τον δήμαρχο Αθηναίων Μιλτιάδη Εβέρτη)
Επίτιμος Πολίτης Τιφλίδας (1986)
Επίτιμος Πολίτης Αθηνών (1988)
Επίτιμος Πολίτης Μπατούμι (1988)
Διευθυντής-Σκηνοθέτης
Όπερες
1937 — «Η Πυγμαχία» του Π. Ι. Τσαϊκόφσκι
1938 — «Η Αυτοκρατορική Νύφη» του Ν. Α. Ριμσκυ-Κορσάκοφ
1940 — «Ο Ληστής Κακό» του Α. Κ. Αντριάσβιλι
1953 — «Αμπεσαλόμ και Εθερί» του Ζ. Π. Παλιασβίλι
1954 — «Μπογκντάν Χμελνίτσκι» του Κ.Φ. Ντάνκεβιτς
1956 — «Μπερούτσα» («Μπάσι-Ατσούκι») του Α. Π. Κερεσελίτζε
1957 — «Η Παρθένα του Ορλεάνη» του Π. Ι. Τσαϊκόφσκι
1958 — «Η Νύφη του Βορρά» του Δ. Α. Τοράτζε
1959 — «Κρουτνιάβα» του Ε. Σουχόνι
1961 — «Η Δεξιά του Μεγάλου Δασκάλου» του Σ. Μ. Μσβελίτζε
1961 — «Μίντια» του Ο. Β. Τάκτακιςβιλι
1964 — «Σεμέν Κότκο» του Σ. Σ. Προκόφιεφ
1966 — «Μαζέπα» του Π. Ι. Τσαϊκόφσκι
«Μποέμα» του Τζ. Πουτσίνι
«Τσιο-Τσιο-Σαν» του Τζ. Πουτσίνι
«Τοσκ» του Τζ. Πουτσίνι
Μπαλέτα
1938 — «Μαλτάκβα» του Ο. Β. Τάκτακιςβιλι
1940 — «Η Καρδιά του Βουνού» του Α. Μ. Μπαλαντσίβατζε
1958 — «Όθελλο» του Α. Δ. Ματσαβαριάνι
Μνήμη
Στο Μπατούμι, ένας δρόμος φέρει το όνομα του μαέστρου.
Στην Τιφλίδα, το Ελληνικό Πολιτιστικό Κέντρο φέρει το όνομα του Ο. Δημητριάδη , ενώ η πρώτη διευθύντρια του κέντρου ήταν η κόρη του Ο. Δημητριάδη — Νάνα Δημητριάδη (τιμητική πρόεδρος του κέντρου).
Σχόλια