Αδαμάντιος Διαμαντής
Ο Αδαμάντιος Διαμαντής (Λευκωσία, 23 Ιανουαρίου 1900 – Λευκωσία, 28 Απριλίου 1994) ήταν Κύπριος ζωγράφος, από τις κορυφαίες φυσιογνωμίες της κυπριακής τέχνης. Θεωρείται ο πατέρας της σύγχρονης κυπριακής ζωγραφικής, έχοντας αφήσει βαθύ αποτύπωμα τόσο στο καλλιτεχνικό όσο και στο πολιτιστικό γίγνεσθαι της Κύπρου.
Γεννήθηκε στην παλιά μεσαιωνική πόλη της Λευκωσίας και μεγάλωσε στο περιβάλλον του ξυλουργείου του πατέρα του, όπου ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με την τέχνη και τα υλικά της δημιουργίας. Το 1919 αναχώρησε για το Λονδίνο, όπου σπούδασε ζωγραφική στο Royal College of Art, λαμβάνοντας το 1923 το Α΄ Βραβείο Σχεδίου του Ιδρύματος.
Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Αγγλία, ήρθε σε επαφή με τα μεγάλα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής, αντλώντας επιρροές από καλλιτέχνες όπως ο Πάμπλο Πικάσο και ο Βασίλι Καντίνσκι, αναπτύσσοντας σταδιακά το προσωπικό του ιδίωμα.
Επιστρέφοντας στην Κύπρο το 1926, ανέλαβε καθήκοντα καθηγητή τέχνης στο Παγκύπριο Γυμνάσιο Λευκωσίας, θέση την οποία υπηρέτησε αδιάλειπτα για σχεδόν τέσσερις δεκαετίες, έως το 1962, επηρεάζοντας γενιές μαθητών. Παράλληλα, υπήρξε ενεργό μέλος της Εταιρείας Κυπριακών Σπουδών, συλλέκτης λαϊκής τέχνης και ιδρυτής του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης Κύπρου, στο οποίο διετέλεσε και πρώτος διευθυντής.
Η βαθιά του αφοσίωση στην κυπριακή παράδοση εκφράστηκε τόσο μέσα από τη συλλεκτική όσο και μέσα από την καλλιτεχνική του δραστηριότητα.
.jpeg)
Φιλία με τον Γιώργο Σεφέρη
Το 1953, κατά την πρώτη επίσκεψη του Γιώργου Σεφέρη στην Κύπρο, γεννήθηκε μια μεγάλη φιλία ανάμεσα στους δύο καλλιτέχνες. Περιηγήθηκαν μαζί σε διάφορα μέρη του νησιού, εμπειρία που αποτυπώθηκε στην ποιητική συλλογή του Σεφέρη "Λεπτομέρειες στην Κύπρο", αφιερωμένη στον Διαμαντή. Ο Σεφέρης περιγράφει τον Διαμαντή ως έναν άνθρωπο "με την ακτινοβολία της αγάπης" και συγκρίνει τη ζωγραφική του με την ίδια τη ζωντάνια της φύσης.
Το Καλλιτεχνικό Έργο
Ο Διαμαντής αντλούσε έμπνευση κυρίως από τα κυπριακά τοπία, τις μορφές της καθημερινότητας και τις αγωνίες των Κυπρίων. Το μεγαλύτερο και πιο εμβληματικό έργο του είναι "Ο Κόσμος της Κύπρου" (1967–1972), ένας πίνακας τεραστίων διαστάσεων (μήκους 17,5 μέτρων και ύψους 1,75 μέτρων), που αποτελείται από 11 τελάρα και απεικονίζει 67 χαρακτηριστικούς τύπους Κυπρίων, όπως τους είχε απαθανατίσει στα σχέδιά του κατά τις περιηγήσεις του από το 1931 έως το 1959.
Το έργο αποδίδει την καθημερινότητα και την ψυχή του κυπριακού λαού λίγο πριν τις δραματικές αλλαγές που επέφερε η τουρκική εισβολή. Σήμερα εκτίθεται στη Λεβέντειο Πινακοθήκη στη Λευκωσία.
Σε κείμενό του στην εφημερίδα "ΑΓΩΝ" (12 Ιουνίου 1975), ο Γ. Χατζηκωστής χαρακτήρισε το έργο "δίκλωνο" —αναφερόμενος τόσο στον ζωγραφικό πίνακα όσο και στο βιβλίο του Διαμαντή "Ο Κόσμος της Κύπρου – Αφήγηση", όπου περιγράφει το έργο και τους χαρακτήρες του.
Ο ίδιος ο Διαμαντής δήλωνε με πίκρα ότι μετά τα γεγονότα της δεκαετίας του 1970 είχε "χάσει τον κόσμο του", καθώς δεν μπορούσε πλέον να βρει στους τόπους και τους ανθρώπους την παλιά αυθεντικότητα που τον ενέπνεε. Από τα έργα του με θέμα τις "Αγωνίες", ένα έργο της συλλογής του Προεδρικού Μεγάρου καταστράφηκε κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος του 1974.
Διακρίσεις και Τιμητικές Διακρίσεις
1923: Α΄ Βραβείο Σχεδίου από το Royal College of Art Λονδίνου.
1976: Τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών για την εκπαιδευτική και καλλιτεχνική του προσφορά.
1989: Βράβευση από το Πανεπιστήμιο Αθηνών.
1993: Απονομή του Αριστείου Γραμμάτων και Τεχνών.
Κληρονομιά
Μετά τον θάνατό του, στις 28 Απριλίου 1994, ο γιος του δώρισε τη βιβλιοθήκη του –περιλαμβάνοντας περίπου 1.200 βιβλία– στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, συμβάλλοντας στη διάδοση του πολιτιστικού του έργου και της κληρονομιάς του.
Ενδεικτική εργογραφία
Οι Φυτεύτριες, (1932/33)
Ο κόσμος της Κύπρου (1967-1972)
Οι Λεύκες της Λαπήθου
Στο Πανηγύρι της Παναγιάς του Άρακα
Οι Αμαξάρηδες της Ασμάλτι
Κορίτσια της Πάφου
Αγωνίες
Σχόλια