Δονύσιος Σολωμός
Δονύσιος Σολωμός (Ζάκυνθος, 8 Απριλίου 1798 – Κέρκυρα, 9 Φεβρουαρίου 1857)
Ο Διονύσιος Σολωμός αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές μορφές της νεοελληνικής λογοτεχνίας και θεωρείται ο εθνικός ποιητής της Ελλάδας. Το έργο του χαρακτηρίζεται από βαθύ πατριωτισμό, υψηλό ιδεαλισμό και έντονο ενδιαφέρον για την ηθική και πνευματική ανύψωση του ελληνικού λαού. Η πιο εμβληματική του σύνθεση είναι ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν», οι δύο πρώτες στροφές του οποίου καθιερώθηκαν το 1865 ως ο εθνικός ύμνος της Ελλάδας και το 1966 και της Κύπρου.
Πρώιμα χρόνια και μόρφωση
Ο Διονύσιος Σολωμός γεννήθηκε στη Ζάκυνθο στις 8 Απριλίου 1798, καρπός της σχέσης του κόντε Νικόλαου Σολωμού, μέλους της ζακυνθινής αριστοκρατίας, με την υπηρέτριά του Αγγελική Νίκλη. Αν και νόθος, αναγνωρίστηκε από τον πατέρα του λίγο πριν εκείνος πεθάνει, εξασφαλίζοντας του έτσι το δικαίωμα στην περιουσία και στην κοινωνική αποδοχή.
Σε νεαρή ηλικία στάλθηκε στην Ιταλία για σπουδές, όπου φοίτησε στο λύκειο της Κρεμόνας και στη συνέχεια στη Νομική Σχολή της Πάβια. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του εκεί, αφοσιώθηκε κυρίως στη μελέτη της ιταλικής ποίησης και γλώσσας και επηρεάστηκε βαθιά από την ιταλική λογοτεχνική παράδοση, ιδιαίτερα από τον Πέτρο Μεταστάσιο, τον Τορκουάτο Τάσσο και τον Δάντη. Τα πρώτα του ποιήματα γράφτηκαν στα ιταλικά.
Η επιστροφή στη Ζάκυνθο και η στροφή στην ελληνική γλώσσα
Το 1818 επέστρεψε στη Ζάκυνθο, όπου άρχισε να γράφει και στα ελληνικά, αν και η σχέση του με τη δημοτική γλώσσα ήταν αρχικά αμφιλεγόμενη. Η επαφή του με τον ριζοσπάστη λόγιο και νομικό Σπυρίδωνα Τρικούπη ήταν καθοριστική για τη μεταστροφή του στον ελληνικό πατριωτισμό και την ενασχόληση με τα εθνικά ιδεώδη. Ήδη από το 1823, και υπό την επίδραση των εξελίξεων της Ελληνικής Επανάστασης, ο Σολωμός άρχισε να γράφει ποίηση με σκοπό να εκφράσει το πνεύμα του αγώνα για την ανεξαρτησία.
Ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν
Το 1823, ο Σολωμός συνέθεσε το πλέον διάσημο έργο του, τον «Ύμνον εις την Ελευθερίαν», ένα ποίημα 158 τετράστιχων στροφών. Το ποίημα αποτελεί έναν ύμνο προς την Ελευθερία, προσωποποιημένη ως ιερό πρόσωπο, που αναγεννάται μέσα από τη φωτιά του αγώνα των Ελλήνων. Ο ύμνος υμνεί την αυτοθυσία, την πίστη και την ελπίδα του υπόδουλου ελληνικού λαού. Το 1824 το ποίημα δημοσιεύθηκε στο Μεσολόγγι και το 1865 οι δύο πρώτες στροφές του καθιερώθηκαν ως εθνικός ύμνος της Ελλάδας.
Η μετεγκατάσταση στην Κέρκυρα και το ώριμο έργο
Το 1828 ο Σολωμός εγκαταστάθηκε στην Κέρκυρα, όπου και παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του. Εκεί έζησε απομονωμένος, αφοσιωμένος στη μελέτη και τη συγγραφή, και ενθαρρύνοντας νεότερους ποιητές, όπως τον Ιάκωβο Πολυλά. Στην Κέρκυρα ο Σολωμός στράφηκε προς την καθαρή ποιητική σύλληψη και τη φιλοσοφική βάθυνση, αλλά το έργο του συχνά παρέμενε ασύνδετο ή αποσπασματικό.
Τα σημαντικότερα από τα ώριμα ποιήματα του περιλαμβάνουν:
«Η Καταστροφή των Ψαρών»
«Εις τον θάνατον του Λορδ Μπάυρον»
«Ελεύθεροι Πολιορκημένοι»: Ένα ημιτελές αλλά βαθιά συγκινητικό έργο εμπνευσμένο από την πολιορκία του Μεσολογγίου.
«Ο Κρητικός»: Ποίημα που συνδυάζει ρομαντισμό, μυστικισμό και εθνικό παλμό.
«Η Γυναίκα της Ζάκυθος»: Πεζογράφημα με συμβολικά στοιχεία και κοινωνική σάτιρα.
Γλώσσα και αισθητική
Ο Σολωμός υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής της δημοτικής γλώσσας, σε μια εποχή που κυριαρχούσε η καθαρεύουσα. Πίστευε ότι η γλώσσα του λαού μπορούσε να εκφράσει αυθεντικά και πηγαία το ήθος και τα ιδανικά του έθνους. Το έργο του σηματοδοτεί την απαρχή της Επτανησιακής Σχολής, ενώ έθεσε τα θεμέλια για την εθνική λογοτεχνία του νεότερου ελληνισμού.
Η ποιητική του επιδίωκε την ένωση μορφής και περιεχομένου και επηρεάστηκε από τον ρομαντισμό, αλλά με έντονη ηθική και πνευματική διάσταση. Η έννοια της ελευθερίας, του θανάτου, της θυσίας και της πίστης αποτελούν θεμελιώδη μοτίβα του έργου του.
Θάνατος και υστεροφημία
Ο Διονύσιος Σολωμός πέθανε στις 9 Φεβρουαρίου 1857 στην Κέρκυρα, σε ηλικία 58 ετών. Το 1865 τα οστά του μεταφέρθηκαν και τάφηκαν στη γενέτειρά του, τη Ζάκυνθο. Σήμερα, φυλάσσονται στο Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων.
Η συμβολή του στην ελληνική λογοτεχνία θεωρείται ανεκτίμητη. Πέρα από τον εθνικό ύμνο, άφησε ως κληρονομιά ένα πρότυπο υψηλής ποιητικής δημιουργίας που συνδυάζει το πατριωτικό αίσθημα, τη γλωσσική αυθεντικότητα και τον φιλοσοφικό στοχασμό.
Σχόλια