Σεισμός της Κορίνθου το 1928
Ο Σεισμός της Κορίνθου το 1928: Μια ιστορική καταστροφή και τομή στην αντισεισμική πολιτική της Ελλάδας.
Ο σεισμός της Κορίνθου του 1928 αποτελεί ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά φυσικά φαινόμενα του 20ού αιώνα στην Ελλάδα, καθώς συνδύασε μια καταστροφική δόνηση με μακροχρόνιες επιπτώσεις στην πολεοδομία, την αρχιτεκτονική και την πολιτική διαχείριση φυσικών καταστροφών. Εκδηλώθηκε την Κυριακή 22 Απριλίου 1928, στις 22:14, στην περιοχή της Κορινθίας, στο βορειοανατολικό άκρο της Πελοποννήσου, και είχε μέγεθος 6,3 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ. Παρά το μέτριο μέγεθός του, προκάλεσε τεράστιες καταστροφές, γεγονός που οφείλεται τόσο στα γεωλογικά χαρακτηριστικά της περιοχής όσο και στην κακή ποιότητα κατασκευής των τότε κτισμάτων.
Γεωλογικά Χαρακτηριστικά και Σεισμική Εξέλιξη
Ο σεισμός ήταν τεκτονικής φύσης, και η ενεργοποίηση των ρηγμάτων σχετίζεται με τη γεωδυναμική συμπεριφορά του Κορινθιακού κόλπου. Ο πρώτος σεισμικός προάγγελος σημειώθηκε στις 06:19 της ίδιας ημέρας στον Πατραϊκό, υποδηλώνοντας ένα αυξημένο σεισμικό δυναμικό στην ευρύτερη περιοχή. Στις 21:00 το βράδυ, σημειώθηκε πρώτη ισχυρή δόνηση στην Κόρινθο, η οποία συνοδεύτηκε από 18 ασθενέστερους μετασεισμούς. Στις 22:00 ακολούθησε δεύτερη ισχυρή δόνηση, την οποία διαδέχθηκαν άλλες 6 μικρές δονήσεις, ενώ ο κυρίως σεισμός εκδηλώθηκε στις 22:14 και ήταν επιφανειακός, με βάθος 5 χλμ.
Η μέγιστη έντασή του έφτασε τους 9-10 βαθμούς της κλίμακας Μερκάλι, δηλαδή χαρακτηρίστηκε ως καταστροφικός, και έγινε αισθητός σχεδόν σε ολόκληρη την Πελοπόννησο, σε μεγάλο μέρος της Εύβοιας και της Στερεάς Ελλάδας, καθώς και στα νησιά του Σαρωνικού, τις Κυκλάδες, την Πρέβεζα, τον Βόλο και την Κρήτη. Το επίκεντρο υπολογίστηκε κοντά στη διώρυγα της Κορίνθου, εντός του τριγώνου Κόρινθος - Καλαμάκι - Λουτράκι, μόλις 70 χλμ δυτικά της Αθήνας.
Το βράδυ της 22ης Απριλίου 1928 εκδηλώθηκε ο πανίσχυρος τεκτονικός σεισμός της Κορίνθου που κατέστρεψε ολοσχερώς την πόλη, το γειτονικό Λουτράκι, καθώς και πολλά χωριά και οικισμούς της ευρύτερης περιοχής.
Ιστορικό Σεισμικό Υπόβαθρο της Περιοχής
Η περιοχή της Κορινθίας είναι γνωστή για τη σημαντική σεισμικότητά της από την αρχαιότητα. Ιστορικές και αρχαιολογικές μελέτες καταγράφουν σεισμούς με καταστρεπτικές συνέπειες ήδη από τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τα έτη 77, 524, 543, 551, 580, 1402, 1858, 1861, 1870, 1928 και 1981. Ιδιαίτερη μνεία αξίζει ο σεισμός του 1858, ο οποίος κατέστρεψε ολοσχερώς τον τότε οικισμό της Κορίνθου, που βρισκόταν στην περιοχή της σημερινής Αρχαίας Κορίνθου, με αποτέλεσμα η πόλη να μεταφερθεί στη σημερινή της θέση με κυβερνητική απόφαση.
Δυστυχώς, η νέα τοποθεσία της πόλης, αν και επιλέχθηκε για λειτουργικούς και εμπορικούς λόγους, αποδείχθηκε γεωλογικά ακατάλληλη, καθώς στηριζόταν σε ασταθές υπόβαθρο από άμμο και ψαμμίτη αντί για στερεό πέτρωμα. Επιπλέον, δεν λήφθηκαν υπόψη οι βασικές αρχές αντισεισμικής δόμησης, παρά την ύπαρξη σχετικής τεχνογνωσίας σε άλλες χώρες, γεγονός που αύξησε τον κίνδυνο καταρρεύσεων σε περίπτωση μελλοντικής δόνησης.
Επιπτώσεις και Ανθρώπινες Απώλειες
Χάρη σε μια σειρά προειδοποιητικών μικροσεισμών, πολλοί κάτοικοι είχαν εγκαταλείψει τα σπίτια τους πριν από τον κυρίως σεισμό. Αυτό αποδείχθηκε σωτήριο, καθώς ο αριθμός των νεκρών περιορίστηκε στους 20 και οι τραυματίες ήταν περίπου 30. Παρ' όλα αυτά, η υλική καταστροφή ήταν σχεδόν καθολική: από τα περίπου 2.000 κτίρια της πόλης της Κορίνθου, τα περισσότερα κατέρρευσαν ή υπέστησαν σοβαρές ζημιές. Αντίστοιχες καταστροφές σημειώθηκαν και στο Λουτράκι, με πολλά κτίσματα να καθίστανται ακατοίκητα. Επίσης, καταστροφές υπέστησαν και πολλά χωριά και οικισμοί στην ευρύτερη περιοχή.
Οι καταστροφές αυτές κρίθηκαν δυσανάλογες σε σχέση με το μέγεθος του σεισμού, γεγονός που αποδόθηκε στο επιφανειακό του χαρακτήρα, στο ακατάλληλο γεωλογικό υπόβαθρο, αλλά κυρίως στην κακή ποιότητα των οικοδομικών υλικών. Πολλά σπίτια είχαν χτιστεί με στρογγυλεμένες θαλάσσιες κροκάλες και κακής ποιότητας κονίαμα, χωρίς σιδηροπλισμό ή στοιχειώδη αντισεισμικά μέτρα.
Ανθρωπιστική Βοήθεια και Κινητοποίηση
Η έκταση της καταστροφής συγκλόνισε την κοινή γνώμη στην Ελλάδα και προκάλεσε διεθνή συγκίνηση. Διοργανώθηκαν πολλοί εθνικοί έρανοι, ενώ στην περιοχή κατέπλευσαν ένα αγγλικό και δύο ιταλικά πολεμικά πλοία, τα πληρώματα των οποίων προσέφεραν τρόφιμα, φάρμακα και συνέδραμαν στην κατεδάφιση επικίνδυνων οικοδομών.
Ο τότε Μητροπολίτης Κορίνθου Δαμασκηνός (μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Αθηνών), ανέλαβε σημαντική ανθρωπιστική πρωτοβουλία, με αποκορύφωμα το ταξίδι του στις Ηνωμένες Πολιτείες τον Οκτώβριο του 1928, όπου απευθύνθηκε στους Έλληνες της διασποράς για οικονομική ενίσχυση. Η απήχηση της έκκλησης ήταν μεγάλη και ενίσχυσε καθοριστικά την προσπάθεια ανοικοδόμησης.
Ανοικοδόμηση και Νέα Αντισεισμική Πολιτική
Η κλίμακα της καταστροφής οδήγησε σε συστηματική αναθεώρηση της αντισεισμικής πολιτικής στην Ελλάδα. Προέκυψε έντονος διάλογος για το αν η πόλη έπρεπε να ανοικοδομηθεί στην ίδια τοποθεσία ή να μεταφερθεί. Ορισμένοι επιστήμονες, όπως οι καθηγητές Ά. Ζίμπεργκ και Ζάιντλιτς, υποστήριξαν τη μεταφορά της πόλης νοτιότερα, σε περιοχή με πιο σταθερά πλειοκαινικά πετρώματα. Από την άλλη πλευρά, κορυφαίοι επιστήμονες όπως οι Δ. Αιγινήτης, Κ. Κτενάς, Θ. Σκουφός και ο Ιάπωνας γεωλόγος X. Τακαναντάτε, πρότειναν τη διατήρηση της πόλης στην ίδια θέση, με την προϋπόθεση εφαρμογής σύγχρονων αντισεισμικών τεχνικών.
Τελικά, επικράτησε η δεύτερη άποψη. Για την οργανωμένη ανοικοδόμηση της Κορίνθου και του Λουτρακίου, δημιουργήθηκε ο Αυτόνομος Οργανισμός Σεισμοπαθών Κορίνθου (ΑΟΣΚ), με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Δαμασκηνό. Ο ΑΟΣΚ ανέλαβε τη χορήγηση δανείων, την οικονομική ενίσχυση των σεισμοπλήκτων και κυρίως την εποπτεία της ανέγερσης νέων οικοδομών με βάση τους πρώτους αντισεισμικούς κανονισμούς στην Ελλάδα.
Σχόλια