'Έφεσος, Τουρκία
Η Έφεσος ήταν αρχικά μια αρχαία ελληνική πόλη, στη συνέχεια, αργότερα μια ρωμαϊκή πόλη έχει μεγάλη σημασία. Σε κάποιο σημείο κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής περιόδου ήταν μία από τις μεγαλύτερες πόλεις στον κόσμο της Μεσογείου με πληθυσμό γύρω 250,000 στο 1st π.Χ. αιώνα.
Αρχαία πόλη της Ιωνίας κοντά στις ακτές, απέναντι περίπου από τη Σάμο. Χτισμένη κοντά στις εκβολές του ποταμού Καΐστρου (Κιουτσούκ Μεντερές) η πόλη συνοικίστηκε γύρω στο 1100 π.Χ. με αποίκους από τις Μυκήνες. Ως πρώτος Έλληνας οικιστής φέρεται ο Άνδροκλος, γιος του Κόδρου. Τον 7ο π.Χ. αιώνα η πόλη δέχτηκε επίθεση των Κιμμερίων. Τον 6ο π.Χ. αιώνα υποτάχθηκε στους Πέρσες. Κατά την Ιωνική επανάσταση πήρε το μέρος των Περσών. Το 334 π.Χ. η Έφεσος εντάσσεται στο κράτος του Μεγάλου Αλεξάνδρου και τον 1ο αιώνα π.Χ. περνάει στα χέρια των Ρωμαίων. Από τα χρόνια του Αυγούστου και μετά η Έφεσος γνωρίζει ακμή. Το 431 μ.Χ. συγκαλείται στην Έφεσο η Γ΄ Οικουμενική Σύνοδος, η οποία καταδίκασε το Νεστοριανισμό. Στον "Συνέκδημο του Ιεροκλέους" (6ος αιώνας μ.Χ.) η Έφεσος αναφέρεται 1η μεταξύ των 43 πόλεων της Επαρχίας Ασίας. Το 1090 μ.Χ. οι Σελτζούκοι κατέλαβαν την πόλη και το 1390 μ.Χ. οι Οθωμανοί. Έκτοτε η πόλη περιέπεσε σε αφάνεια. Τα ερείπια της εντοπίζονται στα Δυτικά της πόλης Selçuk (παλιό Ayasuluk, από παραφθορά της φράσης Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος).
Περιγραφή
Η Έφεσος οφείλει την ακμή της στο ότι βρισκόταν πάντα σε στενή σχέση με
τις χώρες της Ανατολής. Γύρω στον 8ο π.Χ. αιώνα, η Έφεσος έγινε το οικονομικό κέντρο της Μικράς Ασίας. Υπήρχε εκεί η πλούσια οικογένεια του Μέλανος, που οι απόγονοί της παντρεύονταν πριγκίπισσες από τη Λυδία. Η Έφεσος βρισκόταν πάντα σε καλές σχέσεις με τις Σάρδεις γιατί από εκεί εξαρτιόταν το διακομιστικό εμπόριο που της άφηνε τόσα πλούτη.
Κατά τον 6ο αιώνα πέρασε κάτω από την κυριαρχία του Κροίσου, διατηρώντας όμως την αυτονομία της. Πέρασε, στη συνέχεια, διαδοχικά από την κυριαρχία του Κύρου και των επόμενων Περσών βασιλιάδων κι έτσι αποτέλεσε τμήμα του περσικού κράτους.
Απελευθερώθηκε το 334 π.Χ. από τα στρατεύματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οπότε άλλαξε το όνομά της και ονομάστηκε Αρσινόεια, από το όνομα της γυναίκας του Λυσίμαχου. Την εποχή αυτή ξαναβρήκε την παλιά εμπορική της δραστηριότητα.
Αργότερα συμπεριλήφθηκε στο βασίλειο της Περγάμου και έγινε μια από τις πιο αξιόλογες ρωμαϊκές επαρχίες της Ασίας. Το 88 π.Χ. την κατάλαβε ο Μιθριδάτης, μετά όμως από την ήττα του από τις ρωμαϊκές λεγεώνες, εγκαταστάθηκε εκεί το διοικητήριο του Σύλλα.
Η Έφεσος ήταν πόλη αφιερωμένη στην Άρτεμη. Η πόλη είχε στην αρχή ένα μικρό ναό, που αργότερα καταστράφηκε, για να κτιστεί το μεγαλόπρεπο Αρτεμίσιο, που η κατασκευή του κράτησε 120 χρόνια. Ο ναός αυτός, ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, ήταν το μεγαλύτερο οικοδόμημα της Ιωνίας. Το ιερό της Άρτεμης υπηρετούσαν ιερείς και ιέρειες παρθένοι, που ονομάζονταν Μεγάβυζοι. Ο ναός καταστράφηκε το 356 π.Χ., ξαναχτίστηκε και τελικά τα μάρμαρά του έγιναν οικοδομικά υλικά για διάφορα βυζαντινά μνημεία στην Κωνσταντινούπολη.
Στα πρώτα μεταχριστιανικά χρόνια, η Έφεσος διατήρησε τη λαμπρότητά της και ιδρύθηκε εκεί χριστιανική εκκλησία. Μετά την τουρκική κατάληψη καταστράφηκε. Τώρα απομένουν μόνο ερείπια της αρχαίας πόλης και του ναού, που τα περισσότερα έχουν έρθει στο φως από τις ανασκαφές.
τις χώρες της Ανατολής. Γύρω στον 8ο π.Χ. αιώνα, η Έφεσος έγινε το οικονομικό κέντρο της Μικράς Ασίας. Υπήρχε εκεί η πλούσια οικογένεια του Μέλανος, που οι απόγονοί της παντρεύονταν πριγκίπισσες από τη Λυδία. Η Έφεσος βρισκόταν πάντα σε καλές σχέσεις με τις Σάρδεις γιατί από εκεί εξαρτιόταν το διακομιστικό εμπόριο που της άφηνε τόσα πλούτη.
Κατά τον 6ο αιώνα πέρασε κάτω από την κυριαρχία του Κροίσου, διατηρώντας όμως την αυτονομία της. Πέρασε, στη συνέχεια, διαδοχικά από την κυριαρχία του Κύρου και των επόμενων Περσών βασιλιάδων κι έτσι αποτέλεσε τμήμα του περσικού κράτους.
Απελευθερώθηκε το 334 π.Χ. από τα στρατεύματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οπότε άλλαξε το όνομά της και ονομάστηκε Αρσινόεια, από το όνομα της γυναίκας του Λυσίμαχου. Την εποχή αυτή ξαναβρήκε την παλιά εμπορική της δραστηριότητα.
Αργότερα συμπεριλήφθηκε στο βασίλειο της Περγάμου και έγινε μια από τις πιο αξιόλογες ρωμαϊκές επαρχίες της Ασίας. Το 88 π.Χ. την κατάλαβε ο Μιθριδάτης, μετά όμως από την ήττα του από τις ρωμαϊκές λεγεώνες, εγκαταστάθηκε εκεί το διοικητήριο του Σύλλα.
Η Έφεσος ήταν πόλη αφιερωμένη στην Άρτεμη. Η πόλη είχε στην αρχή ένα μικρό ναό, που αργότερα καταστράφηκε, για να κτιστεί το μεγαλόπρεπο Αρτεμίσιο, που η κατασκευή του κράτησε 120 χρόνια. Ο ναός αυτός, ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, ήταν το μεγαλύτερο οικοδόμημα της Ιωνίας. Το ιερό της Άρτεμης υπηρετούσαν ιερείς και ιέρειες παρθένοι, που ονομάζονταν Μεγάβυζοι. Ο ναός καταστράφηκε το 356 π.Χ., ξαναχτίστηκε και τελικά τα μάρμαρά του έγιναν οικοδομικά υλικά για διάφορα βυζαντινά μνημεία στην Κωνσταντινούπολη.
Στα πρώτα μεταχριστιανικά χρόνια, η Έφεσος διατήρησε τη λαμπρότητά της και ιδρύθηκε εκεί χριστιανική εκκλησία. Μετά την τουρκική κατάληψη καταστράφηκε. Τώρα απομένουν μόνο ερείπια της αρχαίας πόλης και του ναού, που τα περισσότερα έχουν έρθει στο φως από τις ανασκαφές.
Ναός της Αρτέμιδος της Εφέσου
Ο ναός της Αρτέμιδος βρισκόταν στην Έφεσο της σημερινής Τουρκίας. Αποκαλείται και Αρτεμίσιο και κατασκευάστηκε το 440 π.Χ. Θεωρείται ένα από τα Επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι χρειάστηκαν 120 χρόνια για να αποπερατωθεί ενώ είχε αρχικά ξεκινήσει από τον βασιλιά της Λυδίας, Κροίσο.Η λατρεία της θεάς στην πόλη, ξεκίνησε από τις Αφρικανές Αμαζόνες,[1] πιθανά την Σμύρνα ή Μυρίνα, όταν κατέλαβαν την Έφεσο και έστησαν εκεί το πρώτο ξόανο και έκαναν θυσίες και χορούς. Ο Παυσανίας λέει πως η λατρεία της Εφεσίας Αρτέμιδος ιδρύθηκε από αυτόχθονες Μικρασιάτες, τον Κόρησο και τον γιο του τοπικού ποταμού Καΰστρου, τον Έφεσο, πριν τις Αμαζόνες, και φυσικά πολύ πριν την έλευση των Ιώνων. Σήμερα τα απομεινάρια δεν θυμίζουν σε τίποτα τον μεγαλοπρεπή ναό που υπήρχε.
Όπως αναφέρει και ο Αντίπατρος ο Σιδώνιος, ο οποίος θεωρείται ο εμπνευστής της λίστας με τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, το μεγαλείο του ναού της Αρτέμιδος υπερβαίνει κάθε άλλο από τα υπόλοιπα μνημεία.
"Έχω δει τους μεγαλοπρεπείς Κρεμαστούς κήπους της Βαβυλώνας, το Άγαλμα του Ολυμπίου Διός, τον Κολοσσό της Ρόδου και τις Πυραμίδες της Αιγύπτου, όπως ακόμα και το Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού, αλλά όταν βλέπω τον ναό της Αρτέμιδος που αγγίζει τον ουρανό τα υπόλοιπα μνημεία χάνουν την λαμπρότητά τους. Εκτός από τον Όλυμπο, ο ήλιος δεν φάνηκε πουθενά αλλού τόσο μεγαλοπρεπής όσο εδώ". - βλ. Αντίπατρος, Ελληνική μυθολογία, (IX, 58)
Ο Στράβων αναφέρει ότι, το 356 π.Χ., τον ναό πυρπόλησε ο άγνωστος κατά τα άλλα Ηρόστρατος από την Έφεσο, για να απαθανατιστεί, όπως είπε, το όνομα του. Μόνο με τη βοήθεια άλλων πόλεων οι Εφέσιοι άρχισαν να χτίζουν έναν νέο ναό.
Όπως αναφέρει και ο Αντίπατρος ο Σιδώνιος, ο οποίος θεωρείται ο εμπνευστής της λίστας με τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, το μεγαλείο του ναού της Αρτέμιδος υπερβαίνει κάθε άλλο από τα υπόλοιπα μνημεία.
"Έχω δει τους μεγαλοπρεπείς Κρεμαστούς κήπους της Βαβυλώνας, το Άγαλμα του Ολυμπίου Διός, τον Κολοσσό της Ρόδου και τις Πυραμίδες της Αιγύπτου, όπως ακόμα και το Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού, αλλά όταν βλέπω τον ναό της Αρτέμιδος που αγγίζει τον ουρανό τα υπόλοιπα μνημεία χάνουν την λαμπρότητά τους. Εκτός από τον Όλυμπο, ο ήλιος δεν φάνηκε πουθενά αλλού τόσο μεγαλοπρεπής όσο εδώ". - βλ. Αντίπατρος, Ελληνική μυθολογία, (IX, 58)
Ο Στράβων αναφέρει ότι, το 356 π.Χ., τον ναό πυρπόλησε ο άγνωστος κατά τα άλλα Ηρόστρατος από την Έφεσο, για να απαθανατιστεί, όπως είπε, το όνομα του. Μόνο με τη βοήθεια άλλων πόλεων οι Εφέσιοι άρχισαν να χτίζουν έναν νέο ναό.
Στις αρχές του 5ου μ.Χ. αιώνα, ο Θεοδώρητος στο έργο του Εκκλησιαστική Ιστορία αναφέρει ότι ο ναός υπέστη ξανά καταστροφή (το 406 περίπου) με εντολή του Ιωάννη του Χρυσοστόμου. Ο Ιωάννης την εποχή αυτή είχε απομακρυνθεί εξόριστος από τον πατριαρχικό θρόνο, ενώ την ίδια χρονική περίοδο, βρισκόταν σε ισχύ ο νόμος του Αρκάδιου (399) που απαγόρευε την καταστροφή των αρχαίων ναών.
Η Αγορά ή εμπορική αγορά, ήταν το εμπορικό κέντρο της πόλης. Βρισκόταν στη δεξιά πλευρά του μαρμάρινου δρόμου (κατεύθυνση από το Μεγάλο Θέατρο στην Κέλσου Βιβλιοθήκη). Αποτελούνταν από τρεις μεγάλες πύλες, μία στα βόρεια, μία στα δυτικά και μία στα νότια.
Υπήρχε μια διώροφη δωρική στοά στυλ με κίονες στην ανατολική πλευρά της Αγοράς και μια σειρά από καταστήματα πίσω από αυτό με τρόφιμα και άλλα προϊόντα. Ένα ρολόι νερού και ένα ηλιακό ρολόι είχε τοποθετηθεί στη μέση της πλατείας η οποία περιβάλλεται από κιονοστοιχίες όλες τις τέσσερις πλευρές της. Επιπλέον, μια στοά είχε κατασκευαστεί κατά μήκος της ανατολικής, της δυτικής και της νότιας πλευράς της Αγοράς, που περιείχε δύο σειρές καταστημάτων.
Η Αγορά χτίστηκε από το Λυσίμαχο ακόμη πολλές αλλαγές έγιναν κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αυγούστου.
Η Αγορά
Υπήρχε μια διώροφη δωρική στοά στυλ με κίονες στην ανατολική πλευρά της Αγοράς και μια σειρά από καταστήματα πίσω από αυτό με τρόφιμα και άλλα προϊόντα. Ένα ρολόι νερού και ένα ηλιακό ρολόι είχε τοποθετηθεί στη μέση της πλατείας η οποία περιβάλλεται από κιονοστοιχίες όλες τις τέσσερις πλευρές της. Επιπλέον, μια στοά είχε κατασκευαστεί κατά μήκος της ανατολικής, της δυτικής και της νότιας πλευράς της Αγοράς, που περιείχε δύο σειρές καταστημάτων.
Η Αγορά χτίστηκε από το Λυσίμαχο ακόμη πολλές αλλαγές έγιναν κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αυγούστου.
Σχόλια