Apolonia, Shqipëria
Apolonia është qyteti antik në Shqipëri ndër më të mëdhenjtë në pellgun e Adriatikut dhe më i përmenduri ndër 30 qytetet e tjera, me të njëjtin emër, të kohës antike.
Apolonia ndodhet 12 kilometra larg qytetit të Fierit. Apolonia si qytet u themelua në fillim të shekullit të shtatë para Krishtit nga kolonizatorët grekë që vinin nga Korinti. Të dhënat e para të pranisë së tyre janë të dokumentuara rreth vitit 588 para Krishtit. Emrin qyteti e mori për nder të perëndisë Apolon. Ndër 24 qytete në të gjithë botën mesdhetare që mbanin këtë emër në Antikitet, Apolonia e Ilirisë ishte më e rëndësishmja dhe luajti një rol të madh si ndërmjetëse tregtare mes helenëve dhe ilirëve. Apolonia ishte në atë kohë një qytet i madh e i rëndësishëm në afërsi të lumit Aoos (Vjosë). Llogaritet që qyteti të ketë pasur rreth 60 000 banorë, një shifër rekord për Antikitetin !
Apolonia e ruajti madhështinë e saj edhe në periudhën romake. Shkolla apoloniate e arteve të bukura ishte me famë në të gjithë botën antike. Në momentin kur në Romë, gjatë një komploti në Senat u vra Jul Cezari, nipi i tij Oktavian Augusti studionte oratorinë në Apoloni. Kronikat romake tregojnë sesi ai me të marrë vesh lajmin e vrasjes së Cezarit u nis me një anije nga Apolonia dhe kur, pas disa kohësh vetë Oktaviani u bë Perandor, e ruajti mirënjohjen për qytetin ku kishte studiuar duke e liruar Apoloninë nga të gjitha taksat.
Drachm, Antalkes Anikatou (Magistrate),ANTALKHS
ΑΠΟΛ-ΑΝΙ-ΚΑ-ΤΟΥ (APOL-ANI_KA_TOU)
Pas një tërmeti në shek. III e.s lumi Aoos ndërron shtrat duke e shkëputur qytetin nga deti. Goditja rezultoi fatale në një epokë ku i gjithë aktiviteti tregtar zhvillohej në lidhje me detin. Qyteti e humbi gradualisht rëndësinë ekonomike duke u shndërruar në një qendër të thjeshtë fetare. Por shuarja graduale dhe jo e dhunshme e jetës qytetare si dhe shndërrimi i zonës përreth në kënetë, të bonifikuar vetëm pas vitit 1945, bëri që zona arkeologjike të ruhet mjaft mirë. Arkeologët e quajnë Apoloninë Pompei i Shqipërisë, pasi vetëm 10% e territorit të qytetit të dikurshëm është zbuluar deri më sot.
Disa nga objektet arkeologjike dhe statujat u përvetësuan nga vendet e tjera para vitit 1945. Ato që kanë mbetur janë vendosur në një muze që ndodhet në një manastir të shekullit XIII. Në kopshtin e Manastirit ndodhet edhe një kishë bizantine që i përket shekullit të XIV.
Me interes të madh për vizitorin në Apoloni janë monumenti i Agonotetëve, Odeoni, Biblioteka, muri rrethues, Portiku, vila me impluvium, vila romake me mozaikë, muzeu arkeologjik, Kisha e Shën Mërisë etj.
Kapital of Monument of Agonothetes
Territori i madh i mbuluar me monumente, panoramat dhe peizazhet e mrekullueshme mbi fushën e Myzeqesë dhe Detin Adriatik nga njëra anë si dhe rruga automobilistike në gjendje të shkëlqyer, pozita e favorshme gjeografike pranë qyteteve të mëdha dhe plazheve të jugut nga ana tjetër e bëjnë Parkun Arkeologjik Apolonia lehtësisht të arritshëm për vizitorin dhe një destinacion të privilegjuar për turizmin kulturor në Shqipëri.
Ruins of the Town
Temple ruins (Monument of Agonothetes)
Odeon Theater of Apollonia
Agora
Church of Saint Mary
Sources / Bibliography / Photos
Strabo. Geographica, 7.8.316.
Strabo. Geographica. pp. VII.5.8.
Aristotle. De mirabilibus auscultationibus. pp. 842 b.27.
Bowden, William (2003). Epirus Vetus: The Archaeology of a Late Antique Province. London, United Kingdom: Duckworth. ISBN 0-7156-3116-0.
Chamoux, François (2003). Hellenistic Civilization. Oxford, United Kingdom: Blackwell Publishing. ISBN 0-631-22242-1.
Hammond, Nicholas Geoffrey Lemprière (1976). Migrations and Invasions in Greece and Adjacent Areas. Park Ridge, New Jersey: Noyes Press. ISBN 0-8155-5047-2.
Hansen, Mogens Herman; Nielsen, Thomas Heine (2004). An Inventory of Archaic and Classical Poleis. Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 0-19-814099-1.
Larson, Jennifer Lynn (2001). Greek Nymphs: Myth, Cult, Lore. Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 0-19-514465-1.
Wilkes, John (1995). The Illyrians. Oxford, United Kingdom: Blackwell Publishing. ISBN 0-631-19807-5.
http://albca.com
Wilson, Nigel Guy (2006). Encyclopedia of Ancient Greece. New York, New York and Oxford, United Kingdom: Routledge (Taylor & Francis). ISBN 978-0-415-87396-3.
Public Domain This article incorporates text from a publication now in the public domain: Chisholm, Hugh, ed. (1911). Encyclopædia Britannica (11th ed.). Cambridge University Press.
Wilkes 1995, p. 96; Wilson 2006, p. 594; Chamoux 2003, p. 97.
Wilkes 1995, pp. 96–98.
Hammond 1976, p. 426; Larson 2001, p. 162.
Wilkes 1995, p. 98.
Hansen & Nielsen 2004, p. 328.
University of Cincinnati (6 January 2006). "Researchers Discover Greek Temple In Albania Dating Back To 6th Century B.C.". Science Daily. Retrieved 16 July 2008.
Illyria, Apollonia - Ancient Greek Coins - WildWinds.com
Bowden 2003, p. 14.
UNESCO Office in Venice: Apollonia Archaeological Museum reopens after 20 years of closure
Murati, Violeta (15 August 2010). "In Apollonia the bust of a Roman athlete is unearthed". Standard (in Albanian). Retrieved 19 August 2010.
"DAI Research Projects Apollonia".
http://wikimapia.org
Robert Elsie
http://www.libertas.pl
MaxFarrar http://www.panoramio.com/user/1307317
Daniele Farlati-Jacopo Coleti, Illyricum Sacrum, vol. VII, Venezia 1817, pp. 395-396
http://whc.unesco.org/
Michel Lequien, Oriens christianus in quatuor Patriarchatus digestus, Parigi 1740, Vol. II, coll. 248-249
Louis Petit, "Byllis" in Catholic Encyclopedia (New York 1908)
Annuario Pontificio 2013 (Libreria Editrice Vaticana 2013 ISBN 978-88-209-9070-1), p. 835
Annuario Pontificio 2013 (Libreria Editrice Vaticana 2013 ISBN 978-88-209-9070-1), "Sedi titolari", pp. 819-1013
http://www.minube.com
Joonas Lyytinen
Kevinalbania
http://www.wikipedia.org/
Pudelek http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Pudelek
Σχόλια