Apolonia, Shqipëria
Apolonia është qyteti antik në Shqipëri ndër më të mëdhenjtë në pellgun e Adriatikut dhe më i përmenduri ndër 30 qytetet e tjera, me të njëjtin emër, të kohës antike.
Apolonia ndodhet 12 kilometra larg qytetit të Fierit. Apolonia si qytet u themelua në fillim të shekullit të shtatë para Krishtit nga kolonizatorët grekë që vinin nga Korinti. Të dhënat e para të pranisë së tyre janë të dokumentuara rreth vitit 588 para Krishtit. Emrin qyteti e mori për nder të perëndisë Apolon. Ndër 24 qytete në të gjithë botën mesdhetare që mbanin këtë emër në Antikitet, Apolonia e Ilirisë ishte më e rëndësishmja dhe luajti një rol të madh si ndërmjetëse tregtare mes helenëve dhe ilirëve. Apolonia ishte në atë kohë një qytet i madh e i rëndësishëm në afërsi të lumit Aoos (Vjosë). Llogaritet që qyteti të ketë pasur rreth 60 000 banorë, një shifër rekord për Antikitetin !
Apolonia e ruajti madhështinë e saj edhe në periudhën romake. Shkolla apoloniate e arteve të bukura ishte me famë në të gjithë botën antike. Në momentin kur në Romë, gjatë një komploti në Senat u vra Jul Cezari, nipi i tij Oktavian Augusti studionte oratorinë në Apoloni. Kronikat romake tregojnë sesi ai me të marrë vesh lajmin e vrasjes së Cezarit u nis me një anije nga Apolonia dhe kur, pas disa kohësh vetë Oktaviani u bë Perandor, e ruajti mirënjohjen për qytetin ku kishte studiuar duke e liruar Apoloninë nga të gjitha taksat.
Drachm, Antalkes Anikatou (Magistrate),ANTALKHS
ΑΠΟΛ-ΑΝΙ-ΚΑ-ΤΟΥ (APOL-ANI_KA_TOU)
Pas një tërmeti në shek. III e.s lumi Aoos ndërron shtrat duke e shkëputur qytetin nga deti. Goditja rezultoi fatale në një epokë ku i gjithë aktiviteti tregtar zhvillohej në lidhje me detin. Qyteti e humbi gradualisht rëndësinë ekonomike duke u shndërruar në një qendër të thjeshtë fetare. Por shuarja graduale dhe jo e dhunshme e jetës qytetare si dhe shndërrimi i zonës përreth në kënetë, të bonifikuar vetëm pas vitit 1945, bëri që zona arkeologjike të ruhet mjaft mirë. Arkeologët e quajnë Apoloninë Pompei i Shqipërisë, pasi vetëm 10% e territorit të qytetit të dikurshëm është zbuluar deri më sot.
Disa nga objektet arkeologjike dhe statujat u përvetësuan nga vendet e tjera para vitit 1945. Ato që kanë mbetur janë vendosur në një muze që ndodhet në një manastir të shekullit XIII. Në kopshtin e Manastirit ndodhet edhe një kishë bizantine që i përket shekullit të XIV.
Me interes të madh për vizitorin në Apoloni janë monumenti i Agonotetëve, Odeoni, Biblioteka, muri rrethues, Portiku, vila me impluvium, vila romake me mozaikë, muzeu arkeologjik, Kisha e Shën Mërisë etj.
Kapital of Monument of Agonothetes
Territori i madh i mbuluar me monumente, panoramat dhe peizazhet e mrekullueshme mbi fushën e Myzeqesë dhe Detin Adriatik nga njëra anë si dhe rruga automobilistike në gjendje të shkëlqyer, pozita e favorshme gjeografike pranë qyteteve të mëdha dhe plazheve të jugut nga ana tjetër e bëjnë Parkun Arkeologjik Apolonia lehtësisht të arritshëm për vizitorin dhe një destinacion të privilegjuar për turizmin kulturor në Shqipëri.
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgpSScM7DM3VJYJC3tAnOlx_bmHSqJOWKn3fw01A1zmSekXRjVcnjEq2t4pj69E5MxqJd-vjmjesy1-nsq7qF6pIGESgQk2FJXdYoCyS4lzUIZyTpFuJH1nnp0rIV4xiTc6qw9BLJOJyRK6/s1600/2.jpg)
Ruins of the Town
Temple ruins (Monument of Agonothetes)
Odeon Theater of Apollonia
Agora
Church of Saint Mary
Sources / Bibliography / Photos
Strabo. Geographica, 7.8.316.
Strabo. Geographica. pp. VII.5.8.
Aristotle. De mirabilibus auscultationibus. pp. 842 b.27.
Bowden, William (2003). Epirus Vetus: The Archaeology of a Late Antique Province. London, United Kingdom: Duckworth. ISBN 0-7156-3116-0.
Chamoux, François (2003). Hellenistic Civilization. Oxford, United Kingdom: Blackwell Publishing. ISBN 0-631-22242-1.
Hammond, Nicholas Geoffrey Lemprière (1976). Migrations and Invasions in Greece and Adjacent Areas. Park Ridge, New Jersey: Noyes Press. ISBN 0-8155-5047-2.
Hansen, Mogens Herman; Nielsen, Thomas Heine (2004). An Inventory of Archaic and Classical Poleis. Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 0-19-814099-1.
Larson, Jennifer Lynn (2001). Greek Nymphs: Myth, Cult, Lore. Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 0-19-514465-1.
Wilkes, John (1995). The Illyrians. Oxford, United Kingdom: Blackwell Publishing. ISBN 0-631-19807-5.
http://albca.com
Wilson, Nigel Guy (2006). Encyclopedia of Ancient Greece. New York, New York and Oxford, United Kingdom: Routledge (Taylor & Francis). ISBN 978-0-415-87396-3.
Public Domain This article incorporates text from a publication now in the public domain: Chisholm, Hugh, ed. (1911). Encyclopædia Britannica (11th ed.). Cambridge University Press.
Wilkes 1995, p. 96; Wilson 2006, p. 594; Chamoux 2003, p. 97.
Wilkes 1995, pp. 96–98.
Hammond 1976, p. 426; Larson 2001, p. 162.
Wilkes 1995, p. 98.
Hansen & Nielsen 2004, p. 328.
University of Cincinnati (6 January 2006). "Researchers Discover Greek Temple In Albania Dating Back To 6th Century B.C.". Science Daily. Retrieved 16 July 2008.
Illyria, Apollonia - Ancient Greek Coins - WildWinds.com
Bowden 2003, p. 14.
UNESCO Office in Venice: Apollonia Archaeological Museum reopens after 20 years of closure
Murati, Violeta (15 August 2010). "In Apollonia the bust of a Roman athlete is unearthed". Standard (in Albanian). Retrieved 19 August 2010.
"DAI Research Projects Apollonia".
http://wikimapia.org
Robert Elsie
http://www.libertas.pl
MaxFarrar http://www.panoramio.com/user/1307317
Daniele Farlati-Jacopo Coleti, Illyricum Sacrum, vol. VII, Venezia 1817, pp. 395-396
http://whc.unesco.org/
Michel Lequien, Oriens christianus in quatuor Patriarchatus digestus, Parigi 1740, Vol. II, coll. 248-249
Louis Petit, "Byllis" in Catholic Encyclopedia (New York 1908)
Annuario Pontificio 2013 (Libreria Editrice Vaticana 2013 ISBN 978-88-209-9070-1), p. 835
Annuario Pontificio 2013 (Libreria Editrice Vaticana 2013 ISBN 978-88-209-9070-1), "Sedi titolari", pp. 819-1013
http://www.minube.com
Joonas Lyytinen
Kevinalbania
http://www.wikipedia.org/
Pudelek http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Pudelek
Σχόλια