Translate

Μιχαήλ Δ΄ ο Παφλαγών

-
Ο Μιχαήλ Δ΄ ο Παφλαγών (1010 - 10 Δεκεμβρίου 1041) ήταν Βυζαντινός αυτοκράτορας από τις 11 Απριλίου του 1034 έως τον θάνατό του στις 10 Δεκεμβρίου του 1041. Όφειλε την ανάδειξή του στην αυτοκράτειρα Ζωή, κόρη του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Η' και σύζυγο του Ρωμανού Γ' Αργυρού.

Βιογραφία
Ο Μιχαήλ προερχόταν από μία οικογένεια αγροτών από την Παφλαγονία, από τους οποίους ένας, ο παρακοιμώμενος Ιωάννης ο ορφανοτρόφος, είχε αναλάβει θέση στο αυτοκρατορικό παλάτι.

Δολοφονία του αυτοκράτορα Ρωμανού Γ' Αργυρού υπό την εντολή του Μιχαήλ Δ' του Παφλαγονίου, από το Χρονικό του Κωνσταντίνου Μανασσή


Ο Μιχαήλ, θαλαμηπόλος των ανακτόρων επί Ρωμανού Γ΄ του Αργυρού και πάσχων από επιληψία και αργότερα από υδρωπικία, ανήλθε στον θρόνο χάριν της ομορφιάς του και τον έρωτα που ενέπνευσε στην ερωτομανή αυτοκράτειρα Ζωή, η οποία τον παντρεύτηκε και τον επέβαλε ως αυτοκράτορα.
Από την αρχή παραμέρισε τους αντιπάλους του και μοίρασε αξιώματα και θέσεις σε φίλους, συγγενείς και συμπατριώτες του. Λόγω της ασθένειάς του, την εξουσία ουσιαστικά ασκούσε ο πανίσχυρος αδελφός του Ιωάννης ο Ορφανοτρόφος. Ο Ιωάννης αύξησε σημαντικά τη φορολογία, με σκοπό να καλύψει τις αμυντικές ανάγκες, αλλά και για την επανόρθωση ζημιών από θεομηνίες, όπως ένας σεισμός που κατέστρεψε τη Σμύρνη. Η σκληρή φορολογική του πολιτική όμως είχε άσχημες συνέπειες στις σχέσεις του Βυζαντίου με γειτονικούς λαούς, κυρίως με τους Βουλγάρους, από τους οποίους ζητήθηκε να πληρώνουν τους φόρους τους σε χρήμα, και όχι πλέον σε είδος, κάτι που τους δημιούργησε οικονομικά προβλήματα.
Επίσης, ο Ιωάννης επέβαλε Έλληνα αρχιεπίσκοπο στην Αχρίδα, σε αντίθεση με το Βασίλειο Β΄, ο οποίος είχε επιτρέψει να εκλεγεί Βούλγαρος, προκειμένου να αποφύγει αισθήματα κατωτερότητας. Το αποτέλεσμα της πολιτικής αυτής ήταν να προκληθεί το επαναστατικό κίνημα του Πέτρου Δελεάνου ή Οδελεάνου ενάντια στους Βυζαντινούς.

Ο Μιχαήλ Δ' και ο βυζαντινός στρατός μπροστά από ένα βουλγαρικό οδόφραγμα, όπως απεικονίζεται από τον Ιωάννη Σκυλίτζη


Παρά ταύτα, επί Βασιλείας του Μιχαήλ Δ΄ το Βυζάντιο χάριν των διαπρεπών στρατηγών του (τον Μανιάκην, τον Χαγέν, τον Β. Συναδηνόν, και τον Νορβηγό Χάραλντ Σίγκουρντσον με τους μισθοφόρους Βαρράγγους) διεξήγαγε επιτυχείς εκστρατείες, κατά τις οποίες κατελήφθη η Σικελία και καταστράφηκαν οι στόλοι των Αράβων στο Αιγαίο. Επίσης, κατεπνίγη τελικά και η επανάσταση των Βουλγάρων. Οι αυλικές ραδιουργίες όμως, δεν επέτρεψαν στους στρατηγούς αυτούς να συμπληρώσουν τις αποστολές τους, οι δε αντικαταστήσαντες αυτούς απόλεμοι και άπειροι έγινε αφορμή να απωλεσθεί η Σικελία, να κατέβουν οι Βούλγαροι το 1041 μέχρι την Θεσσαλονίκη, από την οποία τελικά εξεδιώχθηκαν από τον Αλουσιάνο, και να παραμείνει ανεξάρτητη η επαναστατημένη Σερβία.

Τόνσουρα και θάνατος του Μιχαήλ Δ', όπως απεικονίζεται από τον Ιωάννη Σκυλίτζη. Εικονίζεται να φορά μοναστηριακό κουκούλι.


Ο Μιχαήλ Δ΄, αφού συνεννοήθηκε με τη Ζωή και τον αδελφό του Ιωάννη, όρισε ως διάδοχό του τον ανιψιό του Μιχαήλ Ε΄ και το καλοκαίρι του 1041 ζήτησε να τον μεταφέρουν στη μονή Αγίων Αναργύρων, όπου πέθανε τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς, γεμάτος ενοχές για τον θάνατο του προκατόχου του, Ρωμανού Γ΄.

Ο γάμος του Μιχαήλ και της Ζωής, όπως απεικονίζεται από τον Ιωάννη Σκυλίτζη


Οικογένεια
Νυμφεύτηκε τη Ζωή των Μακεδόνων, κόρη του Κωνσταντίνου Η΄ Αυτοκράτορα των Ρωμαίων. Δεν απέκτησε απογόνους. Η Ζωή υιοθέτησε τον ανιψιό του:
(θετός) Μιχαήλ Ε΄ τον Καλαφάτη π.1015-1042, που έγινε Αυτοκράτορας των Ρωμαίων.


Παραπομπές
 Kazhdan, pg. 1365
 Norwich, pg. 283
 Finlay, pg. 477
 Treadgold, pg. 584
 Ostrogorski, pg. 285
 Garland, Zoë Porphyrogenita
 Norwich, pg. 275–76
 Kazhdan, pg. 2228
 Norwich, pg. 278
 Norwich, pg. 279
 Treadgold, pg. 586
 Finlay, pg. 478
 Finlay, pg. 480
 Norwich, pg. 287
 Treadgold, pg. 587
 Finlay, pg. 481–82, 485
 Treadgold, pg. 588
 Finlay, pg. 485
 Treadgold, pg. 586–87
 Finlay, pg. 486
 Treadgold, pg. 587–89
 Norwich, pg. 285–86
 Finlay, pg. 490–91
 Norwich, pg. 286, 289
 Tsamakda, Vasiliki (2002). The illustrated chronicle of Ioannes Skylitzes in Madrid. Leiden: Alexandros. p. 243. ISBN 90-806476-2-4. OCLC 51900961.
 Norwich, pg. 289, 292
 Kazhdan, pg. 1365, 2228

Πηγές
Michael Psellus, Chronographia.
Thurn, Hans, ed. (1973). Ioannis Scylitzae Synopsis historiarum. Berlin-New York: De Gruyter. ISBN 978-3-11-002285-8. OCLC 1030919407. Retrieved 3 June 2018.
George, Finlay (1853). History of the Byzantine Empire from 716–1057. Edinburgh: William Blackwood & Sons. OCLC 906577940. Retrieved 3 June 2018.
Garland, Lynda, "Zoë Porphyrogenita (wife of Romanus III, Constantine IX, and Michael IV)", De Imperatoribus Romanis[permanent dead link] (2006)
Kazhdan, Alexander, ed. (1991). Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6.
Norwich, John Julius (1993). Byzantium: The Apogee. Vol. II. London: Penguin. ISBN 978-0-14-011448-5.
Ostrogorsky, George (1957). History of the Byzantine State. Translated by Hussey, Joan. New Brunswick: Rutgers University Press. OCLC 2221721.
Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society. Stanford, CA: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-2630-6.

Σχόλια

Δημοσίευση σχολίου