Μάχη της Αρίας

Ελληνική ιστορία / Αρχαία Ελλάδα - Τελευταίες Αναρτήσεις

Ελληνική ιστορία / Μακεδονική Aυτοκρατορία - Τελευταίες Αναρτήσει

Ταξίδι στον Χρόνο / Οι Μάχες των Ελλήνων - Τελευταίες αναρτήσεις

Ανακατασκευή του χάρτη του Πτολεμαίου (2ος αιώνας μ.Χ.) της Άριας και των γειτονικών κρατών από τον Γερμανό χαρτογράφο του 15ου αιώνα Nicolaus Germanus

Η Μάχη της Αρείας πραγματοποιήθηκε το 209 π.Χ. ανάμεσα στους Σελευκίδες και τον βασιλιά Ευθύδημο Α΄ στο σημερινό βορειοανατολικό Ιράν.

Χάρτης των επαρχιών της Μακεδονικής αυτοκρατορίας, με απεικόνιση της Αρίας και των γειτονικών περιοχών

Με το όνομα Αρία ή Αρεία φέρονταν στην αρχαιότητα μεγάλη σε έκταση Σατραπεία που βρισκόταν μεταξύ της Παρθίας και της Αραχωσίας, στα σημερινά βόρεια τμήματα του Αφγανιστάν. Το όνομά της προέρχονταν από τον αρχαίο ποταμό Άρειο που έρεε στη περιοχή αυτή, τον σημερινό Χαρίρουντ. Σε σφηνοειδείς επιγραφές της εποχής του Δαρείου που έχουν ανακαλυφθεί, η σατραπεία φέρεται με το όνομα Haraika.

Αρειανός στρατιώτης, σε ανάγλυφο του τάφου του Αρταξέρξη Γ' (περίπου 338 π.Χ.).

To 330 π.Χ. την περιοχή αυτή κατέλαβε ο Μέγας Αλέξανδρος και ίδρυσε πολλές ελληνικές πόλεις με κυρίαρχα τα Αρτακόανα ή Αρτίκαυδνα (σημερινή Χεράτ), πλην όμως συνεχίζοντας την εκστρατεία του σημαντικότερη πόλη αναδείχθηκε ανατολικότερα η Αλεξάνδρεια εν Αρίοις (ή Αλεξάνδρεια εν Αρείοις). Μετά το θάνατό του η περιοχή περιήλθε στο κράτος των Σελευκιδών και μετέπειτα στους Πάρθους. Την εποχή εκείνη υπολογίζεται από ιστορικές έρευνες ότι στην Αρεία υπήρχαν περί τις 35 πόλεις και χωριά.

Οι Σελευκίδες υπό τον Αντίοχο Γ' τον Μέγα εισέβαλλαν στην Παρθία και ο Αρσάκης Β΄ της Παρθίας υπέγραψε συνθήκη ειρήνης. Μετά από την νίκη αυτή του Αντιόχου, ο τελευταίος αποφάσισε να επαναφέρει στην μακεδονική κυριαρχία και την ανεξάρτητη Βακτριανή. Εκεί βασίλευε ο Ευθύδημος Α'. Ο Αντίοχος, αφού παρέκαμψε την νότια Μαργιανή (νότιο Καζακστάν), εισέβαλε στην Αρεία. Οι αγγελιοφόροι πληροφόρησαν τον Αντίοχο ότι ο Ευθύδημος τον ανέμενε στις όχθες του ποταμού Αρείου (σημ. Χάρι) με δύναμη 3.000 Ελλήνων και 7.000 Βακτρίων και Περσών ιππέων και άλλων 5.000 Ελλήνων τοξοτών (από τους αποίκους). 

Η ελληνοβακτριανή στρατιά κατέλαβε τις διαβάσεις του ποταμού για να εμποδίσει την σελευκιδική διεκπεραίωση των δυνάμεων. Από την άλλη πλευρά ο σελευκιδικός στρατός, μετά από διήμερη πορεία (την τρίτη μέρα αναπαύθηκε), χωρίστηκε σε δύο τμήματα. Ο ίδιος ο Αντίοχος επικεφαλής 2.000 εταίρων, 8.000 ευζώνων και 10.000 πελταστών, βάδισε γρηγορώτερα από το άλλο τμήμα για να καταλάβει τους πόρους του ποταμού. 

Μια ασέληνη νύκτα του Νοεμβρίου ή Δεκεμβρίου του 209 π.Χ. ο σελευκιδικός στρατός ,μετά από πορεία μέχρι πρωίας, έγινε αντιληπτός από τον στρατό του Ευθυδήμου που σήμανε συναγερμό. Οι προφυλακές του τελευταίου άφησαν αφύλακτους τους πόρους και είχαν στρατοπεδεύσει σε απόσταση 4 χιλιομέτρων σε μια πόλη. 

Τότε ήταν που οι Σελευκίδες Εταίροι συγκρούστηκαν με το πενταπλάσιο ελληνοβακτριανό ιππικό, ενώ ο λοιπός στρατός κατ' εντολή του Αντιόχου έμεινε στη θέση του αλλά παρατεταγμένος για μάχη. Ο Αντίοχος με την ιππαρχία του πολέμησαν εναντίον των αντιπάλων του τόσο γενναία που νίκησε, μολονότι τραυματίστηκε και έχασε μερικά δόντια. Το άλογό του τραυματίστηκε θανάσιμα και απεβίωσε. 

Η δεύτερη και τρίτη ιππαρχία αν και βρισκόταν σε μειονεκτική θέση, προέβη σε ανασυγκρότηση και αντεπίθεση με τον εταίρο Παναίτωλο. Οι Ασιάτες αντίπαλοι που μάχονταν με τον γνωστό σκυθικό τρόπο (μετά από προσποιητή υποχώρηση έκαναν μεταβολή και τόξευαν), τράπηκαν σε φυγή. 

Η προέλαση όμως του Παναιτώλου ανεκόπη από τον ίδιο τον Ευθύδημο. Ενώ οι εταίροι μάχονταν γενναία και για πολλή ώρα, διέβη τον ποταμό Άρειο η φάλαγγα των Αργυράσπιδων και έτρεψε σε φυγή τον ελληνοβακτρικό στρατό που κλείστηκε στις οχυρές πόλεις της Βακτριανής.

Πηγές
Πολυβίου ιστορίαι 10.48-49, 11.34
Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου, τ.3ος, σ.506
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τ.10ος σ.386.