Ο Ρωμανός Γ΄ ο Αργυρός ή Αργυρόπουλος (968 - 11 Απριλίου 1034)
Ο Ρωμανός Γ΄ ο Αργυρός ή Αργυρόπουλος (968 - 11 Απριλίου 1034) ήταν Βυζαντινός αυτοκράτορας (1028-1034).
Βίος
Ήταν γόνος ευγενούς οικογένειας από την Ιεράπολη της Φρυγίας, λόγιος και πατρίκιος. Κατά χρόνο που ιδιώτευε στη Κωνσταντινούπολη, το Νοέμβριο του 1028, κλήθηκε αιφνίδια στα ανάκτορα από τον ψυχορραγούντα αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Η΄ (άτεκνο) και διατάχθηκε να διαζευχθεί τη σύζυγό του και να νυμφευθεί την 48 ετών πριγκίπισσα Ζωή και με αυτή να τον διαδεχθεί στο θρόνο (12 Νοεμβρίου 1028). Μετά τρεις ημέρες, ο Κωνσταντίνος Η΄ πέθανε.
Η βασιλεία του
Ο Ρωμανός Γ΄ αναλαμβάνοντας αυτοκράτορας, αφενός μεν ανακάλεσε όλους τους αδίκως καταδιωχθέντες από τον προκάτοχό του, αφετέρου παρασυρόμενος στις διαβολές των αυλικών του καταδίωξε με σκληρότητα πολλούς διακεκριμένους άνδρες μέχρι και την γυναικαδέλφη του τη Θεοδώρα, την οποία έκλεισε σε μοναστήρι. Ήταν όμως και αδέξιος στην επιλογή κατάλληλων ανδρών στα ανώτερα υπουργήματα ενόσω η χώρα απειλούταν από πλείστους εχθρούς.
Οι Άραβες στα σύνορα της Συρίας, από την ανικανότητα και την ανανδρία του στρατηγού της Αντιοχείας Σπονδύλη (από Κωνσταντίνου Η΄) είχαν καταστεί επικίνδυνοι. Ο Εμίρης του Χαλεπίου με συνεχείς επιδρομές αιχμαλώτιζε κατοίκους, καταστρέφοντας κάστρα και θανατώνοντας τις φρουρές. Μετά τη αντικατάσταση του Σπονδύλη από τον Κωνσταντίνο Καραντινό και όταν η κατάσταση επιδεινώθηκε αποφάσισε ο Ρωμανός Γ΄ το 1030 να εκστρατεύσει κατά των Αράβων.
Αυτό φαίνεται κατατρόμαξε τον Εμίρη και όταν ο Ρωμανός έφτασε στο Φιλομήλιο (κοντά στο Ικόνιο) συνάντησε την πρεσβεία του Εμίρη φέρουσα δώρα και αποζητούσα «συμπάθεια» δηλώνοντας ότι με «ευγνωμοσύνη τους ετήσιους φόρους θα προσφέρουν». Οι έμπειροι σύμβουλοι του Αυτοκράτορα του ζήτησαν να δεχθεί τις προτάσεις και να αποφύγει την εκστρατεία κατά τη θερμή εκείνη εποχή του έτους. Ο Ρωμανός όμως φανταζόμενος ότι θα μπορούσε να επαναλάβει τα ανδραγαθήματα των άλλων προκατόχων, του Νικηφόρου Β΄ Φωκά, του Ιωάννη Α΄ Τσιμισκή και του Βασιλείου Β΄ απέπεμψε τους πρέσβεις και μετά πορεία δύο ημερών στρατοπέδευσε στο Αζάζιο.
.jpg)
Το αραβικό ιππικό καταδιώκει φευγαλέους Βυζαντινούς μετά τη μάχη του Αζάζιο
Οι Άραβες διασκορπίζοντας το αναγνωριστικό απόσπασμα του πατρικίου Λέοντα Χοιροσφάκτη προήλασαν και περικύκλωσαν τον Ρωμανό στερούμενα έτσι τα στρατεύματα τροφών και νερού. Ο Ρωμανός καταληφθείς από τρόμο διέταξε την υποχώρηση στην Αντιόχεια. Επειδή όμως ο στρατός τελούσε σε πλήρη εξάντληση, η υποχώρηση έγινε φυγή με πλήρη αποσύνθεση. Ο δε Ρωμανός που κινδύνεψε πολλές φορές να αιχμαλωτιστεί και μόλις που τον διέσωζαν οι σωματοφύλακές του, από δε την Αντιόχεια επέστρεψε στη Κωνσταντινούπολη. Παρά ταύτα απερχόμενος διόρισε στρατηγό Αντιοχείας ένα θεράποντα των Ανακτόρων, τον Συμεών. Μετά την κατατρόπωση και αυτού από τους Άραβες ο Ρωμανός απέστειλε επιτέλους τον ικανό στρατηγό Θεόκτιστο ο οποίος κατατρόπωσε τους Άραβες, εκπόρθησε τα φρούριά τους και εξανάγκασε τον Εμίρη του Χαλεπίου να ζητήσει ειρήνη.
Στο μεταξύ οι Άραβες στη Σικελία επωφελούμενοι την ανικανότητα του εκεί στρατηγού Ορέστη, αφού κατατρόπωσαν τα βυζαντινά στρατεύματα εισήλθαν στη χώρα. Το 1032 ο Ρωμανός εκστράτευσε πάλι κατά των Αράβων αλλά καθ' οδόν, πληροφορηθείς ότι εξυφαίνονταν συνωμοσία (υπό του Κωνσταντίνου Διογένη και της Θεοδώρας) και ότι οι Πατζινάκοι διαβαίνοντας τον Δούναβη εισέβαλαν στη χώρα ενώ ο στόλος των Αράβων λεηλατούσε τις ακτές της Πελοποννήσου και τα Ιόνια νησιά, έσπευσε να επανέλθει. Αλλά πριν αφιχθεί ο Διογένης είχε αυτοκτονήσει, η δε Θεοδώρα είχε κλειστεί σε μοναστήρι από τη Ζωή Α΄.
Και ενώ συνέβαιναν αυτά ο στρατηγός Ευφρατησίας Γ. Μανιάκης νικούσε τους Άραβες και εκπόρθησε το φρούριο της Έδεσσας (σημ. Ούρφα), ο δε ναύαρχος Νικηφόρος Καραντινός κατατρόπωσε όλους τους αραβικούς στόλους. Το επόμενο δε έτος 1033, ο ναύαρχος Τεκνέας επιτεθηκε κατά των Αράβων της Αιγύπτου. Εκεί κατέλαβε την Αλεξάνδρεια και, συλλαμβάνοντας πολλά πλοία και άφθονη λεία, επέστρεψε θριαμβευτής στη Κωνσταντινούπολη.
Οι νίκες αυτές κατατρόμαξαν τους Άραβες τόσο ώστε ο Εμίρης Αλέμ παρέδωσε αμαχητί το φρούριο Περκρί, παρά τη Βαβυλώνα, ενώ συγχρόνως έπεμψε τον γιο του στη Κωνσταντινούπολη αλλά μη τυχών των τιμών (λόγω ασθενείας του γέροντα πλέον Ρωμανού) επέστρεψε δυσαρεστημένος κι έπεισε τον πατέρα του να διαρρήξει την προς το Βυζάντιο φιλία. Και πράγματι ο Αλέμ επιτεθείς αιφνίδια ανακατέλαβε το φρούριο και θανάτωσε τη φρουρά. Όμως ο στρατηγός Νικήτας Πηγονίτης ανέκτησε το φρούριο και για τη παρασπονδία του Εμίρη θανάτωσε τον ίδιο και το γιο του. Έτσι αναστηλώθηκε το βυζαντινό γόητρο στη περιοχή ώστε η Αλδή, ηγεμονίδα της Αβασγίας (Καυκάσου), έσπευσε να δηλώσει αυτοπροαίρετα υποτέλεια και συμμαχία και συνάμα παρέδωσε το παραμεθόριο φρούριο της Ανακουφής.
Μιλιαρήσιο του Ρωμανού Γ΄. Επιγραφή: ΠΑΡΘΕΝΕ CΟΙ ΠΟΛΥΑΙΝΕ / ΟC
Στη Κωνσταντινούπολη όμως η Ζωή οργίαζε με τους εραστές της. Καταληφθείσα από έντονο ερωτικό πάθος με τον νεαρό και ωραίο Μιχαήλ, αδελφό του πρωτοευνούχου και παρακοιμώμενου Ιωάννη, αποφάσισε να τον παντρευτεί και προς τούτο άρχισε να ποτίζει καθ' εκάστη το σύζυγό της Ρωμανό με διάφορα δηλητήρια βραδείας ενέργειας μέχρι που η ανυπομονούσα Ζωή και ο εραστής της Μιχαήλ (Μιχαήλ Δ΄) έπνιξαν τον Ρωμανό Γ’ μέσα στο λουτρό (11 Απριλίου 1034) και την ίδια μέρα τέλεσαν τους γάμους τους, ενώ ακόμη ο νεκρός βρισκόταν «παρερριμμένος» σε δωμάτιο του Παλατιού.
Ο φόνος του Ρωμανού Γ' Αργυρού σε λουτρό, από το Χρονικό του Ιωάννη Σκυλίτζη.
Υστεροφημία
Η μόνη του δράση στα εσωτερικά της Αυτοκρατορίας υπήρξε η κατάργηση του «αλληλέγγυου», η επιεικής είσπραξη των φόρων, η απαλλαγή χρεών πολλών πολιτών και η διανομή άφθονων χρημάτων σε ναούς και Μοναστήρια (εξ' ου κατά κάποιους και το προσωνύμιο).
Η μόνη του δράση στα εσωτερικά της Αυτοκρατορίας υπήρξε η κατάργηση του «αλληλέγγυου», η επιεικής είσπραξη των φόρων, η απαλλαγή χρεών πολλών πολιτών και η διανομή άφθονων χρημάτων σε ναούς και Μοναστήρια (εξ' ου κατά κάποιους και το προσωνύμιο).
Οικογένεια
Νυμφεύτηκε τη Ζωή των Μακεδόνων, κόρη του Κωνσταντίνου Η΄ Αυτοκράτορα των Ρωμαίων. Δεν απέκτησαν απογόνους.
Παραπομπές
Kazhdan 1991, p. 1807.
Cheynet & Vannier 2003, p. 68.
Cheynet & Vannier 2003, pp. 64–65.
Cheynet & Vannier 2003, pp. 63–64, 68.
Cheynet & Vannier 2003, pp. 72–73.
Cheynet & Vannier 2003, p. 73.
Cheynet & Vannier 2003, p. 69.
Cheynet & Vannier 2003, pp. 69–70.
Cheynet & Vannier 2003, p. 70.
Patlagean 2007, pp. 131–132.
Treadgold 1997, p. 584.
Duggan 1997, p. 145.
Lupus Protospatharius; 1029. "On the eve of Martin of Tours", that is, the day before 12 November (unless it's referring to the very same day).
Georgius Cedrenus − CSHB 9: 484-5: He fell ill on the 9th and died three days later (12th), or on the third day (11th).
The Chronicle 15/7 of the Chronica byzantina breviora gives 11 November, altought it also gives Basil II death as 12 December.
Some sources give 11 November.[13][14][15]
Ostrogorsky 1969, p. 322.
Ostrogorsky 1957, p. 286.
Shepard 2010, p. 102.
Wortley 2010, pp. 359–360.
Zakkar 1971, p. 116.
Norwich 1991, p. 273.
Kazhdan, p. 1807.
Sewter 1966, p. 43.
Stevenson 1968, p. 256.
Angold 2004, p. 224.
Garland 1999, pp. 161–162.
Finlay 1853, p. 471.
Norwich 1991, p. 276.
Schreiner, Peter (1977). Die byzantinischen Kleinchroniken 2. Corpus Fontium Historiae Byzantinae XII(2). p. 142. "It was Holy Thursday... Skylitzes' History, which Kedrenos used, erroneously gives 15 April, although it actually fell on 11 April, as the Lupus Protospatharius correctly reports."
Norwich 1991, pp. 279–80.
Garland, Zoë Porphyrogenita
Norwich, pg. 279
Treadgold, pg. 586
Finlay, pg. 478
Πηγές
Angold, Michael (2004). "The Byzantine Empire, 1025–1118". In Luscombe, David; Riley-Smith, Jonathan (eds.). The New Cambridge Medieval History, Volume 4, c.1024–c.1198, Part 2. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 217–253. ISBN 9781139054034.
Cheynet, J.-C.; Vannier, J.-F. (2003). "Les Argyroi" (PDF). Zbornik Radova Vizantološkog Instituta (in French). 40: 57–90. doi:10.2298/ZRVI0340057C. ISSN 0584-9888. Archived from the original (PDF) on 2011-07-23.
This article incorporates text from a publication now in the public domain: Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Romanus". Encyclopædia Britannica. Vol. 23 (11th ed.). Cambridge University Press. pp. 583–584.
Duggan, Anne J., ed. (1997). Queens and Queenship in Medieval Europe. Rochester: The Boydell Press. ISBN 978-0-85115-657-6.
Finlay, George (1853). History of the Byzantine Empire: from 716 to 1057. Edinburgh. OCLC 906577940.
Garland, Lynda (1999). Byzantine Empresses: Women and Power in Byzantium AD 527–1204. London, New York: Routledge. ISBN 978-0-415-61944-8.
Norwich, John (1991). Byzantium: the Apogee. London: Penguin. ISBN 978-0-670-80252-4.
Ostrogorsky, George (1957). History of the Byzantine State. Translated by Hussey, Joan. New Brunswick: Rutgers University Press. OCLC 2221721.
Ostrogorsky, George (1969) [1957]. History of the Byzantine State. Translated by Hussey, Joan. New Brunswick: Rutgers University Press. ISBN 978-0-8135-0599-2.
Patlagean, Évelyne (2007). Un Moyen Âge Grec: Byzance, IXe–XVe siècle (in French). Paris, France: Albin Michel. ISBN 978-2-226-17110-8.
Sewter, Edgar Robert Ashton, ed. (1966). The Chronographia of Michael Psellus. New Haven, Connecticut: Yale University Press. OCLC 314287374.
Shepard, Jonathan (2010). "Battle of Azaz". In Rogers, Clifford J. (ed.). The Oxford Encyclopedia of Medieval Warfare and Military Technology. Vol. 1. Oxford University Press. p. 102. ISBN 978-0-19-533403-6.
Stevenson, William B. (1968). Tanner, J.R.; Previte-Orton, C.W.; Brooke, Z.N. (eds.). The Cambridge Medieval History:The Contest of Empire and Papacy. Vol. V. Cambridge University Press. OCLC 1001099260.
Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society. Stanford, California: Stanford University Press. ISBN 0-8047-2630-2.
Wortley, John, ed. (2010). John Skylitzes: A Synopsis of Byzantine History, 811–1057. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-76705-7.
Zakkar, Suhayl (1971). The Emirate of Aleppo: 1004–1094. Aleppo: Dar al-Amanah. OCLC 977126570.
Michael Psellus, Chronographia.
Kazhdan, Alexander, ed. (1991), "Romanos III Argyros", Oxford Dictionary of Byzantium, p. 1807, ISBN 978-0-19-504652-6
Σχόλια