Μάχη της Ρεντίνας, 15 Ιουνίου 1821

Το Λάβαρο των Μακεδόνων στη Μάχη της Ρεντίνας το 1821.

Κατά τη μεγάλη Επανάσταση του 1821, η φλόγα της ελευθερίας άναψε και στη Μακεδονία. Στα Στενά της Ρεντίνας, στην Κεντρική Μακεδονία, έγινε μία από τις πιο σημαντικές μάχες του μακεδονικού αγώνα: η Μάχη της Ρεντίνας, όπου οι γενναίοι Έλληνες Μακεδόνες ύψωσαν το λάβαρο της επανάστασης ενάντια στα οθωμανικά στρατεύματα.

Η επίσημη έναρξη της επαναστατικής δράσης στη Μακεδονία έγινε στις 17 Μαΐου του σωτηρίου έτους 1821, μέσα στον αγιορείτικο περίβολο, στην Ιερά Μονή Εσφιγμένου. Εκεί, κατά τη διάρκεια μιας ιεράς δοξολογίας, έγινε η συμβολική και πνευματική ανακήρυξη της Επανάστασης, υπό την αρχιερατική ευλογία του Μητροπολίτη Μαρωνείας Κωνστάντιου, που αναδείχθηκε πνευματικός ηγέτης και συμπαραστάτης στον απελευθερωτικό αγώνα.

Ο ίδιος ο Κωνστάντιος, αφήνοντας πίσω τα εκκλησιαστικά του καθήκοντα, στάθηκε συμπαραστάτης και συναγωνιστής του αρχηγού των μακεδονικών δυνάμεων, Εμμανουήλ Παππά. Μαζί με τα επαναστατικά σώματα πέρασαν τον ισθμό του Αγίου Όρους, προχώρησαν στην Ιερισσό και τα Μαδεμοχώρια, μεταφέροντας το πνεύμα της αντίστασης στον λαό.

Στη Μάχη της Ιερισσού, οι Έλληνες επαναστάτες υπό την ηγεσία του Εμμανουήλ Παππά προκάλεσαν σοβαρό πλήγμα στις οθωμανικές δυνάμεις, νικώντας τον στρατό του Γιουσούφ πασά. Αυτή η νίκη ενέπνευσε θάρρος και πίστη στον αγωνιζόμενο λαό της Μακεδονίας και αποτέλεσε προοίμιο των αγώνων που ακολούθησαν, με πιο σημαντική στιγμή την ηρωική αντίσταση στα Στενά της Ρεντίνας.

Τα Στενά της Ρεντίνας, γνωστά και ως Μακεδονικά Τέμπη ή Κοιλάδα των Κλεφτών, αποτελούν μια στρατηγικής σημασίας φυσική δίοδο ανάμεσα στα όρη Χολομώντα και Κερδύλια, στη βόρεια Ελλάδα. Η κοιλάδα αυτή εκτείνεται από τα δυτικά, ξεκινώντας κοντά στο χωριό Ρεντίνα πλησίον της λίμνης Βόλβης, και καταλήγει ανατολικά στον Στρυμονικό κόλπο.

Η Μάχη της Ρεντίνας (15 Ιουνίου 1821)

Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, όταν η φλόγα της ελευθερίας άρχισε να φωτίζει και τα πιο απομακρυσμένα μέρη της Ελλάδας, η Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν έμεινε αδρανής. Ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β΄, ανήσυχος από την εξάπλωση της επανάστασης, διέταξε να κατασταλεί άμεσα το κίνημα στη Νότια Ελλάδα. Έστειλε γι’ αυτό τον στρατηγό Μεχμέτ Μπαϊράμ πασά, επικεφαλής μεγάλου στρατού από τη Μικρά Ασία, για να περάσει μέσω Θράκης και Μακεδονίας και να καταπνίξει την εξέγερση στον ελληνικό κορμό.

Καθώς προχωρούσε στον δρόμο του, ο Μπαϊράμ πασάς έλαβε έκκληση για βοήθεια από τον Γιουσούφ μπέη της Θεσσαλονίκης, που είχε βρεθεί σε δύσκολη θέση εξαιτίας της επανάστασης στη Χαλκιδική. Ο Σουλτάνος άλλαξε τα αρχικά του σχέδια και διέταξε τον Μπαϊράμ να κατευθυνθεί προς τη Χαλκιδική, ώστε να καταστείλει γρήγορα το εκεί επαναστατικό κίνημα.

Την ίδια στιγμή, οι Έλληνες επαναστάτες χωρίστηκαν σε δύο βασικές ομάδες. Ο μεγαλύτερος όγκος, υπό την ηγεσία του Εμμανουήλ Παπά, κατευθύνθηκε προς τον Πολύγυρο για να ενισχύσει τις δυνάμεις και να αναζωπυρώσει την αντίσταση. Παράλληλα, ο Μητροπολίτης Μαρωνείας Κωνστάντιος, επικεφαλής μικρής αλλά αποφασισμένης δύναμης, πήρε την πρωτοβουλία να αποκλείσει τα στρατηγικά Στενά της Ρεντίνας, θέλοντας να διακόψει την επικοινωνία των οθωμανικών δυνάμεων που προχωρούσαν από την Ανατολή προς την ελληνική ενδοχώρα.

Η μάχη ξεκίνησε στις 15 Ιουνίου 1821 μέσα στα Στενά της Ρεντίνας. Ο Μπαϊράμ πασάς, με στρατό που αριθμούσε 20.000 πεζούς και 3.000 ιππείς, επιτέθηκε στις ελληνικές θέσεις. Οι λίγες εκατοντάδες μαχητές του Κωνστάντιου πολέμησαν με γενναιότητα, αλλά δεν άντεξαν απέναντι στην αριθμητική και οπλική υπεροχή των Οθωμανών και αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν.

Οι επιζώντες έφυγαν προς τη βόρεια Χαλκιδική, όπου και ανασυντάχθηκαν. Σύντομα οχυρώθηκαν στα Στενά της Ποτίδαιας, τα οποία μετέτρεψαν σε φρούριο αντίστασης. Από εκεί εξαπέλυσαν σειρά επιθέσεων που, παρά τις δύσκολες συνθήκες, προκάλεσαν σημαντικές απώλειες στον στρατό του Μπαϊράμ πασά και τον ανάγκασαν σε προσωρινή υποχώρηση, δίνοντας έτσι πολύτιμο χρόνο για την ανακοπή της προέλασης των Οθωμανών.

Έτσι, αν και η Μάχη της Ρεντίνας τελείωσε με την υποχώρηση των Ελλήνων, έμεινε στην ιστορία ως παράδειγμα στρατιωτικού θάρρους και αυτοθυσίας, δείχνοντας τη σιδερένια θέληση των Μακεδόνων για ελευθερία.

Σημασία της Μάχης και Οθωμανικά Αντίποινα

Η έκβαση της Μάχης της Ρεντίνας υπήρξε δυσμενής για τους Έλληνες επαναστάτες, πλην όμως η αξία αυτής δεν μειώνεται, διότι με τη γενναία τους αντίσταση επετεύχθη σημαντική καθυστέρηση της οθωμανικής προέλασης προς τη Νότιο Ελλάδα. Η επιβράδυνση αυτή επέτρεψε την ανασύνταξη και οργάνωση των ελληνικών δυνάμεων σε κρίσιμο σημείο του αγώνα.

Ωστόσο, η ήττα αυτή προκάλεσε σφοδρή οργή και εκδίκηση από μέρους των οθωμανικών δυνάμεων, οι οποίες εκδηλώθηκαν με βαρύτατα αντίποινα κατά του άμαχου πληθυσμού της περιοχής. Οι Τούρκοι, εκδικητικά και ανελέητα, προέβησαν σε σφαγές και λεηλασίες, αφανίζοντας δεκαπέντε χιλιάδες ψυχές και καίγοντας ολοσχερώς σαράντα δύο οικισμούς, αφήνοντας πίσω τους έρημο και ματωμένο το τοπίο της Μακεδονίας.