Βασίλης Διαμαντόπουλος

Ο Βασίλης Διαμαντόπουλος (Πειραιάς 15 Νοεμβρίου 1920 – 5 Μαΐου 1999) υπήρξε μία από τις πλέον εξέχουσες μορφές του ελληνικού θεάτρου στον 20ό αιώνα· ηθοποιός υψηλού κύρους και δάσκαλος της υποκριτικής τέχνης, διέγραψε μια πορεία πλούσια και πολυσήμαντη, αφήνοντας ανεξίτηλο το αποτύπωμά του τόσο στη θεατρική σκηνή όσο και στην καλλιτεχνική διαμόρφωση του νεοελληνικού πολιτισμού.

Από τα πρώιμα βήματά του αναγνωρίστηκε ως ένας ερμηνευτής με σπάνιο εκφραστικό εύρος, ικανός να υπηρετήσει με την ίδια εμβρίθεια και αλήθεια τόσο το αρχαίο δράμα όσο και το σύγχρονο ελληνικό ή ξένο θεατρικό έργο. Πάντοτε περιστοιχισμένος από κορυφαίους δημιουργούς και πρωταγωνιστές της εποχής του, υπήρξε σταθερός συνοδοιπόρος των μεγάλων επιτευγμάτων του ελληνικού θεάτρου του 20ού αιώνα.

Η κινηματογραφική του παρουσία, αν και αριθμητικά περιορισμένη, έφερε πάντοτε το στίγμα του ουσιαστικού ηθοποιού, αυτού που καλείται να προσδώσει βαρύτητα και ερμηνευτικό κύρος σε ρόλους απαιτητικούς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η πρώτη ενσάρκωση του ρόλου του υπουργού Μαυρογυαλούρου στο έργο των Σακελλάριου – Γιαννακόπουλου Ανώμαλος Προσγείωσις, το 1950 στο Θέατρο Τέχνης· ένας ρόλος που λίγα χρόνια αργότερα γνώρισε κινηματογραφική δόξα ως Υπάρχει και Φιλότιμο, με τον Λάμπρο Κωνσταντάρα.

Ο Βασίλης Διαμαντόπουλος γεννήθηκε στον Πειραιά στις 15 Νοεμβρίου 1920. Πρωτοεμφανίστηκε στον πνευματικό ορίζοντα με σπουδές στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όμως σύντομα στράφηκε στην τέχνη του θεάτρου, αποφοιτώντας από τις δραματικές σχολές του Εθνικού Θεάτρου και του Θεάτρου Τέχνης.

Το θεατρικό του ντεμπούτο πραγματοποιήθηκε το 1942, στην εμβληματική παράσταση της Αγριόπαπιας του Ίψεν, με την οποία το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν εγκαινίασε τη λειτουργία του στο θέατρο «Αλίκης». Εκεί, ο Διαμαντόπουλος υπηρέτησε το θέατρο έως το 1949, ερμηνεύοντας περισσότερους από τριάντα ρόλους που τον καθιέρωσαν ως πρωταγωνιστή. Ξεχωρίζουν οι συμμετοχές του σε έργα των Πιραντέλο, Ίψεν, Τσέχοφ, Μίλερ, Τενεσί Ουίλιαμς, Λόρκα, Ξενόπουλου, Ο’Νιλ και Πρίσλεϊ.

Ακολούθησε συνεργασία με σημαντικούς θιάσους της εποχής, όπως αυτός της Κατερίνας, ενώ το 1950 εντάχθηκε στο δυναμικό του Εθνικού Θεάτρου. Εκεί πρωταγωνίστησε σε έργα όπως Ερρίκος Δ’, Άνθρωποι και Ποντίκια, Τρεις Αδελφές, Αγία Ιωάννα, με πολλαπλές από αυτές τις παραστάσεις να φέρουν την υπογραφή του Κάρολου Κουν στη σκηνοθεσία.

Καθοριστικής σημασίας για την πορεία του υπήρξε η ίδρυση του προσωπικού του «Νέου Θεάτρου» το 1958. Σε αυτόν τον θεατρικό οργανισμό, με τη Μαρία Αλκαίου στο πλευρό του, ανέβασε έργα-σταθμούς όπως το Παραμύθι χωρίς Όνομα του Καμπανέλλη, το θρυλικό Τα Δέντρα Πεθαίνουν Όρθια του Κασόνα, το Φιόρο του Λεβάντε του Ξενόπουλου, τον Γαλιλαίο του Μπρεχτ και το Σαββάτο, Κυριακή, Δευτέρα του Εντουάρντο ντε Φιλίππο. Η ερμηνεία του ως Μπετόβεν στο έργο Αθάνατη Πολυαγαπημένη του Ρούσσου έμεινε χαραγμένη στη μνήμη του κοινού και της κριτικής.

Η περίοδος της δικτατορίας ανέστειλε τη δημιουργική του πορεία στην Ελλάδα. Ο ίδιος επέλεξε την αυτοεξορία στο Παρίσι και επέστρεψε το 1970. Με την επιστροφή του, συνεργάστηκε με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος και ίδρυσε με τον Γιώργο Μιχαλακόπουλο το «Θέατρο Σάτιρα», συμβάλλοντας στην ανανέωση της σκηνής και της πολιτικής σάτιρας.

Ιδιαίτερη θέση στην καρδιά του ελληνικού κοινού κατέχει η συμμετοχή του στην τηλεοπτική σειρά Εκείνος και... Εκείνος, με τον Γιώργο Μιχαλακόπουλο, σε σενάριο Κώστα Μουρσελά· σειρά που εξέπεμπε λεπτούς πολιτικούς υπαινιγμούς και λειτούργησε ως μορφή έμμεσης αντίστασης.

Αργότερα, περιοδεύοντας στην Ελλάδα, σημείωσε επιτυχία με την πολιτική επιθεώρηση Ω, τι κόσμος, μπαμπά (1973), αλλά και με έργα των Φάιφερ και Ντίρενματ. Το δραματολόγιό του εμπλουτίστηκε με ερμηνείες σε έργα των Πίντερ, Μολιέρου, Αριστοφάνη, Γκόρκι, Ευριπίδη, Τολστόι και Ντάριο Φο, σε σκηνοθεσίες σημαντικών Ελλήνων δημιουργών όπως ο Βολανάκης, ο Μιχαηλίδης, ο Γιαννόπουλος και ο Τριβιζάς.

Ο Βασίλης Διαμαντόπουλος δεν υπήρξε μόνο σπουδαίος ηθοποιός· υπήρξε και παιδευτής. Με τη μακρά πορεία του και τη σταθερή προσήλωσή του στην υψηλή αισθητική και ηθική του θεάτρου, συνέβαλε στη διαμόρφωση γενεών ηθοποιών και θεατρόφιλων. Τιμήθηκε με τον Χρυσό Σταυρό του Γεωργίου Α’ για την προσφορά του στις τέχνες και έμεινε στην ιστορία ως ένας από τους τελευταίους μεγάλους δασκάλους της ελληνικής σκηνής.

Το έργο και το ήθος του αποτελούν έως σήμερα σημείο αναφοράς για το ελληνικό θέατρο· μία ζωντανή παρακαταθήκη ευγένειας, συνέπειας και υψηλής τέχνης.

Φιλμογραφία

Έτος Τίτλος Ρόλος

1948 Μαρίνος Κοντάρας Γρηγόρης Φουσέκης

1949 Τελευταία αποστολή συνταγματάρχης Μιλτιάδης Μαρέλης

1954 Νυχτερινή περιπέτεια Διαμαντής Νικολάου

1956 Η αρπαγή της Περσεφόνης Δίας

1957 Το αμαξάκι θαμώνας μπαρ

1957        Της νύχτας τα καμώματα Στέλιος

1959 Ερωτικές ιστορίες Βασίλης

1959        Να πεθερός, να μάλαμα! Ανδρέας Δελλής

1961 Ο θάνατος θα ξανάρθει επιθεωρητής Φοξ

1962 Το ταξίδι Μανώλης

1962        Νόμος 4000 Καθηγητής αρχαίων ελληνικών, Ανδρέας Οικονόμου

1962        Ψηλά τα χέρια Χίτλερ Ανέστης

1963 Αφοσίωση πατέρας Έλλης

1964 Μια βδομάδα στον παράδεισο Αρίστος

1967 Ο δρόμος της Κορίνθου πλούσιος Αθηναίος

1970 Η ομολογία πολιτικός σύμμαχος

1973 Ο Ρομπέν των Δασών πρίγκιπας Ιωάννης 

1977 Ο τοίχος κρατούμενος

1978 Οι τεμπέληδες της εύφορης κοιλάδας πατέρας

1979 Το χαμόγελο της Πυθίας ταγματάρχης

1980 Ο γυρολόγος πατέρας

1980        Ελευθέριος Βενιζέλος 1910-1927 Απόστολος

1981 Μάθε παιδί μου γράμματα Περικλής Παπαχριστοφόρου

1982 Το κόκκινο τρένο συνταγματάρχης

1983 Χωρίς μάρτυρες υπαστυνόμος Λουκάς Χαριδήμος

1987 Τα παιδιά της χελιδόνας Σπύρος

1991 Ισημερία δάσκαλος

1996 Καβάφης Κωνσταντίνος Καβάφης

1996        Μπίζνες στα Βαλκάνια θαμώνας μπαρ

1997 Το παλτό

Θέατρο

1942 Σουάνεβιτς

1942        Το πρώτο έργο της Φάννυ

1943 Η αγριόπαπια

1946 Εμείς και ο χρόνος

1946        Για ένα κομμάτι γης

1946        Ο γάμος της Μπάρμπαρα - Στις θάλασσες του Βορρά

1947 Το φιόρο του Λεβάντε (θέατρο)

1947        Ο ανακριτής έρχεται

1947        Πόθοι κάτω από τις λεύκες

1947        Ήταν όλοι τους παιδιά μου

1948 Υπόθεση Ουίσλο

1948        Λεωφορείο ο πόθος

1948        Αχ, αυτά τα φαντάσματα

1950 Ερρίκος Δ'

1952 Οι εκατομμυριούχοι της Νάπολης

1953 Ο άνθρωπος, το κτήνος και η αρετή

1954 Ρωμαίος και Ιουλιέτα

1954        Οι βλαβερές συνέπειες του καπνού

1956 Χειμωνιάτικο παραμύθι

1958 Παραμύθι χώρις όνομα

1959 Τα δέντρα πεθαίνουν όρθια

1961 Γαλιλαίος

1978 Η δωδέκατη νύχτα του κυρίου Σαίξπηρ

1985 Βαζελλήνιδες, Βαζέλληνες

1989 Βαλπόνε

1993 Ανάκριση

Τηλεοπτικό θέατρο

1966 Αυτός και το παντελόνι του ΕΙΡΤ

1972 Το μονόπρακτο της Πέμπτης ΥΕΝΕΔ

1975 Θαλασσινά δράματα ΥΕΝΕΔ

1978 Σφήκες ΕΡΤ

1989 Ένα κάρο μέσα στο σαλόνι ΕΤ1

Τηλεοπτικές σειρές

1971-1974 Άγνωστος Πόλεμος ΥΕΝΕΔ

1972-1974 Εκείνος και εκείνος ΕΙΡΤ

1974 Το άδειο σπίτι ΥΕΝΕΔ

1976 Γαλήνη ΕΡΤ

1976        Από την κλειδαρότρυπα ΥΕΝΕΔ

1979 Ο συμβολαιογράφος ΕΡΤ

1981 Κίτρινος φάκελος

1982 Οι απόμαχοι

1982        Τα Λαυρεωτικά

1982        Ορκιστείτε παρακαλώ ΥΕΝΕΔ

1982        Άνθρωποι και ανθρωπάκια

1983 Από την ζωή των ανθρώπων ΕΡΤ2

1984 Χατζημανουήλ ΕΡΤ

1984        Βραδιά επιθεώρησης

1985 Μικρές αγγελίες ΕΡΤ2

1985        Χαίρε Τάσο Καρατάσο ΕΡΤ

1986 Κεφαλονίτικες ιστορίες

1987 Σιγά, η πατρίδα κοιμάται ΕΤ1

1987        Αλέξανδρος Δελμούζος ΕΤ2

1989 Βίος και πολιτεία του Χαράλαμπου Κ ΕΡΤ

1990 Η δε πόλις ελάλησεν ΕΤ1

1990        Πέρα από τον ορίζοντα

1991 Εκμέκ παγωτό MEGA

1994 Το γελοίον του πράγματος ΑΝΤ1

1998 Η αγάπη άργησε μια μέρα ΕΤ1

1998        Νίκος Καζαντζάκης: αναζητώντας τον Θεό

1999 Μπίζνες στα Βαλκάνια

Εκπομπές

1973 Ένας Άη Βασίλης της πεντάρας ΕΙΡΤ

1985 Είκοσι χρόνια τηλεόραση ΕΡΤ2