Στέλιος Περπινιάδης

Ο Στέλιος Περπινιάδης (Τήνος, 14 Μαΐου 1899 - Αθήνα, 4 Σεπτεμβρίου 1977), γνωστός καλλιτεχνικά ως Στελλάκης, υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του ελληνικού λαϊκού και ρεμπέτικου τραγουδιού, ερμηνευτής, οργανοπαίκτης και συνθέτης. Η πορεία του, εκτεινόμενη από τη δεκαετία του 1920 έως τα μέσα του 20ού αιώνα, σφράγισε ανεξίτηλα το ηχητικό τοπίο της ελληνικής αστικής λαϊκής μουσικής.

Πρώτα χρόνια

Γεννήθηκε στην Τήνο ως το ενδέκατο παιδί της οικογένειας, από τα οποία επιβίωσαν μόλις τρία. Ο πατέρας του καταγόταν από την Τήνο και η μητέρα του από τη Χίο. Από πολύ νωρίς ακολούθησε την οικογένειά του σε διαδοχικές μεταναστεύσεις: πρώτα στην Αλεξάνδρεια (1900–1906) και κατόπιν στην Κωνσταντινούπολη (1906–1919). Τα παιδικά του χρόνια ήταν σκληρά· βοηθούσε στο φούρνο του πατέρα του, μοιράζοντας ψωμί και παραμελώντας τη σχολική του φοίτηση. Η φωνή του ωστόσο, ξεχώριζε ήδη από τις παιδικές ψαλμωδίες στις εκκλησίες της Πόλης.

Το 1919 κατατάχθηκε στον ελληνικό στρατό και συμμετείχε στη Μικρασιατική Εκστρατεία, όπου και τραυματίστηκε. Παρέμεινε στη Σμύρνη μέχρι την καταστροφή του 1922 και στη συνέχεια μετεγκαταστάθηκε προσωρινά στη Χίο, για να καταλήξει στον Πειραιά – το μεγάλο αστικό χωνευτήρι του προσφυγικού ελληνισμού.

Η είσοδος στη μουσική σκηνή

Η πρώτη του επαφή με τον επαγγελματικό χώρο του τραγουδιού σημειώνεται το 1925, όταν ο μουσικός Μανώλης Μαργαρώνης, μαγεμένος από τη φωνή του, του προσφέρει την πρώτη του κιθάρα και τον βοηθά να εμφανιστεί σε μικρά πάλκα του Πειραιά. Το 1929 θα έρθει η καθοριστική στροφή, όταν ο Παναγιώτης Τούντας του εμπιστεύεται τραγούδια, μεταξύ αυτών και τον περίφημο «Ποδονίφτη». Η επιτυχία των πρώτων του ηχογραφήσεων τον οδηγεί σε συμβόλαιο με τη δισκογραφική εταιρεία Columbia, γεγονός σπάνιο για την εποχή.

Δισκογραφική και καλλιτεχνική ακμή

Η περίοδος 1930–1955 αποτελεί την κορύφωση της καριέρας του. Ο Στελλάκης έγινε η φωνή της μικρασιατικής σχολής, με ρεπερτόριο που περιλάμβανε αμανέδες, λαϊκά, ρεμπέτικα και καντάδες. Η φωνή του χαρακτηριζόταν από καθαρότητα, εκφραστικότητα και βαθιά εσωτερικότητα.

Η σπουδαιότητά του δεν περιορίζεται στην ερμηνεία: διακρίθηκε και ως σεγόντο (δεύτερη φωνή), σε δεκάδες ηχογραφήσεις, ακόμα και ανώνυμα, με σεμνότητα και ευγένεια σπάνια στον χώρο. Χαρακτηριστικό είναι το περιστατικό του 1938, όταν, παρόντας τυχαία στην ηχογράφηση του Μάρκου Βαμβακάρη («Νόστιμη Μαυροματού»), προσφέρθηκε να συνοδεύσει χωρίς αμοιβή ή αναγνώριση, καθώς δεσμευόταν από συμβόλαιο με την Columbia.

Συνεργασίες

Η καλλιτεχνική του πορεία συνοδεύτηκε από συνεργασίες με τους σημαντικότερους δημιουργούς και ερμηνευτές της εποχής του. Στους συνθέτες και μουσικούς που εμπιστεύτηκαν τη φωνή του περιλαμβάνονται:

Π. Τούντας, Γ. Τσαούς, Κ. Σκαρβέλης, Κ. Καρίπης, Δ. Σέμσης, Β. Παπάζογλου, Σπ. Περιστέρης, Β. Τσιτσάνης, Στ. Χρυσίνης, Μπαγιαντέρας, Γ. Παπαϊωάννου, Γρ. Ασίκης, Στ. Καρακάσης, Κ. Κανούλας, Μ. Γενίτσαρης, Μ. Χιώτης, Γ. Μητσάκης κ.ά.

Ως ντουετίστας, συνεργάστηκε με: Ιωάννα Γεωργακοπούλου, Μαρίκα Νίνου, Στράτο Παγιουμτζή, Σωτηρία Μπέλλου, Ρόζα Εσκενάζυ, Σοφία Χασκίλ, Γιώτα Λύδια, Γιώργο Κάβουρα, Δημήτρη Περδικόπουλο, μεταξύ άλλων.

Ήθος και επιρροή

Παρά τη φήμη του, ο Στελλάκης ξεχώρισε για τη σεμνότητα και τον επαγγελματισμό του. Δε δίστασε ποτέ να υποστηρίξει καλλιτέχνες λιγότερο γνωστούς, ούτε να περάσει στο περιθώριο του μικροφώνου για να δώσει χώρο σε νέες φωνές.

Ο Μπαγιαντέρας τον χαρακτήρισε «κορυφαίο των κορυφαίων, θεό της φωνής», περιγράφοντας εύγλωττα τη θέση του στο λαϊκό μας πεντάγραμμο. Ο Περπινιάδης θεωρείται σήμερα θεμέλιος λίθος της μετεξέλιξης του ρεμπέτικου και πρότυπο φωνής για μεταγενέστερους ερμηνευτές.

Προσωπική ζωή και κληρονομιά

Από την οικογένειά του προήλθε και ο γιος του Βαγγέλης Περπινιάδης, επίσης γνωστός τραγουδιστής του λαϊκού ρεπερτορίου.

Ο Στέλιος Περπινιάδης έφυγε από τη ζωή στις 4 Σεπτεμβρίου 1977 στην Αθήνα. Άφησε πίσω του μια πολιτισμική παρακαταθήκη ανεκτίμητης αξίας – όχι μόνο ως ερμηνευτής, αλλά ως πρόσωπο με ήθος, τεχνική αρτιότητα και βαθιά αίσθηση της συλλογικότητας στον καλλιτεχνικό χώρο.

Ενδεικτική Δισκογραφία Περπινιάδη – Singles & EPs

1. Αεροπλάνο Θα Πάρω / Καλλιοπάκι
   Ροζίτα Εσκενάζη – Στελλάκης Περπινιάδης
   Shellac, 10", 78 RPM
   Columbia D.G. 454 – 1932

2. Μάγα Μ’ Έκαψες / Δυο Γυφτοπούλες
   Ρόζα Σχινάζη – Στελλάκης Περπινιάδης
   Shellac, 12", 78 RPM, Blue
   Columbia G-56328-F – 1933

3. Τράβα Ρε Αλάνη / Αγιάτρευτος Καϋμός
   Shellac, 10", 78 RPM
   Columbia D.G. 2035 – 1934

4. Αργιλές / Ο Νικοκλάκιας
   Ευάγ. Παπάζογλου – Στελλάκης Περπινιάδης
   Shellac, 10", 78 RPM
   Columbia D.G. 494 – 1934

5. Οι Λαχανάδες / Η Μπαμπέσα
   Ε. Παπάζογλου – Στελλάκης Περπινιάδης
   Shellac, 10", 78 RPM
   Columbia D.G. 2041 – 1934

6. Πειραιώτικος Μανές / Σαμπάχ Μανές
   Shellac, 10", 78 RPM
   Columbia D.G. 6112 – 1934

7. Τεχνίτης Και Κατεργάρης / Αλανιάρα Και Παραλυμένη
   Βαγγέλης Παπάζογλου – Στελλάκης Περπινιάδης
   Shellac, 10", 78 RPM
   Columbia D.G. 6119 – 1934

8. Βάλε Με Στην Αγκαλιά Σου / Αγιοθοδωρίτισσα
   Ευάγγ. Παπάζογλου – Στελλάκης Περπινιάδης
   Shellac, 10", 78 RPM
   Columbia D.G. 6033 – 1935

9. Τσακωτό Τον Έπιασε / Παντρεύομαι Για Το Γινάτι Σου
   Shellac, 10", 78 RPM
   Columbia D.G. 6145 – 1935

10. Παντρεύεται Στα Ξένα / Όταν Περνάς Γιατί
    Ρίτα Αμπατζή – Στελλάκης Περπινιάδης
    Columbia – 1937

11. Ωραία Αιγιώτισσα / Κοριτσάκια Του Καιρού Σας
    Δ. Περδικόπουλος – Στελλάκης Περπινιάδης
    Shellac, 10", 78 RPM
    His Master's Voice A.O. 2450 – 1937

12. Γιάννη Μου 'Σπασες Τη Στάμνα / Σπάστα Φως Μου Για Τα Μένα
    Ρόζα Εσκενάζυ – Σ. Περπινιάδης / Ρίτα Αμπατζή
    Shellac, 12", 78 RPM
    Orthophonic S-725 – 1937

13. Σ’ Έχω Βαρεθεί / Για Την Απονιά Σου
    Στελλάκης Περπινιάδης – Ρόζα Εσκενάζυ – Σταύρος Παντελίδης
    Shellac, 10", 78 RPM
    Columbia DT 114 – 1937

14. Το Κορίτσι Με Τα Ράσα / Η Φρόσω
    Σ. Περπινιάδης / Δ. Περδικόπουλος
    Columbia – 1938

15. Με Τις Μυρωδιές Σου / Γιατί Μικρούλα Μου
    Ε. Παγιουμτζής – Στ. Περπινιάδης
    Shellac, 10", 78 RPM
    Columbia D.G. 6343 – 1938

16. Θα Κλέψω Μια Μελαχροινή / Εσύ Τα Φταις
    Στράτος – Στελλάκης
    Shellac, 10", 78 RPM
    His Master's Voice AO. 2480 – 1938

17. Απ’ Το Μαρόκο Η Εσμέ / Άλλαξε Μαριώ Μου Γνώμη
    Στελλάκης – Καλλέλη – Στράτος
    Shellac, 10", 78 RPM
    Orthophonic S-582 – 1939

18. Βαγγελίτσα
    Shellac, 10", 78 RPM
    Columbia D.G. 6440 – 1939

19. Φίνο Ακρογιάλι / Νταίζυ
    Στράτος – Στ. Περπινιάδης / Τσιτσάνης
    Shellac, 10", 78 RPM
    Columbia D.G. 6479 – 1939

20. Πρέπει Να Σ’ Αφήσω / Μυστικό Να Τώχης Πρέπει
    Ρίτα Αμπατζή – Στελλάκης
    Columbia – 1939

21. Το Ελενάκι / Μικρή Μου Πεισματάρα
    Νότα Καλλέλη – Στελλάκης Περπινιάδης
    Shellac, 10", 78 RPM
    Columbia D.G. 6466 – 1939

22. Καλόκαρδή Μου Ντίνα / Θέλω Σπίτι Και Λεφτά
    Στράτος – Στελλάκης
    Shellac, 10", 78 RPM
    Orthophonic S-568 – 1940

23. Με Γυναίκες Μην Τραβιέσαι / Αθηναΐσσα
    Β. Τσιτσάνης – Στράτος – Στελλάκης
    Columbia – 1946

24. Ο Ζέπος / Γιαχαμπίμπι
    Οδ. Μοσχονάς – Στελλάκης
    Shellac, 10", 78 RPM
    His Master's Voice AO. 2706 – 1946

25. Αραπίνες / Ζητιάνος
    Βασίλης Τσιτσάνης – Ιωάννα Γεωργακοπούλου – Στελλάκης Περπινιάδης
    Shellac, 10", 78 RPM