Η Μάχη των Ασπρογείων (Στρέμπενου), 29 Μαΐου 1906

Η Μάχη των Ασπρογείων (Στρεμπένου), που διεξήχθη στις 29 Μαΐου 1906, αποτελεί μία από τις πλέον ηρωικές και αιματηρές συγκρούσεις του Μακεδονικού Αγώνα. Έλαβε χώρα σε ύψωμα κοντά στο χωριό Στρέμπενο (σημερινά Ασπρόγεια) της επαρχίας Αμυνταίου.

Ιστορικό Πλαίσιο

Κατά την περίοδο αυτή, τα βουλγαρικά κομιτάτα ενίσχυαν τις επιθέσεις τους στην περιοχή των Ασπρογείων, με στόχο την εκδίωξη του ελληνικού στοιχείου. Η παρουσία ελληνικών σωμάτων στην περιοχή έγινε αντιληπτή από τους Βουλγάρους, οι οποίοι κάλεσαν τον Οθωμανικό στρατό να επέμβει.

Η Μάχη

Το ελληνικό σώμα, υπό την ηγεσία του Κρητικού Παύλου Γύπαρη και των οπλαρχηγών Γεώργιου Βολάνη (Καπετάν Μπολάνης), Γεώργιου Δικώνυμου-Μακρή και Γρηγόριου Βαϊνά, αριθμούσε περίπου 40 άνδρες. Αντιμετώπισαν μια τουρκική δύναμη που υπερείχε αριθμητικά, με εκτιμήσεις να αναφέρουν έως και 400 στρατιώτες.

Η μάχη κράτησε 14 ώρες, από τις πρώτες πρωινές μέχρι το βράδυ της 29ης Μαΐου 1906. Οι Έλληνες είχαν πλεονεκτική θέση σε ύψωμα (πιθανόν το λεγόμενο "Ύψωμα Πουρνάρι"), αλλά ήταν περικυκλωμένοι. Η άμυνα τους ήταν λυσσαλέα, με διαρκή εναλλαγή θέσεων, και χρήση κάθε φυσικού εμποδίου. Οπλαρχηγοί όπως ο Καπετάν Μπολάνης (Γεώργιος Βολάνης), ο Γρηγόριος Βαϊνάς, ο Γεώργιος Δικώνυμος-Μακρής και ο Γύπαρης φέρονται να ηγήθηκαν σε διαφορετικά σημεία του μετώπου.

Η έξοδος του Γύπαρη και του συναγωνιστή του Γιώργου Παληού, που διασώθηκαν μέσα από τουρκικές γραμμές, καταγράφηκε ως ανδραγάθημα.

Απώλειες και αποτελέσματα

Οι Έλληνες υπέστησαν βαριές απώλειες. Τουλάχιστον 15 Έλληνες Μακεδονομάχοι σκοτώθηκαν, αρκετοί τραυματίστηκαν ή συνελήφθησαν. Αντίθετα, οι απώλειες των Τούρκων ήταν συντριπτικές: 300 νεκροί και τουλάχιστον 4 αξιωματικοί, κατά επίσημες πληροφορίες που αναφέρει και ο οπλαρχηγός Καραμανώλης (Κατσίγαρης) σε επιστολή του. Αυτά τα στοιχεία περιήλθαν και στο Ελληνικό Προξενείο Μοναστηρίου.

Η μάχη αυτή είχε τεράστιο αντίκτυπο, ανέκοψε προσωρινά τις επιχειρήσεις των Βουλγάρων στην περιοχή, και ύψωσε το ηθικό των Ελλήνων της Δυτικής Μακεδονίας.

Αντίκτυπος

Ο ηρωισμός των Μακεδονομάχων στη μάχη αυτή εκτιμήθηκε ιδιαίτερα. Ο οπλαρχηγός Εμμανουήλ Κατσίγαρης - Καραμανώλης, σε επιστολή του προς τον Γύπαρη, ανέφερε:

"Αγαπητέ μου Καπετάν Παυλή, γνωρίζω καλώς τον χαρακτήρα σου και τα ευγενή και πατριωτικά σου αισθήματα... Σου γνωρίζω μόνον ότι η μάχη του Στρέμπενου επεσφράγισε το όνομά σου μεταξύ των ηρώων του 1821... Δεχθήτε παρακαλώ τα ειλικρινέστερά μου συγχαρητήρια, διότι εδοξάσατε τα ελληνικά όπλα, και αποδείξατε εις τους εχθρούς μας ότι υπάρχουν Έλληνες ακόμη."

Η μάχη αυτή θεωρείται ως μία από τις σημαντικότερες του Μακεδονικού Αγώνα, λόγω της διάρκειας, της σφοδρότητας και της ανισότητας των δυνάμεων. Αναπαραστάθηκε σε λιθογραφία από τον λαϊκό χαράκτη και ζωγράφο Σ. Χρηστίδη.

Η Μάχη των Ασπρογείων αποτελεί σύμβολο του ηρωισμού και της αυτοθυσίας των Ελλήνων Μακεδονομάχων στον αγώνα για την ελευθερία της Μακεδονίας.