Γιάννης Σμαραγδής

Ο Γιάννης Σμαραγδής γεννήθηκε στις 25 Απριλίου 1946 στις Γωνίες Μαλεβιζίου, κοντά στο Ηράκλειο Κρήτης. Μεγάλωσε στο Ηράκλειο και σπούδασε σκηνοθεσία αρχικά στη Σχολή Σταυράκου στην Αθήνα, ενώ συνέχισε τις σπουδές του στα Οπτικοακουστικά μέσα στο Πανεπιστήμιο Paris VIII στη Γαλλία.

Η πρώτη του κινηματογραφική δουλειά ήταν η μικρού μήκους ταινία Δύο τρία πράγματα... (1972, 12 λεπτών), η οποία τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο στο Ελληνικό Φεστιβάλ της Αθήνας και έλαβε τιμητική διάκριση στο Φεστιβάλ του Μόντρεαλ στον Καναδά.

Η πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους ήταν Το κελί (1975), η οποία βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και προβλήθηκε στο επίσημο πρόγραμμα του Φεστιβάλ του Κάρλοβι-Βάρι. Το 1983 ακολούθησε το Τραγούδι της επιστροφής, που εντάχθηκε στο επίσημο πρόγραμμα του Φεστιβάλ της Μόσχας και τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποιότητας από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Από το 1978 δραστηριοποιείται και στην τηλεόραση, ξεκινώντας ως ένας από τους βασικούς σκηνοθέτες της σειράς Η ΕΡΤ στη Βόρεια Ελλάδα. Το 1980 σκηνοθετεί την τηλεοπτική ταινία Καλή σου νύχτα, κυρ Αλέξανδρε, βασισμένη στον Παπαδιαμάντη, η οποία προβλήθηκε με μεγάλη επιτυχία από την ΕΤ1. Το 1985 ακολουθεί η σειρά Χατζημανουήλ, σε σενάριο του ίδιου και του Μιχάλη Γκανά. Η σειρά σημείωσε επιτυχία στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, προβαλλόμενη από ξένους τηλεοπτικούς σταθμούς. Το 1986 σκηνοθετεί το Χαίρε Τάσο Καρατάσο (13 επεισόδια), σε σενάριο του Γιώργου Αρμένη, για το οποίο τιμήθηκε με το βραβείο τηλεοπτικής σκηνοθεσίας.

Το 1987 παρουσιάζει τη σειρά ντοκιμαντέρ Μειδιώμεν καθ’ οδόν (13 επεισόδια) και το 1989 τη σειρά Σιγά... η πατρίδα κοιμάται (13 επεισόδια), που επίσης πωλήθηκε στο εξωτερικό. Το 1990 δημιουργεί 16 κινηματογραφικά δοκίμια υπό τον τίτλο Η δε πόλις ελάλησεν, αφιερωμένα στους Έλληνες ποιητές και τους τόπους που τους ενέπνευσαν. Η σειρά σημείωσε επιτυχία στο εξωτερικό και αγοράστηκε από πανεπιστήμια όπως το Harvard και το Boston College.

Το 1995 παρουσιάζει τον Καβάφη, ταινία μεγάλου μήκους που απέσπασε σημαντικά βραβεία στην Ελλάδα και προβλήθηκε σε διεθνή φεστιβάλ, μεταξύ αυτών του Βερολίνου και του Τορόντο. Η ταινία προβλήθηκε για χρόνια στις κινηματογραφικές αίθουσες της Γαλλίας.

Η διεθνής καταξίωση εδραιώνεται με την ταινία El Greco (2007), που γνώρισε εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία. Κέρδισε 8 βραβεία στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και είναι στην πέμπτη θέση του ελληνικού box office όλων των εποχών με περισσότερα από 760.000 εισιτήρια.

Ο Γιάννης Σμαραγδής έχει διδάξει ΜΜΕ στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, σενάριο και σκηνοθεσία σε σχολές κινηματογράφου, καθώς και στο Ελεύθερο Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών και στη Σχολή Σταυράκου.

Έχει εκδώσει τα βιβλία Γεωγραφία του μη ορατού (1995), Καβάφης – Λογοτεχνική μορφή του σεναρίου Καβάφης (1996) και το διήγημα Η ελαφίνα της πλατείας Χαλανδρίου (2006).

Στις 21 Οκτωβρίου 2024, εξελέγη τακτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών (European Academy of Sciences and Arts), γεγονός που τον καθιστά τον πρώτο Έλληνα σκηνοθέτη που τιμάται με αυτή την ακαδημαϊκή αναγνώριση.

Ήταν παντρεμένος με τη φιλόλογο Ελένη Σμαραγδή η οποία απεβίωσε.

Ο Αλέξανδρος Σμαραγδής είναι ο μοναχογιός του.

Βραβεία και Τιμητικές Διακρίσεις

2012 – Ψηφίστηκε στο ελληνικό διαδίκτυο ως ο πιο δημοφιλής καλλιτέχνης στην Ελλάδα για το έτος 2012.

2013 – Τιμήθηκε από τους μαθητές του 1ου Επαγγελματικού Λυκείου Άργους, οι οποίοι εγκαινίασαν το νέο τους στούντιο με την ονομασία

«Στούντιο Εικόνας και Ήχου Γιάννης Σμαραγδής».

2010 – Βραβείο Αριστείας από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Νεανικής Κινητικότητας στην Έρευνα και την Τεχνολογία, κατά την εκδήλωση

«Βραβεία Αριστείας – Έλληνες πρότυπα για τη νέα γενιά».

2012 – Ανακηρύχθηκε Επίτιμο Μέλος της Διεθνούς Επιτροπής Βραβείων Giuseppe Sciacca.

2013 – Ορίστηκε Διευθυντής Κινηματογράφου και Θεάτρου και Επικεφαλής της επιστημονικής έρευνας του αντίστοιχου τομέα

από το Διεθνές Ινστιτούτο Νομικών, Οικονομικών και Κοινωνικών Σπουδών ISGESI.

Καλοκαίρι 2008 – Βραβείο «Σοφίας» από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών για την ταινία Ελ Γκρέκο, στους Δελφούς.

2008 – Διεθνές Βραβείο Καλύτερου Σκηνοθέτη στον κόσμο «GIUSEPPE SCIACCA», στη Ρώμη – Ιταλία.

2008 – Βραβείο από το Euro-American Women’s Council στη Σάντα Μπάρμπαρα, Καλιφόρνια – ΗΠΑ.

2008 – Διεθνές Βραβείο Άρτεμις από το European-American Women’s Council.

2008 – Τιμητική Διάκριση στο Φεστιβάλ Maremetraggio στην Τεργέστη, Ιταλία.

2008 – Ψηφίστηκε Σκηνοθέτης της Χρονιάς στο περιοδικό STATUS.

Φιλμογραφία

Κινηματογράφος

Καποδίστριας (The Governor), 2025. Προετοιμάζεται η ταινία πάνω στην ζωή και το έργο του μεγάλου Έλληνα πολιτικού και οραματιστή, Ιωάννη Καποδίστρια. Πριν την έναρξη των γυρισμάτων, ο Γιάννης Σμαραγδής βραβεύτηκε με το 1ο διεθνές βραβείο Ιωάννης Καποδίστριας από την Ακαδημία Ελληνικών Βραβείων Τέχνης.

Καζαντζάκης (Kazantzakis), 2017

Ο Θεός αγαπάει το χαβιάρι, (God Loves Caviar), 2012

Ελ Γκρέκο (El Greco), 2007

Καβάφης, (Cavafy), 1996

Το τραγούδι της επιστροφής, 1983

Κελί μηδέν, 1975

Τηλεόραση - ντοκιμαντέρ

Αναφορά στον Καποδίστρια (ντοκιμαντέρ), 2021

Αναζητώντας τον Ιωάννη Βαρβάκη (ντοκιμαντέρ), 2009

Σπύρος Λούης (δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ), 2004

Χριστιανικά Μνημεία (ντοκιμαντέρ), 2004

Τα Χαϊδεμένα παιδιά (τηλεοπτική σειρά) 2001

Η Δε Πόλις Ελάλησεν (σειρά 32 ντοκιμαντέρ), 1993

Μειδιώμεν καθ'οδόν (σειρά, ντοκιμαντέρ) 1989

Χαίρε Τάσο Καρατάσο ( Τηλεοπτική σειρά 13 επεισοδίων) (Ave Taso Karatasso), 1987

Χατζημαννουήλ (τηλεοπτική σειρά 13 επεισοδίων), 1985

Καλή σου Νύχτα κυρ’ Αλέξανδρε... (τηλεταινία), 1981

Δύο τρία πράγματα. (ταινία μικρού μήκους), 1972

Σενάρια

1972 – Δύο τρία πράγματα...

Είδος: Ταινία μικρού μήκους

Περιγραφή: Πρωτότυπο σενάριο και σκηνοθεσία από τον Σμαραγδή. Η ταινία απέσπασε το Α' Βραβείο στο Φεστιβάλ Δράμας και τιμητική διάκριση στο Φεστιβάλ Μόντρεαλ.

1975 – Το Κελί

Είδος: Ταινία μεγάλου μήκους

Περιγραφή: Πρωτότυπο σενάριο που συνδυάζει υπαρξιακά και πολιτικά στοιχεία. Βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

1981 – Καλή σου νύχτα, κυρ Αλέξανδρε...

Είδος: Τηλεταινία – Βιογραφικό-λογοτεχνικό αφιέρωμα

Περιγραφή: Σενάριο βασισμένο στη ζωή και το έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Η ταινία σημείωσε επιτυχία στην ΕΡΤ και στο εξωτερικό.

1983 – Το τραγούδι της επιστροφής

Είδος: Ταινία μεγάλου μήκους

Περιγραφή: Πρωτότυπο σενάριο που ασχολείται με την αποξένωση και την επιστροφή στις ρίζες.

1996 – Καβάφης

Είδος: Βιογραφική ταινία μεγάλου μήκους

Περιγραφή: Σενάριο βασισμένο στη ζωή και το έργο του ποιητή Κωνσταντίνου Καβάφη. Έλαβε διεθνή αναγνώριση.

2004 – Σπύρος Λούης

Είδος: Τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ

Περιγραφή: Σενάριο αφιερωμένο στον πρώτο Έλληνα Ολυμπιονίκη του Μαραθωνίου στους Ολυμπιακούς του 1896.

2007 – El Greco

Είδος: Βιογραφική ταινία μεγάλου μήκους

Περιγραφή: Σενάριο βασισμένο στη ζωή του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (Ελ Γκρέκο), εμπνευσμένο από το βιβλίο του Δημήτρη Σωμερίτη. Σημείωσε τεράστια εμπορική επιτυχία.

2012 – Ο Θεός αγαπάει το χαβιάρι

Είδος: Βιογραφική ταινία

Περιγραφή: Σενάριο για τη ζωή του Ιωάννη Βαρβάκη, Έλληνα πειρατή, ευεργέτη και επιχειρηματία.

2017 – Καζαντζάκης

Είδος: Βιογραφική ταινία

Περιγραφή: Σενάριο εμπνευσμένο από την αυτοβιογραφία "Αναφορά στον Γκρέκο" του Νίκου Καζαντζάκη.

Ντοκιμαντέρ

1978 – Βεργίνα 1978 μ.Χ.

Για την Ελληνική Δημόσια Τηλεόραση (ΕΡΤ)

1979 – Χριστούγεννα στο Βόιο