Νικόλαος Μητσάκης
.jpeg)
Ο Νικόλαος Μητσάκης (20 Αυγούστου 1899– 25 Απριλίου 1941) υπήρξε ένας από τους πρώτους αρχιτέκτονες που εκπροσώπησαν το ρεύμα της μοντέρνας αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα, συμβάλλοντας σημαντικά στον εκσυγχρονισμό του ελληνικού σχολικού κτηρίου και στη διαμόρφωση της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας της χώρας κατά τον Μεσοπόλεμο.
Γεννήθηκε στις 20 Αυγούστου 1899 στον Πύργο της Ηλείας και από το 1904 έζησε στην Αθήνα, όπου αργότερα και σπούδασε. Από την πλευρά της μητέρας του καταγόταν από τον Γάλλο φιλέλληνα Σωνιέρ. Το 1917 γράφτηκε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, στην οποία ανήκε στην πρώτη ομάδα σπουδαστών, αμέσως μετά τη σύστασή της, ενώ είχε προηγηθεί μία αποτυχημένη απόπειρα εισαγωγής στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών. Αποφοίτησε το 1921 και αμέσως στρατεύτηκε, συμμετέχοντας στη Μικρασιατική Εκστρατεία.
Το 1926 διορίστηκε στην Υπηρεσία Τεχνικών Έργων του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, ενώ το διάστημα Ιούνιος – Οκτώβριος 1930 και εκ νέου από τον Ιούνιο 1931 ανέλαβε καθήκοντα προϊσταμένου του Γραφείου Μελετών των Νέων Σχολικών Κτιρίων. Από το 1931 έως το 1933 διετέλεσε επίσης Επιμελητής Κτηριολογίας στην έδρα του Ernest Hébrard στο ΕΜ Πολυτεχνείο.
Ο Νικόλαος Μητσάκης υπήρξε στενός φίλος του Δημήτρη Πικιώνη, και η επιρροή του πρώτου στον πρώιμο έργο του Μητσάκη είναι σαφής. Για παράδειγμα, τα πλάγια ανοίγματα της οικίας Καραμάνου (Πικιώνης) επαναλαμβάνονται στην αρχιτεκτονική σύνθεση του Γυμνασίου Θηλέων «Αριστοτέλης» (Μητσάκης). Οι δύο αρχιτέκτονες συνεργάστηκαν και στην πολυκατοικία της οδού Χέυδεν, δημιουργώντας ένα από τα χαρακτηριστικά έργα της εποχής. Ωστόσο, ο Μητσάκης σύντομα αναπτύσσει το δικό του προσωπικό αρχιτεκτονικό ιδίωμα, το οποίο συνδυάζει στοιχεία του κλασικισμού (όπως οι παραστάδες) με την αυστηρότητα των καθαρών όγκων και τη τυπική διάταξη των ανοιγμάτων που χαρακτηρίζουν τη μοντέρνα αρχιτεκτονική. Παράδειγμα αυτής της προσέγγισης είναι το Πρακτικό Λύκειο Αμπελοκήπων.
Επιπλέον, ο Μητσάκης φαίνεται να είχε μελετήσει σε βάθος τα έργα του Λε Κορμπυζιέ, ενώ στα πρώιμα έργα του ενσωματώνει τις χαράξεις της διάσημης βίλας στην Γκαρς. Παράλληλα, αναγνωρίζεται ότι συνέβαλε στη διαμόρφωση μιας «ελληνικής» εκδοχής της μοντέρνας αρχιτεκτονικής, συνδυάζοντας τα στοιχεία της διεθνούς μοντέρνας σχολής με αναφορές στην ελληνική παράδοση, χρησιμοποιώντας τοπικά υλικά και μορφολογικά στοιχεία από την ελληνική κλασική και παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση δεν έμεινε απαρατήρητη και, ενώ είχε την υποστήριξη πολλών, τα πρώιμα έργα του Μητσάκη (όπως και εκείνα του Πικιώνη) δέχθηκαν κριτική από σύγχρονους αρχιτέκτονες και μεταγενέστερους μελετητές. Ο Παναγιώτης Α. Μιχελής, για παράδειγμα, αναφέρει ότι «δεν επιτρέπεται επειδή ένα [σχολείο] ευρίσκεται λ.χ. στα Γιάννενα, να μοιάζει με γιαννιώτικο σπίτι», αν και αυτή η λογική φαίνεται να στηρίζει τα έργα του Μητσάκη στην Καστοριά και στη Δημητσάνα, όπου τα κτίρια συνδυάζουν στοιχεία του παραδοσιακού τοπικού χαρακτήρα με τα σύγχρονα αρχιτεκτονικά ρεύματα.
Ο ίδιος ο Μητσάκης είχε την ευκαιρία να εκφράσει την αντίθεσή του προς την αδιάκριτη μίμηση και την επανάληψη των δυτικών αρχιτεκτονικών τύπων, σε μία από τις σπάνιες γραπτές του καταγραφές το 1934, όπου αναφέρει την «ενδόμυχο αντίδρασή του προς την μιμητική και ανεξέλεγκτη επανάληψη των καλών ή κακών αρχιτεκτονικών μορφών της Δύσεως».
Καταληκτικά, ο Νικόλαος Μητσάκης υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους του μοντερνισμού στην Ελλάδα, αλλά και της «εθνικής» αρχιτεκτονικής του μεσοπολέμου. Με τα έργα του πρόσφερε σημαντικές αρχιτεκτονικές λύσεις, τόσο από άποψη λειτουργικότητας όσο και μορφολογίας, ενώ ταυτόχρονα ενσωμάτωσε στοιχεία του ελληνικού παραδοσιακού πολιτισμού, προσφέροντας μια ιδιαίτερη προσέγγιση στον εκσυγχρονισμό της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα της εποχής.
Ο Νικόλαος Μητσάκης σκοτώθηκε πρόωρα, στις 25 Απριλίου 1941, κατά την υποχώρηση του ελληνικού στρατού, σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα στον Σκαραμαγκά.
Αρχιτεκτονικά έργα
Υλοποιημένες μελέτες
Γυμνάσιο Δημητσάνας 1928
Πρακτικό Λύκειο Αμπελοκήπων 1928
Διδακτηριακό Σχολικό Συγκρότημα Αγίας Σοφίας στην οδό Ικτίνου Θεσσαλονίκη 1928-32
Προσθήκη Μαρασλείου Διδασκαλείου 1929-30
Εξατάξιο δημοτικό Σχολείο στον Κολωνό 1931
Δωδεκατάξιο δημοτικό στην οδό Κωλέττη 1932
Ανώτερο Παρθεναγωγείο Θεσσαλονίκης 1933
Οικία Κουτσίνα στον Βόλο (1933;)
Ιερά Μονή Μεγάλου Σπηλαίου 1935-36
Πολυκατοικία οδού Χέυδεν 1937 (σε συνεργασία με τον Δημήτρη Πικιώνη)
Παρεκκλήσιο Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ, προαύλιο 8ου Ενιαίου Λυκείου Αθηνών
Μη υλοποιημένο έργο
Συγκρότημα τριών Σχολών (Φυσικομαθηματική, Δασολογική, Γεωπονική) και φοιτητικής λέσχης στη Θεσσαλονίκη (ανεκτέλεστο)
Διδακτήριο Δημητσάνας
Προσχέδιο του γυμνασίου της Νάξου
Προσχέδιο του διδακτηρίου Μαρλά στην Τήνο
Συμμετοχή στον διαγωνισμό του ΜΤΠΥ για δύο ηρώα (Εθνικό και Μακεδονικό)
Συμμετοχή στον διαγωνισμό για τον ναό Ευαγγελιστρίας Τήνου το 1930-31, μελέτη η οποία πήρε το Β΄ βραβείο (πρώτο δεν απονεμήθηκε), σε συνεργασία με τον Κυριάκο Παναγιωτάκο
Ξενοδοχείο στην Αιδηψό –και οι δύο μελέτες έγιναν σε συνεργασία με τον Κ. Παναγιωτάκο.
Σχόλια