Εθνικό Συμβούλιο (ΠΕΕΑ), Κορυσχάδες, 1944
Εθνικό Συμβούλιο (ΠΕΕΑ) ονομάσθηκε το συμβούλιο των αντιπροσώπων του ελληνικού λαού που προέκυψε από τις μυστικές εκλογές που διεξήχθησαν στο χωριό Κορυσχάδες Ευρυτανίας κατά την γερμανοϊταλική κατοχή της Ελλάδας, την άνοιξη του 1944 (14-27 Μαΐου) υπό την αιγίδα της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης, (ΠΕΕΑ), που είχε ιδρυθεί δύο μήνες πριν, στις 10 Μαρτίου του 1944, στη Βίνιανη της Ευρυτανίας, με πρωτοβουλία του ΕΑΜ, όχι όμως αποκλειστικά από κομμουνιστές.
 |
| Στιγμιότυπο από συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου (φωτογραφία του Σπύρου Μελετζή) |
Σημειώνεται ότι παρά τις δυσκολίες που επικρατούσαν λόγω της κατοχής, στις εκλογές έλαβαν μέρος περίπου 1.800.000 Έλληνες, άνδρες και γυναίκες εκ των παραπάνω περιοχών από 18 ετών και άνω, που εξέλεξαν 184 αντιπροσώπους που ανήκαν σε διάφορα κοινωνικά στρώματα όπως εργάτες, αγρότες, διανοούμενοι, στρατιωτικοί, κληρικοί, δημόσιοι και ιδιωτικοί υπάλληλοι, επαγγελματίες κ.λπ. καθώς και γυναίκες. Οι αντιπρόσωποι αυτοί πολιτικά ανήκαν στο ΚΚΕ, στο Αγροτικό Κόμμα Ελλάδος, στην Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας, στο Κόμμα των Αριστερών Φιλελευθέρων και στο Μεταρρυθμιστικό Κόμμα, ενώ αρκετοί ήταν και οι ανεξάρτητοι.
 |
| Tο κτήριο του πρώτου Εθνικού Συμβουλίου της Ελλάδας κατά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο στο χωριό Κορισχάδες του νομού Ευρυτανίας. |
Γενικά
Το Εθνικό Συμβούλιο (ΠΕΕΑ) ήταν το Νομοθετικό σώμα, που προέκυψε από μυστικές εκλογές που διεξήχθησαν στις Κορυσχάδες Ευρυτανίας την άνοιξη του 1944, με απόφαση της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ). Συγκλήθηκε στο χωριό Κορυσχάδες Ευρυτανίας από τις 14 ως τις 27 Μαΐου 1944 και συζητήθηκαν οι προγραμματικές δηλώσεις της «Κυβέρνησης του Βουνού», της πρώτης ελεύθερης κυβέρνησης στην διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής, όπου λήφθηκαν σημαντικές αποφάσεις και εγκρίθηκε το ιστορικό Ψήφισμα των Κορυσχάδων, ο καταστατικός χάρτης της Ελεύθερης Ελλάδας. Πρόεδρος του Συμβουλίου εκλέχθηκε ο φιλελεύθερος στρατηγός Νεόκοσμος Γρηγοριάδης και αντιπρόεδρος ο Μητροπολίτης Κοζάνης Ιωακείμ.
Ιστορικό
Το χειμώνα του 1943-44, το ΕΑΜ προσέγγισε τον Γεώργιο Παπανδρέου και προσωπικότητες του προοδευτικού χώρου, προκειμένου να ηγηθούν της προσωρινής κυβέρνησης. Ο Παπανδρέου αρνήθηκε, θεωρώντας ότι το ΚΚΕ είχε υπερβολικά μεγάλη ισχύ στο ΕΑΜ. Πάραυτα, φιλελεύθεροι και σοσιαλδημοκράτες πολιτικοί, όπως ο Αλέξανδρος Σβώλος, ήταν πιο θετικοί στην πρόταση, οι οποίοι τελικά πείστηκαν πως η συμμετοχή τους στην ΠΕΕΑ, θα μείωνε την επιρροή του ΚΚΕ. Στις 10 Μαρτίου του 1944, ορκίστηκε η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης, ως ανώτατη πολιτική εξουσία στην Ελεύθερη Ελλάδα, της οποίας επικεφαλής τέθηκε ο στρατιωτικός, Ευριπίδης Μπακιρτζής. Τον Απρίλιο, μετασχηματίστηκε πάνω σε μία ευρύτερή βάση όταν ο Σβώλος και ο Μπακιρτζής ανέλαβαν χαρτοφυλάκια, η αίγλη των οποίων ήταν μεγάλη, αλλά η πραγματική τους δύναμη εντός της Ελεύθερης Ελλάδας, πολύ περιορισμένη.
Η εκλογική διαδικασία
Η ΠΕΕΑ, είχε δεσμευτεί να διεξάγει εκλογές για την ανάδειξη του Εθνικού Συμβουλίου, οι οποίες διοργανώθηκαν κυρίως από το ΕΑΜ. Λόγω των διπλωματικών εξελίξεων που λάμβαναν χώρα εκείνη την περίοδο στο Κάιρο, πέρασαν σχεδόν απαρατήρητες, παρότι το ΕΑΜ ισχυριζόταν ότι σε αυτές συμμετείχαν περισσότεροι από 1.5 εκατομμύριο άνθρωποι. Η εκλογική διαδικασία ήταν αρκετά διαφορετική από εκείνη σε περίοδο ειρήνης. Ομάδες του ΕΑΜ παρέδιδαν ψηφοδέλτια και πληροφορίες στα σπίτια, και μετέπειτα επέστρεφαν για να τα συλλέξουν. Κατά τη διάρκεια των εκλογών, στη Θεσσαλονίκη ομάδες της ΟΠΛΑ εκτελούσαν χρέη περιφρούρησης. Οι ψηφοφόροι μπορούσαν να αλλάξουν τα ονόματα στη λίστα αλλά δύσκολα μπορούσαν να κάνουν εκστρατεία για διαφορετικούς υποψήφιους ενώ έπρεπε να υπογράψουν το ψηφοδέλτιο πριν το παραδώσουν. Με αυτό τον τρόπο, οι υποψήφιοι επιλεγμένοι από το ΕΑΜ, ήταν σίγουρο ότι θα κέρδιζαν παρότι, φαινομενικά, οι εκλογές ήταν ανοιχτές για υποψήφιους από όλα τα κόμματα. Πάραυτα, δεν ήταν όλοι οι υποψήφιοι του ΕΑΜ, μέλη του ΚΚΕ. Αποτέλεσαν τις πρώτες βουλευτικές εκλογές στην Ελλάδα που μπορούσαν να ψηφίσουν και οι γυναίκες.
Αποτίμηση της διαδικασίας
Σύμφωνα με τον Τζωρτζ Κουβαρά, Ελληνοαμερικάνο πράκτορα του Γραφείου Στρατηγικών Υπηρεσιών των ΗΠΑ, που βρισκόταν στην απελευθερωμένη Ελλάδα εκείνη την περίοδο, «οι εκλογές ήταν αρκετά δίκαιες», και απεδείκνυαν την άνοδο του ΕΑΜ έναντι του προπολεμικού πολιτικού συστήματος καθώς και την μαζική απόρριψη της μοναρχίας από τον πληθυσμό. Αντιθέτως, ο ιστορικός Μάρκ Μαζάουερ, αναφέρει πως είχαν αρκετές ομοιότητες με εκείνες των μεταπολεμικών Λαϊκών Δημοκρατιών, αλλά δεν πρέπει να εξισώνονται καθώς έλαβαν χώρα σε περίοδο πολέμου, ενώ παράλληλα το ΕΑΜ δεν αποτελούσε σύμβολο σοβιετικής καταπίεσης αλλά εθνικοαπελευθερωτικής οργάνωσης.
Μέλη του Εθνικού Συμβουλίου
Οι Εθνοσύμβουλοι που εξελέγησαν:
Αττικοβοιωτίας
Αθηνών: Αλέξανδρος Σβώλος, Άγγελος Αγγελόπουλος, Πτολεμαίος Σαρηγιάννης, Γεώργιος Γεωργαλάς, Πέτρος Κόκκαλης, Γιάννης Ζέβγος, Θανάσης Χατζής, Δ. Μαριόλης, Σταύρος Κανελλόπουλος, Δημήτρης Βλαντάς, Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος, Κώστας Σωτηρίου, Νίκος Καρβούνης, Καίτη Νισυρίου-Ζεβγού, Γιάννης Καλομοίρης, Δημήτριος Στρατής, Σάββας Παπαπολίτης, Ιωάννης Μηλιάδης, Σ. Βλαχούλης και Μαρία Σβώλου.
Αττικής: Ορέστης Ράμμος
Πειραιώς: Εμμανουήλ Μάντακας, Πέτρος Ρούσος, Χρύσα Χατζηβασιλείου, Γεώργιος Σημίτης, Κ. Παπαγιάννης, Αν. Κουτσογιάννης, Αλ. Μπαρτζής και Σταμάτιος Χατζήμπεης
Θηβών: Γ. Μόσχος, Σ. Σαράτσης, Γ. Σταμάτης
Μεγάρων: Σ. Πέππας
Λειβαδιάς: Λ. Πρωτούλας
Σαλαμίνας: Δημήτριος Πάλλας
Στερεάς Ελλάδας
Αγρινίου-Τριχωνίδας: Αναστ. Ακρίδας, Κ. Καζατζής, Θανάσης Κακογιάννης, Τάσος Πετρίδης
Βάλτου: Παντελής Καρασεβδάς, Κων. Σαλταούρας
Δομοκού: Άρης Βελουχιώτης
Λοκρίδας: Γ. Θανασέκος
Δωρίδος: Βασ. Κουτσάγγελου
Ευρυτανίας: Αργ. Θεοδωρόπουλος
Θέρμου: Δημ. Γαλανόπουλος
Μεσσολογγίου: Κ. Μακρυκώστας, Γιάννης Τσέκος
Ναυπακτίας: Σ. Μασμανίδης
Ξηρομέρου: Βασ. Τσέλιος (Γεροδήμος)
Παρνασίδος: Ηλίας Ψαρρός
Λαμίας-Φθιώτιδος: Ηλίας Τσιριμώκος, Ηλ. Μανιάτης, Τάκης Φίτσιος, Ιωάννης Τσιριμώκος
Θεσσαλίας
Λαρίσης: Κ. Γυφτοδήμος (Καραγιώργης), Α. Σταφυλάρας, Φωτεινή Φιλιππίδου, Αθ. Κατσαρός, Δημήτρης Ψιάρης
Αλμυρού: Κ. Ματίκας
Βόλου: Γιάννης Ιωαννίδης, Μιλτιάδης Πορφυρογένης, Μιλτ. Παπακώστας, Γ. Κοντοράτος, Βασ. Αποστολίδης, Αν. Σφέτζος
Πηλίου: Η. Κουφοδήμος (Πηλιορείτης)
Αγιάς: Λεων. Καλέργης
Ελασσόνος: Β. Δαδαλιάρης
Καρδίτσας: Γιώργης Σιάντος, Γ. Καραγιάννης, Σολ. Αλεξανδρής, Αθ. Παπαδόπουλος
Καλαμπάκας: Σ. Κούτσης
Τρικάλων: Στέφανος Σαράφης, Δημ. Δεληγιάννης, Ζ. Παπαζαχαρίας, Βασ. Κόκκινος
Τυρνάβου: Γ. Δογάνης
Φαρσάλων: Γ. Παπαθανασίου
Μακεδονίας
Θεσσαλονίκης: Κ. Δηλεαβέρης, Ι. Κωνσταντινίδης, Ευριπίδης Μπακιρτζής, Λεωνίδας Στρίγκος, Μάρκος Βαφειάδης, Λεωνίδας Καραμαούνας, Δημ. Μπαλάσκας, Δ. Μαραγκός, Ρ. Παπαδημητρίου, Μιχάλης Σινάκος, Μιχαήλ Σταματίου, Κ. Λώλος
Δράμας: Κώστας Θέος
Καβάλας: Δημήτρης Παρτσαλίδης
Καστοριάς: Χρ. Δήμου, Μιχαήλ Κεραμιτζής, Αδαμάντιος Τσιτσίνας
Κοζάνης: Σ. Θεοδοσιάδης, Φιλ. Παπαδόπουλος, Κωνσταντίνος Πανταζόπουλος
Κιλκίς: Κώστας Γαβριηλίδης
Πολυγύρου: Πέτρος Καρακούσης
Σερβίων: Μητροπολίτης Ιωακείμ
Σερρών: Διονύσης Μενύχτας
Φλωρίνης: Ανδρέας Τζίμας, Α. Σίμος
Αρναίας: Α. Μάρκου
Βοΐου: Αθ. Καρούτας
Γρεβενών: Θεμιστοκλής Ηλιάδης
Εδέσσης: Νεόκοσμος Γρηγοριάδης, Σόλων Γρηγοριάδης, Κ. Κόστος, Ξ. Κοτανίδης, Χ. Τουρτούρης
Κατερίνης: Ιω. Λεβίδης
Βεροίας: Ι. Ιωσηφίδης
Καρατζόβας (Αλμωπίας): Κ. Κοντόπουλος
Λαγκαδά: Χ. Χρυσάφης
Ηπείρου
Άρτας: Χ. Γκεσούλης, Χ. Κοντοχρήστος, Ελ. Κολιάτσος
Ιωαννίνων: Αλκιβιάδης Λούλης, Α. Παπαβρανούσης, Κ. Κολοβός
Φιλιατών: Δ. Θεολόγης
Πρεβέζης: Κ. Μπουραζάνης
Ζαγορίου: Ν. Τσιάντης
Καλαμάτα: Περ. Ζίπας
Καστανοχωρίου: Δημ. Κοτζιάς
Πωγωνίου: Παν. Τζιτζιάνης
Κονίτσης: Βασ. Σακελλαρίδης
Φιλιπιάδος: Β. Παπαδήμας
Νικοπόλεως: Π. Ντούσιος
Πελοποννήσου
Πύργου Ηλείας: Μητροπολίτης Αντώνιος, Σ. Πετραλιάς, Γ. Αργυράκης
Σπετσών: Δ. Παπαγεωργίου
Ολυμπίας: Φωτόπουλος
Ύδρας: Α. Γεωργοπαπαδάκος
Καλαμών: Γ. Κοροντζής, Ε. Δημητρακόπουλος, Γ. Δάλας, Μάχη Μαυροειδή
Αμαλιάδος: Π. Αργυρόπουλος, Κ. Αποστολόπουλος
Τροιζηνίας: Γ. Κωστελένος
Κορινθίας: Ν. Γρηγορόπουλος
Γορτυνίας: Τ. Γαλανόπουλος
Κυνουρίας: Νικόλ. Μάστορης
Γυθείου: Βασίλειος Γιαννακούρος
Οιτύλου: Γ. Σαραντάκος
Μεγαλοπόλεως: Ιωάννης Σιμόπουλος
Μαντινείας: Τιμ. Παπαδάκης
Τριπόλεως: Γρ. Μυίγας, Ιασ. Αργυρόπουλος
Φιλιατρών: Κ. Σταθόπουλος, Ηλίας Ανάργυρος
Καλαβρύτων: Δημήτρης Μίχος
Πατρών: Λαλ. Ρούσος, Ανδρ. Μανούσος, Γ. Κανελλάτος, Θρ. Κωνσταντίνου, Γιαν. Πρεβεζάνος
Αιγίου: Δημ. Σχίζας, Δημ. Τρουπής
Αιγιαλείας: Τ. Γιαννόπουλος
Λακεδαιμονίας: Πιέρρος Πετροπουλάκης
Επιδαύρου Λιμηράς: Απ. Μακρής
Πυλίας: Βασ. Κανελλόπουλος
Μεσσήνης: Γιάννης Βουρνάς
Τριφυλλίας: Παν. Παπαδόπουλος
Νησιών
Ευβοίας
Χαλκίδος: Β. Καρλατήρας, Ι. Καλαμπαλίκης
Ιστιαίας: Γ. Σούρας
Καρυστίας: Μ. Νιάσκος
Λευκάδος: ιερέας Στάθης Κτενάς
Κρήτης: Νικόλαος Ασκούτσης, Σ. Ζάχος
Εξέλιξη
Διάλυση Εθνικού Συμβουλίου
Η δράση του Εθνικού Συμβουλίου έπαψε, όταν μέλη του ΕΑΜ αποφασίστηκε να συμμετάσχουν στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, μετά την κατάληξη συμφωνίας με την ΠΕΕΑ. Διαλύθηκε επίσημα το Νοέμβριο του 1944.
Παραπομπές / Πηγές
«76 χρόνια από το Εθνικό Συμβούλιο της ΠΕΕΑ, της ιστορικού Βασιλικής Λάζου». evrytanikospalmos.gr. 25 Μαΐου 2020.
Mazower 1994
Ηλιάδου/Τάχου 2013
Σκαλιαδάκης 2015
«Η «Κυβέρνηση του Βουνού»». evrytan.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2011.
Σκαλιδάκης, Γιάννης (2015). «From Resistance to Counterstate: The Making of Revolutionary Power in the Liberated Zones of Occupied Greece, 1943–1944». Journal of Modern Greek Studies 33 (1): 155–184. doi:10.1353/mgs.2015.0000.
Mazower, Mark (1994). Στην Ελλάδα του Χίτλερ: Η εμπειρία της Κατοχής. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
Ηλιάδου/Τάχου, Σοφία (2013). Μέρες της ΟΠΛΑ στη Θεσσαλονίκη:Τα χρώματα της βίας 1941-1945. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. ISBN 978-960-458-432-1.
Σχετικά άρθρα
Σχόλια