Σάββατο 17 Φεβρουαρίου 2024Άγιος Λέων Α΄ Πάπας Ρώμης, 18 Φεβρουαρίου

Ψυχὴν ὁ θεῖος ἐξερεύγεται Λέων,

Καὶ δαιμόνων φάλαγξιν ἐμβάλλει φόβον.

Ὀγδοάτῃ δεκάτῃ τε Λέων ἠρεύξατο θυμόν.

Ο Πάπας Λέων Α΄ (Papa Leone I, 400 - 10 Νοεμβρίου 461) ήταν επίσκοπος Ρώμης από τις 29 Σεπτεμβρίου του 440 έως το θάνατό του το 461. 

Υπήρξε μέγας θεολόγος, με μεγάλη κατάρτιση, ήθος, αγνότητα και προσήλωση στην ορθόδοξη παράδοση.

Στη Β' Σύνοδο της Εφέσου το 449, οι εκπρόσωποι του Λέοντα παρέδωσαν τον περίφημο Τόμο του, μια δήλωση της πίστης της Ρωμαϊκής Εκκλησίας με τη μορφή επιστολής που απευθύνεται στον Αρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως Φλαβιανό, η οποία επαναλαμβάνει, σε στενή προσήλωση στον Αυγουστίνο του Ιπποπόταμος, οι τύποι της δυτικής χριστολογίας. Το συμβούλιο δεν διάβασε την επιστολή ούτε έδωσε καμία σημασία στις διαμαρτυρίες των λεγάτων του Λέοντα αλλά καθαίρεσε τον Φλαβιανό και τον Ευσέβιο του Δορυλαίου, οι οποίοι προσέφυγαν στη Ρώμη. Αυτός είναι ένας λόγος που η σύνοδος δεν αναγνωρίστηκε ποτέ ως οικουμενική και αργότερα αποκηρύχθηκε από τη Σύνοδο της Χαλκηδόνας.

Η συνάντηση μεταξύ του Αγίου Λέων (Μεγάλου Λέοντος) και του Αττίλα του Ραφαήλ απεικονίζει τον Λέοντα, συνοδευόμενο από τον Άγιο Πέτρο και τον Άγιο Παύλο, να συναντά τον βασιλιά των Ούννων έξω από τη Ρώμη

Στην Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο απέστειλε τέσσερις αντιπροσώπους, καθώς και επιστολή, στην οποία καθόρισε τις δύο φύσεις του Χριστού. 

Καθολικός Ιερέας που τελεί Λειτουργία στο Βωμό του "Μεγάλου Λέοντα" με το ανάγλυφο Fuga d'Attila του Alessandro Algardi στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου

Η παρέμβασή του υποβοήθησε τις συζητήσεις και συνέβαλε στη συγγραφή των συμπερασμάτων της Συνόδου. Υπήρξε πολυγραφότατος συγγραφέας. Σώζονται αρκετές επιστολές του. Πέθανε στις 10 Νοεμβρίου 461 σε βαθύτατο γήρας. 

O Άγιος Λέων υπήρξε από τούς μεγαλύτερους υπερασπιστές και προμάχους της ορθόδοξης πίστης. Έζησε στο χρόνια του αυτοκράτορα Μαρκιανού και Πουλχερίας. Διακρινόταν για την μεγάλη θεολογική του κατάρτιση, το ήθος του χαρακτήρα του, την αγνότητα του βίου του. Διετέλεσε επίσκοπος της πρεσβυτέρας Ρώμης.

Σημαντικότατη ήταν η συμβολή του στις εργασίες της Δ' Οικουμενικής Συνόδου, όταν απέστειλε τέσσερις αντιπροσώπους, ως και επιστολή στην οποία με πλήρη ακρίβεια και βάσεις της αποστολικής παραδόσεως, καθόριζε τις δύο φύσεις του Χριστού, η οποία βοήθησε στη διεξαγωγή των συζητήσεων ως και στη συγγραφή των τελικών όρων της Συνόδου (για την ακρίβεια η επιστολή του Αγίου Λέοντος είχε σταλεί τρία χρόνια πριν στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Φλαβιανό (βλέπε 16 Φεβρουαρίου) και ανεγνώσθη στη Σύνοδο. Είναι δε γνωστή ως «Τόμος τοῦ Λέοντος»).

Παράλληλα υπήρξε και συγγραφεύς πολυγραφότατος. Σήμερα, σώζονται αρκετές επιστολές, γραμμένες με πλήρη γλαφυρότητα αλλά και δύναμη λόγου.

Εκοιμήθη οσιακά σε βαθύτατο γήρας στις 10 Νοεμβρίου 460 μ.Χ. και η Σύναξή του ετελείτο στη Μεγάλη Εκκλησία.

Υπάρχει όμως και μια άλλη εκδοχή της βιογραφίας του, αυτή του Σ. Ευστρατιάδη. Σύμφωνα με αυτήν, ο Άγιος Λέων γεννήθηκε στην Ρώμη στα τέλη του 4ου μ.Χ. αιώνα. Διετέλεσε διάκονος των Πάπων Καλλίστου και Σήξτου πριν ανεβεί στον θρόνο την 29η Σεπτεμβρίου του 440 μ.Χ. Υπήρξε από τους απολυταρχικότερους Πάπες και υποστήριξε με πείσμα το παπικό πρωτείο. Την αγιοκατάταξη του την οφείλει στην επιστολή που έστειλε στην Δ' Οικουμενική Σύνοδο εναντίον των Μονοθελητών και Μονοφυσιτών και η οποία έχει δεκτή με ενθουσιασμό από τους παρευρεθέντες πατέρες. Κοιμήθηκε στις 10 Νοεμβρίου του 460 μ.Χ.

Έχει ανακηρυχθεί άγιος και η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 18 Φεβρουαρίου.

Λειτουργικά κείμενα

Ἀπολυτίκιον 

Ἦχος γ'. Θείας πίστεως.

Θείας πίστεως, ὀρθοδοξία, ὑπεστήριξας, τὴν Ἐκκλησίαν, ὡς πολύφωνον τοῦ πνεύματος ὄργανον ἐκ γὰρ Δυσμῶν ἀναλάμψας ὡς ἥλιος, αἱρετικῶν τὴν ἀπάτην ἐμείωσας, Λέων Ὅσιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἠμὶν τὸ μέγα ἔλεος.

Έτερον Ἀπολυτίκιον

Ἦχος δ’.

Κανόνα πίστεως, καὶ εἰκόνα πραότητος, ἐγκρατείας διδάσκαλον, ἀνέδειξε σε τῇ ποίμνῃ σου, ἡ τῶν πραγμάτων ἀλήθεια· διὰ τοῦτο ἐκτήσω τῇ ταπεινώσει τὰ ὑψηλά, τῇ πτωχείᾳ τὰ πλούσια. Πάτερ Ἱεράρχα Λέων, πρέσβευε Χριστῷ τῷ θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Έτερον Ἀπολυτίκιον

Ἦχος πλ. δ’.

Ὀρθοδοξίας ὁδηγέ, εὐσεβείας Διδάσκαλε καὶ σεμνότητος, τῆς οἰκουμένης ὁ φωστήρ, τῶν ὀρθοδόξων θεόπνευστον ἐγκαλλώπισμα, Λέον σοφέ, ταῖς διδαχαῖς σου πάντας ἐφώτισας, λύρα τοῦ Πνεύματος· Πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἤμων.

Κοντάκιον

Ἦχος γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον.

Ἐπί θρόνου Ἔνδοξε, ἱερωσύνης καθίσας, καί λεόντων στόματα, τῶν λογικῶν ἀποφράξας, δόγμασιν ἐν θεοπνεύστοις σεπτῆς Τριάδος, ηὔγασας φῶς τῇ σῇ ποίμνῃ θεογνωσίας· διά τοῦτο ἐδοξάσθης, ὡς θεῖος μύστης Θεοῦ τῆς χάριτος.

Ὁ Οἶκος

Τὸν Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, τὸ τρισήλιον φῶς, τὴν τρισαγίαν δύναμιν, Θεότητα μίαν, καὶ μίαν οὐσίαν, ταύτην κηρύξας, χείλη τὰ δόλια εἰς τέλος ἐνέφραξας αἱρετιζόντων, Λέον Θεόσοφε· ὅθεν τὴν ἁγνὴν Χριστοῦ λοχεύτριαν, Θεοτόκον ὁμολογήσας, τοῦ Νεστορίου τὴν ὀφρὺν καὶ φληνάφειαν καθεῖλες· Διὰ τοῦτο ἐγνώσθης ἐν τῷ κόσμῳ , ὡς θεῖος μύστης Θεοῦ τῆς χάριτος.

Κάθισμα

Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.

Θείοις δόγμασι, περιαστράπτων, φέγγος ἔλαμψας ὀρθοδοξίας, καὶ αἱρέσεων τὸ σκότος ἐμείωσας· καὶ μεταστὰς ἐκ τοῦ βίου πανόλβιε, πρὸς τὸ ἀνέσπερον φῶς κατεσκήνωσας· Λέον Ὅσιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.